Glukoza

Glukoza jest organicznym związkiem chemicznym należącym do monosacharydów. Innymi słowy jest to cukier powszechnie występujący między innymi w owocach i warzywach. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie i kojarzona jest jako białe, krystaliczne ciało stałe.

Glukoza we krwi

We krwi glukoza występuje stale w stężeniu od 3,9 do 6,2 mmol/L osocza. Po spożyciu pokarmów bogatych w węglowodany zawartość glukozy we krwi zwiększa się.

Kwas mlekowy jest końcowym produktem glikolizy w fazie beztlenowej i również znajduje się stale we krwi. Stężenie jego mieści się – w zależności od pracy mięśni szkieletowych – w granicach od 0,4 do 1,7 mmol/L.

Homeostaza glukozy

W homeostazie glukozy można wyróżnić trzy okresy:

1. Sytości.
2. Pomiędzy posiłkami.
3. Głodzenia.

Ten ostatni dzieli się na wczesny i późny w zależności od rodzaju wykorzystywanych substratów energetycznych. Homeostaza glukozy jest zjawiskiem dynamicznym i dlatego nie ma ściśle zdefiniowanych granic pomiędzy poszczególnymi okresami.

Stan sytości

Stan sytości trwa do 4 godzin od spożycia posiłku. W tym czasie przebiegają następujące procesy:

• wzrost poziomu glukozy pobudza wydzielanie insuliny z komórek β wysp trzustkowych. Duża dostępność substratu i wysoki poziom insuliny prowadzą do wzmożenia syntezy glikogenu, triglicerydów i białek;
• glukoza jest podstawowym substratem energetycznym dla mózgu. Jej wychwyt przez neurony nie zależy od insuliny;
• wychwyt insuliny przez komórki mięśniowe i tłuszczowe zależy od insuliny.

Wzrost poziomu glukozy i insuliny pobudza w wątrobie enzym, glukokinazę. Dzięki niemu następuje fosforylacja glukozy, która zapobiega hiperglikemii.

Stan pomiędzy posiłkami

Jest to okres trwający od 4 do 12 godzin od momentu spożycia posiłku. W tym czasie odbywa się:

• rozpad glikogenu zmagazynowanego w wątrobie. To zabezpiecza odpowiedni poziom glukozy wykorzystywanej jako substrat energetyczny przez mózg. Zapasy glikogenu wystarczają na 12–24 godzin;
• rozpad triglicerydów zmagazynowanych w tkance tłuszczowej. Uwolnione kwasy tłuszczowe są wykorzystywane jako substraty energetyczne przez mięśnie i wątrobę;
• wykorzystanie przez mięśnie własnych zapasów glikogenu.

Wszystkie powyższe procesy są efektem wzrostu wskaźnika glukagon/insulina. Następuje aktywacja fosforylazy glikogenowej oraz lipazy zależnej od hormonów, co umożliwia rozpad glikogenu i lipolizę.

Stan głodzenia

Gdy wątroba zużyje zapasy glikogenu, konieczne jest znalezienie innych substratów w celu zapewnienia utrzymania odpowiedniego poziomu glukozy. Glukagon i w późniejszym okresie kortyzol prowadzą do rozpadu białek w mięśniach. Następnie zostają uwolnione aminokwasy, głównie alanina i glutamina. Następuje rozpad triglicerydów tkanki tłuszczowej uwalnia glicerol, który razem z aminokwasami zostaje wykorzystany w procesie glukoneogenezy w wątrobie. Wyprodukowana glukoza służy do zaopatrzenia mózgu.

Jeśli głodzenie trwa dłużej niż 16 dni następuje zwolnienie rozpadu białek mięśni, gdyż w wyniku adaptacji mózg zużywa więcej ciał ketonowych niż glukozy jako substratów energetycznych. Mięśnie prawie wyłącznie korzystają z kwasów tłuszczowych.

Glukoza w medycynie

Glukoza znalazła zastosowanie także w medycynie. Ściśle wiąże się z chorobą cywilizacyjną, jaką jest cukrzyca, dlatego osoby chore muszą stale kontrolować glikemię (stężenie glukozy we krwi). Niski poziom glukozy we krwi określa się mianem hipoglikemii i oznacza się go, gdy stężenie cukru spada poniżej 70 mg/dL. Z kolei hiperglikemia odnosi się do nadmiaru glukozy we krwi i występuje, gdy w próbie na czczo odnotowuje się powyżej 126 mg/dL glukozy lub w przypadkowej próbce krwi powyżej 200 mg/dL.

Wykorzystywana jest również w kroplówkach, gdy chory nie jest w stanie przez krótki okres czasu normalnie się odżywiać.

Funkcje glukozy

Ten cukier prosty pełni wiele funkcji w organizmie człowieka, między innymi:

• stanowi główne źródło energii;
• wpływa korzystnie na funkcjonowanie wszystkich narządów wewnętrznych;
• wspomaga tworzenie tłuszczów i białek;
• wpływa korzystnie na funkcjonowanie mózgu.

Jednak poziom glukozy musi być utrzymywany w prawidłowym zakresie. Zarówno zbyt niskie stężenie, jak i zbyt wysokie wpływają negatywnie na organizm.

Bibliografia

1. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
2. Czech A., Grzeszczak W., Gumprecht J., Idzior-Waluś B., Jarosz-Chobot P., Karnafel W., Kokoszka A., Kasperska-Czyżykowa T., Koblik T., Loba J., Mirkiewicz-Sieradzka B., Naskalski J., Noczyńska A., Sieradzki J., Strojek K., Wender-Ożegowska E., Wierusz-Wysocka B., Wysocki H., Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2007, Forum Medycyny Rodzinnej, 1/2007.

Polecane produkty:

	Spirulina Febico - naturalne witaminy i minerały najwyższej jakości Naturalna alga, która dostarcza witaminy i minerały o wysokiej jakości i biodostępności. Zwiększa odporność, wpływa na regulację metabolizmu, dodaje energii oraz zmniejsza uczucie zmęczenia. Zawarta w niej biotyna poprawia stan włosów, paznokci i skóry ..Zobacz więcej...
	Spirulina w proszku od bioalgi Spirulina jest bogatym źródłem wielu składników odżywczych. Jej skład to wysokiej jakości białko pochodzenia roślinnego, witaminy, minerały (również pierwiastki śladowe), fitoskładniki (m.in. fikocyjanina, chlorofil, karotenoidy), kwasy tłuszczowe ...Zobacz więcej...