Glukoza jest organicznym związkiem chemicznym należącym do monosacharydów. Innymi słowy jest to cukier powszechnie występujący między innymi w owocach i warzywach. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie i kojarzona jest jako białe, krystaliczne ciało stałe.
Glukoza we krwi
We krwi glukoza występuje stale w stężeniu od 3,9 do 6,2 mmol/L osocza. Po spożyciu pokarmów bogatych w węglowodany zawartość glukozy we krwi zwiększa się.
Kwas mlekowy jest końcowym produktem glikolizy w fazie beztlenowej i również znajduje się stale we krwi. Stężenie jego mieści się – w zależności od pracy mięśni szkieletowych – w granicach od 0,4 do 1,7 mmol/L.
Homeostaza glukozy
W homeostazie glukozy można wyróżnić trzy okresy:
- Sytości.
- Pomiędzy posiłkami.
- Głodzenia.
Ten ostatni dzieli się na wczesny i późny w zależności od rodzaju wykorzystywanych substratów energetycznych. Homeostaza glukozy jest zjawiskiem dynamicznym i dlatego nie ma ściśle zdefiniowanych granic pomiędzy poszczególnymi okresami.
Stan sytości
Stan sytości trwa do 4 godzin od spożycia posiłku. W tym czasie przebiegają następujące procesy:
- wzrost poziomu glukozy pobudza wydzielanie insuliny z komórek β wysp trzustkowych. Duża dostępność substratu i wysoki poziom insuliny prowadzą do wzmożenia syntezy glikogenu, triglicerydów i białek;
- glukoza jest podstawowym substratem energetycznym dla mózgu. Jej wychwyt przez neurony nie zależy od insuliny;
- wychwyt insuliny przez komórki mięśniowe i tłuszczowe zależy od insuliny.
Wzrost poziomu glukozy i insuliny pobudza w wątrobie enzym, glukokinazę. Dzięki niemu następuje fosforylacja glukozy, która zapobiega hiperglikemii.
Stan pomiędzy posiłkami
Jest to okres trwający od 4 do 12 godzin od momentu spożycia posiłku. W tym czasie odbywa się:
- rozpad glikogenu zmagazynowanego w wątrobie. To zabezpiecza odpowiedni poziom glukozy wykorzystywanej jako substrat energetyczny przez mózg. Zapasy glikogenu wystarczają na 12–24 godzin;
- rozpad triglicerydów zmagazynowanych w tkance tłuszczowej. Uwolnione kwasy tłuszczowe są wykorzystywane jako substraty energetyczne przez mięśnie i wątrobę;
- wykorzystanie przez mięśnie własnych zapasów glikogenu.
Wszystkie powyższe procesy są efektem wzrostu wskaźnika glukagon/insulina. Następuje aktywacja fosforylazy glikogenowej oraz lipazy zależnej od hormonów, co umożliwia rozpad glikogenu i lipolizę.
Stan głodzenia
Gdy wątroba zużyje zapasy glikogenu, konieczne jest znalezienie innych substratów w celu zapewnienia utrzymania odpowiedniego poziomu glukozy. Glukagon i w późniejszym okresie kortyzol prowadzą do rozpadu białek w mięśniach. Następnie zostają uwolnione aminokwasy, głównie alanina i glutamina. Następuje rozpad triglicerydów tkanki tłuszczowej uwalnia glicerol, który razem z aminokwasami zostaje wykorzystany w procesie glukoneogenezy w wątrobie. Wyprodukowana glukoza służy do zaopatrzenia mózgu.
Jeśli głodzenie trwa dłużej niż 16 dni następuje zwolnienie rozpadu białek mięśni, gdyż w wyniku adaptacji mózg zużywa więcej ciał ketonowych niż glukozy jako substratów energetycznych. Mięśnie prawie wyłącznie korzystają z kwasów tłuszczowych.
Glukoza w medycynie
Glukoza znalazła zastosowanie także w medycynie. Ściśle wiąże się z chorobą cywilizacyjną, jaką jest cukrzyca, dlatego osoby chore muszą stale kontrolować glikemię (stężenie glukozy we krwi). Niski poziom glukozy we krwi określa się mianem hipoglikemii i oznacza się go, gdy stężenie cukru spada poniżej 70 mg/dL. Z kolei hiperglikemia odnosi się do nadmiaru glukozy we krwi i występuje, gdy w próbie na czczo odnotowuje się powyżej 126 mg/dL glukozy lub w przypadkowej próbce krwi powyżej 200 mg/dL.
Wykorzystywana jest również w kroplówkach, gdy chory nie jest w stanie przez krótki okres czasu normalnie się odżywiać.
Funkcje glukozy
Ten cukier prosty pełni wiele funkcji w organizmie człowieka, między innymi:
- stanowi główne źródło energii;
- wpływa korzystnie na funkcjonowanie wszystkich narządów wewnętrznych;
- wspomaga tworzenie tłuszczów i białek;
- wpływa korzystnie na funkcjonowanie mózgu.
Jednak poziom glukozy musi być utrzymywany w prawidłowym zakresie. Zarówno zbyt niskie stężenie, jak i zbyt wysokie wpływają negatywnie na organizm.
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Czech A., Grzeszczak W., Gumprecht J., Idzior-Waluś B., Jarosz-Chobot P., Karnafel W., Kokoszka A., Kasperska-Czyżykowa T., Koblik T., Loba J., Mirkiewicz-Sieradzka B., Naskalski J., Noczyńska A., Sieradzki J., Strojek K., Wender-Ożegowska E., Wierusz-Wysocka B., Wysocki H., Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2007, Forum Medycyny Rodzinnej, 1/2007.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
