Cholesterol należy do lipidów osocza, których całkowita zawartość waha się w przedziale 5-8 g w 1 litrze osocza. Zawartość cholesterolu wynosi około 3,9 mmol/l osocza. Zwiększenie jego poziomu może wiązać się z ryzykiem powstania wielu schorzeń, przede wszystkim układu sercowo-naczyniowego, ponieważ nadmiar odkłada się w naczyniach.
Czym jest cholesterol?
Cholesterol to substancja tłuszczowa wytwarzana w wątrobie z pokarmów zawierających tłuszcz. Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. We krwi człowieka wyróżnić można 4 rodzaje (frakcje) cholesterolu, przy czym najistotniejsze i najbardziej znane są dwie pierwsze:
- HDL – lipoproteiny o dużej gęstości, charakteryzują się małą zawartością triacylogliceroli i cholesterolu oraz dużą zawartością białek;
- LDL – lipoproteiny o małej gęstości, zawierają dużo cholesterolu i mało białek;
- VLDL – lipoproteiny o bardzo małej gęstości, pochodzą z wątroby i osadzają się na powierzchni śródbłonka naczyń krwionośnych;
- IDL – lipoproteiny o pośredniej gęstości, powstają w wyniku utraty triacylogliceroli przez VLDL.
HDL
Lipoproteiny o dużej gęstości uznawane są za dobry cholesterol, ponieważ zapobiegają chorobie wieńcowej. W efekcie HDL w pewien sposób „odbiera” zły cholesterol z komórek, po czym transportuje go ponownie do wątroby. Tam ulega rozkładowi i wydaleniu z organizmu.
Cholesterol frakcji HDL pełni w organizmie również wiele korzystnych funkcji, jak np.:
- formowanie błon komórkowych;
- udział w syntezie witaminy D3;
- stanowienie głównego szlaku katabolizmu w konwersji cholesterolu do kwasów żółciowych;
- udział w rozwoju płodu (w pierwszych tygodniach dziecko pobiera cholesterol od matki).
LDL
Lipoproteiny o małej gęstości są utleniane w czasie przechodzenia przez śródbłonek naczyń tętniczych. W tej postaci uszkadzają jego komórki, jednocześnie wywołując dodatnią chemotaksję monocytów i makrofagów, które skupiają się pod komórkami śródbłonka i wchłaniają utlenione lipoproteiny LDL, same stając się komórkami piankowymi.
Na miejscu uszkodzenia śródbłonka naczyń tętniczych trombocyty przylepiają się i tworzą agregaty. W związku z tym lipoproteiny o małej gęstości (LDL) uznawane są za zły cholesterol, a zwiększenie ich poziomu może spowodować groźne dla zdrowia skutki. Stwierdzenie cholesterolu frakcji LDL powyżej 130 mg/dl upoważnia do rozpoznania hipercholesterolemii.
Transport
Spożywany w pokarmach ulega w obecności soli kwasów żółciowych zemulgowaniu i zestryfikowaniu z wolnymi kwasami tłuszczowymi. Następnie dostaje się do enterocytów, gdzie tworzy chylomikrony i w tej postaci trafia do naczyń chłonnych. Wykazano, że aż 70% cholesterolu z puli wchłoniętej w jelicie cienkim trafia do naczyń limfatycznych.
Wraz z fosfolipidami oraz triacyloglicerolami jest dalej transportowany za pośrednictwem chłonki do krwi w postaci kompleksów z białkami, tworząc kropelki chylomikronu. W rezultacie krążące we krwi chylomikrony osadzają się później na powierzchni śródbłonka naczyniowego.
Hipercholesterolemia
Może mieć postać pierwotną lub wtórną, przy czym wtórna spowodowana jest zwykle nieodpowiednim trybem życia, stosowaniem niektórych leków lub chorobami współwystępującymi.
Najistotniejszy wpływ na proces leczenia ma zmiana trybu życia:
- zwiększona podaż płynów do 2-3 litrów dziennie;
- spokojne jedzenie z powolnym i dokładnym przeżuwaniem;
- zwiększone spożycie warzyw i owoców, przy jednoczesnej rezygnacji z nadmiaru tłuszczów pochodzenia zwierzęcego;
- wprowadzenie do diety tłuszczów roślinnych oraz ryb;
- spożywanie ostatniego posiłku do 3 godzin przed snem;
- dbanie o codzienną aktywność fizyczną oraz relaks i wypoczynek.
Do niewskazanej żywności (bogatej w tłuszcze odzwierzęce) zalicza się jaja, czekoladę czy tłuste mięsa. Dodatkowo konieczna jest rezygnacja z używek (alkohol, papierosy).
Zobacz również: Wpływ wysiłku fizycznego na układ krążenia.
Prawidłowy poziom cholesterolu
Norma cholesterolu we krwi jest indywidualna i zależy od płci, wieku, trybu życia oraz grupy ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
U osób zdrowych cholesterol całkowity nie powinien przekraczać 190 mg/dl. Frakcja cholesterolu LDL powinna sięgać maksymalnie 115 mg/dl, z kolei poziom frakcji cholesterolu HDL różni się w zależności od płci. U kobiet norma wynosi średnio ponad 45 mg/dl, natomiast u mężczyzn ponad 40 mg/dl.
Bibliografia
- Musialik K., Pupek-Musialik D., Cholesterol frakcji LDL – nowe możliwości terapii – jak osiągnąć cel?, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 1/2010.
- Użarowska M., Surman M., Janik M., Dwie twarze cholesterolu: znaczenie fizjologiczne i udział w patogenezie wybranych schorzeń, Problemy Nauk Biologicznych, 2/2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
