Pozycja litotomijna jest charakterystyczną odmianą leżenia na plecach, w której kończyny dolne są lekko zgięte, mocno odwiedzione i ułożone na specjalnych uchwytach, aby zapewnić pacjentowi maksymalny komfort. Nazywa się ją również pozycją ginekologiczną, ponieważ najczęściej wykorzystuje się ją właśnie podczas badania u lekarza ginekologa. Zapewnia bardzo dobrą widoczność narządów miednicy mniejszej.
Pozycja litotomijna – wskazania
Z pozycji litotomijnej najczęściej korzystają u swoich pacjentów lekarze ginekolodzy (w przypadku kobiet) oraz lekarze urolodzy i androlodzy (w przypadku mężczyzn). Pozycja litotomijna zapewnia łatwy dostęp do narządów miednicy mniejszej, takich jak: pochwa, macica, szyjka macicy, pęcherz moczowy, cewka moczowa, prostata (gruczoł krokowy), odbyt.
Wskazaniami do jej przyjęcia są więc:
- porody siłami natury;
- zabiegi urologiczne, a więc dotyczące poszczególnych elementów układu moczowego;
- niektóre zabiegi i operacje w obrębie miednicy mniejszej, np. operacje odbytu, prostaty czy histeroskopia;
- badanie ginekologiczne u kobiet.
Zobacz również: Badanie per vaginam.
Do klasycznego badania narządów miednicy mniejszej pacjenta ułożyć można w jednej z trzech pozycji, a są to:
- pozycja na lewym boku (tzw. pozycja Simsa);
- pozycja ginekologiczna (pozycja litotomijna lub pozycja Lloyda-Daviesa);
- pozycja kolankowo-łokciowa.
Dobór właściwego ustawienia pacjenta pozostaje po stronie lekarza.
Pozycja litotomijna – jak wygląda?
Pacjent leży na plecach (tzw. pozycja supinowana), a tułów jest płasko ułożony na stole operacyjnym lub fotelu przeznaczonym do badania. Biodra są zgięte, nogi unoszone i ustawiane tak, że uda są odrobinę odchylone na boki. Kolana również są zgięte, zwykle pod kątem około 90° względem ud. Nogi są uniesione i umieszczone na specjalnych podporach (podnóżkach) w taki sposób, aby była łatwa eksploatacja obszaru miednicy. Uda są odchylone na boki, co zapewnia lepszy dostęp do narządów miednicy mniejszej. Jest to wygodna pozycja zarówno dla lekarza, który ma lepszy dostęp do badanych struktur, jak i dla pacjenta, choć u niektórych może wywoływać dyskomfort i wstyd. Rolą lekarza jest więc zadbanie o jak najlepsze, intymne warunki w trakcie wykonywanych procedur diagnostyczno-terapeutycznych.
Warto podkreślić, że pozycja litotomijna może być modyfikowana zależnie od potrzeb. Wymienia się jej następujące modyfikacje:
- pozycja niska litotomijna – nogi nie są aż tak wysoko uniesione, a stawy biodrowe znajdują się w mniejszym zgięciu. Stosuje się ją w sytuacjach, gdy dostęp do miednicy nie musi być maksymalny;
- pozycja standardowa / typowa litotomijna – nogi uniesione są już nieco bardziej, uda mocniej odchylone, a kolana zgięte pod kątem około 90 stopni;
- pozycja wysoka lub ekstremalna litotomijna – gdy wymagany jest maksymalny dostęp chirurgiczny. Podczas jej przyjęcia nogi są uniesione bardzo wysoko, biodra mocno zgięte, odchylenie ud bardzo duże.
Wybór właściwej pozycji zależy od lekarza.
Bibliografia
- Skotniczny A., Badanie per rectum, Kraków 2021.
- Kotomska M., Dąchór A., Wszoła M., Diuwe P., Instrumentarium i techniki zabiegów w proktologii małoinwazyjnej, Warszawa: PZWL, 2024.
