Skręcenie kostki to jeden z najczęściej występujących urazów ortopedycznych, z którym pacjenci trafiają zarówno na oddziały ratunkowe, jak i do gabinetów fizjoterapeutycznych. Może dotyczyć osób w każdym wieku (od dzieci po osoby starsze) i pojawić się zarówno w wyniku aktywności sportowej, jak i podczas codziennych czynności, np. chodzenia po nierównym podłożu. Wyróżnia się trzy stopnie skręcenia kostki, różniące się rozległością uszkodzeń tkanek miękkich, a tym samym wymagające odmiennego podejścia terapeutycznego. Kluczowe znaczenie ma szybka i prawidłowa diagnostyka, aby uniknąć powikłań wczesnych (jak silny obrzęk czy ograniczenie ruchomości) i późnych (m.in. niestabilność stawu czy przewlekłe dolegliwości bólowe). Niezwykle istotna jest wczesna konsultacja z fizjoterapeutą, który dobierze odpowiednie metody terapii, poprowadzi proces usprawniania i zaproponuje indywidualny zestaw ćwiczeń do wykonywania w domu.
Skręcenie kostki – przyczyny
Skręcenie stawu skokowego to jeden z najczęstszych urazów związanych ze sportem i nie tylko. Może wystąpić nawet u osoby niemającej styczności ze sportem, po prostu aktywnej (np. podczas górskiego spaceru lub po płaskiej nawierzchni przy źle postawionej stopie). Wskutek urazu dochodzi do uszkodzenia więzadeł, torebki stawowej czy chrząstki stawowej, w zależności od stopnia urazu.
Najczęściej dochodzi do uszkodzenia ATFL (więzadło strzałkowo skokowe przednie), ponieważ jest najsłabsze, potem CFL (więzadło piętowostrzałkowe) i PTFL (więzadło skokowo-strzałkowe tylne). W trakcie urazu może także dojść jednocześnie do uszkodzenia chrząstki stawowej lub torebki stawowej, która będzie powodowała impingement (konflikt tkanek miękkich z stawem)
Uszkodzenia więzadłowe dzieli się na 3 stopnie:
- I stopień – wyłącznie naciągnięcie więzadeł;
- II stopień – częściowe uszkodzenie więzadeł;
- III stopień – całkowite uszkodzenie więzadeł i często też torebki stawowej.
Zdecydowanie najczęściej skręcenie kostki wiąże się z nieprawidłowo postawioną stopą, która ustawia się do środka – jest to skręcenie inwersyjne. Czynnikami ryzyka predysponującymi do skręcenia kostki są:
- dyscypliny z nagłymi zmianami kierunku: koszykówka, siatkówka, tenis, piłka nożna;
- skoki, lądowania i obroty na jednej nodze;
- noszenie nieodpowiedniego obuwia, np. butów na wysokim obcasie, zbyt luźnych, niedopasowanych butów, butów bez stabilizacji, zwłaszcza podczas spacerów na niestabilnym, nierównym podłożu (np. w górach);
- chodzenie po śliskiej nawierzchni, np. po lodzie, jak również aktywności na śliskich lub niestabilnych powierzchniach, np. łyżwiarstwo, narciarstwo;
- brak rozgrzewki, zmęczenie lub wcześniejsze urazy.
Skręcony staw skokowy jest problemem często bagatelizowanym, lecz zawsze wymagającym odpowiedniego zaopatrzenia. Nawet jeśli mamy do czynienia ze skręceniem I stopnia, co ignorowane może doprowadzić do nawykowych skręceń w przyszłości, a w skrajnym przypadku nawet do zwichnięcia stawu skokowego.
Skręcenie kostki – objawy
Skręcenie kostki może skutkować rozwojem niestabilności i upośledzeniem funkcji kończyny podczas uprawiana sportów czy nawet zwykłego chodzenia. Dlatego też głównym celem leczenia jest przywrócenie prawidłowej mechaniki stawu skokowego i zmniejszenie przeciążeń działających na staw oraz kontynuacja bezpiecznego uprawiania sportu (w przypadku sportowców).
Wczesne objawy skręcenia kostki to:
- ból podczas prób poruszania stawem skokowym w pełnym zakresie ruchomości;
- obrzęk i zaczerwienienie (nie zawsze);
- ograniczenie ruchomości stawu skokowego (całej stopy);
- ból nasilający się podczas prób obciążania osiowego kończyny dolnej.
Objawami późnymi są natomiast:
- narastająca niestabilność, subiektywne uczucie uciekania stopy w różne kierunki. Nasilają się podczas biegania, skakania, chodzenia po niestabilnym, ruchomym podłożu (w tym nawet po piasku);
- tendencja do nawracających skręceń.
Nie należy mylić skręcenia kostki ze zwichnięciem kostki. Zgodnie z definicją, skręcenie to przekroczenie fizjologicznego zakresu ruchu w stawie, prowadzące do uszkodzenia więzadeł i torebki stawowej. Ruchomość stopy jest ograniczona, nie towarzyszy temu deformacja stawu.
Z kolei zwichnięcie kostki to całkowite przemieszczenie powierzchni stawowych względem siebie, często z rozerwaniem torebki stawowej i więzadeł. Ruchomość stopy z reguły jest zniesiona, czemu towarzyszy deformacja stawu.
Zobacz również: Zwichnięcie stawu.
Diagnostyka skręcenia kostki
Złotym standardem diagnostyki skręcenia stawu skokowego pozostają badania obrazowe, które pozwalają precyzyjnie ocenić stopień uszkodzenia struktur. W pierwszej kolejności wykonuje się zdjęcie RTG, aby wykluczyć ewentualne złamanie kości, które może współistnieć z urazem więzadeł. Coraz częściej uzupełnieniem jest badanie USG stawu skokowego, umożliwiające ocenę więzadeł, torebki stawowej oraz obecności krwiaka czy wysięku. W przypadkach bardziej złożonych lub wątpliwych diagnostycznie, zastosowanie znajduje rezonans magnetyczny (MRI), który daje najdokładniejszy obraz uszkodzeń tkanek miękkich.
Diagnostyka nie opiera się jednak wyłącznie na badaniach obrazowych. W gabinecie fizjoterapeuty lub ortopedy kluczowe znaczenie mają również badania kliniczne. Zalicza się do nich ocenę lokalizacji i stopnia tkliwości, pomiar zakresu ruchu w stawie, testy funkcjonalne pozwalające na wykrycie niestabilności, a także obserwacja wielkości obrzęku i ewentualnych zasinień. Prawidłowe połączenie badań obrazowych z dokładnym badaniem manualnym umożliwia trafne rozpoznanie, określenie stopnia skręcenia kostki i zaplanowanie optymalnego procesu leczenia oraz rehabilitacji.
Skręcenie kostki – leczenie
Leczenie skręcenia stawu skokowego z reguły nie należy do skomplikowanych, jednak wymaga czasu, cierpliwości oraz ścisłego przestrzegania zaleceń fizjoterapeuty. Proces ten przebiega wieloetapowo i zawsze powinien być dostosowany do stopnia uszkodzenia oraz indywidualnych możliwości pacjenta. W pierwszej fazie postępowania (tuż po urazie) kluczowe znaczenie ma redukcja bólu i obrzęku. Stosuje się odpoczynek, kompresję, uniesienie kończyny, a w razie potrzeby również chłodzenie czy kinesiotaping stabilizujący staw. W praktyce zastosowanie znajduje także kinesiotaping limfatyczny, który poprawia krążenie, wspiera drenaż obrzęku i przyspiesza proces gojenia tkanek.
Na dalszych etapach wprowadza się indywidualnie dobraną fizjoterapię, której podstawę stanowią ćwiczenia przywracające prawidłowy zakres ruchu, poprawiające stabilizację i wzmacniające mięśnie otaczające staw skokowy. Niezwykle istotnym elementem jest także trening propriocepcji, czyli ćwiczenia równoważne i ćwiczenia koordynacyjne. Pozwalają one zapobiec kolejnym urazom. Program rehabilitacyjny często uzupełnia się technikami terapii manualnej, drenażem limfatycznym czy terapią mięśniowo-powięziową, co przyspiesza regenerację tkanek i poprawia ich elastyczność.
Rehabilitacja skręcenia kostki
Na poniższym filmie możemy zobaczyć, jak przebiega proces rehabilitacji na przykładzie jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty. Nagranie pokazuje kolejne etapy fizjoterapii, m.in. techniki terapii manualnej, indywidualnie dobrane ćwiczenia, a także trening mięśni wpływających na stabilność stawu skokowego. Dzięki temu można lepiej zrozumieć, jak wygląda praktyczne wdrożenie zaleceń oraz jak systematyczna praca z fizjoterapeutą przekłada się na szybki powrót do pełnej sprawności. Co istotne, odpowiednio prowadzona rehabilitacja dodatkowo zabezpiecza staw przed kolejnymi urazami.
W przypadku pacjentów, u których mimo rehabilitacji utrzymują się dolegliwości bólowe, niestabilność stawu lub nawracające skręcenia, wskazane może być leczenie operacyjne, najczęściej w postaci artroskopii. Zabieg pozwala na ocenę i rekonstrukcję uszkodzonych struktur. Następnie kontynuuje się fizjoterapię, aby przywrócić pełną sprawność i zminimalizować ryzyko nawrotu urazu.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Postępowanie rehabilitacyjne po skręceniu stawu skokowego, Sportklinik, 4/2021.
- Białoszewski D., Adamczyk J., Benke G., Fizjoterapia w ortopedii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
