Ból neuropatyczny jest inicjowany uszkodzeniem somatosensorycznej części układu nerwowego. Pacjenci opisują go jako porażający, piekący, podobny do rażenia prądem elektrycznym. Przyczyn tego zjawiska może być wiele – od infekcji, poprzez choroby ośrodkowego układu nerwowego, kończąc na nowotworach. Problemem współczesnej medycyny jest mała skuteczność dostępnych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
Ból neuropatyczny – przyczyny
Ból o charakterze neuropatycznym stanowi konsekwencję licznych procesów patologicznych powstających wskutek wyczerpania się możliwości naprawczych i przystosowania się do zaistniałego uszkodzenia lub choroby układu nerwowego. Pojawia się nadpobudliwość neuronów, a w samym patomechanizmie powstawania takiego bólu wyróżnia się 3 składowe:
- zmiany właściwości elektrofizjologicznych błony komórkowej pierwszego neuronu czuciowego;
- zmiany przetwarzania impulsów w rogach grzbietowych rdzenia kręgowego;
- zaburzenia na wyższych piętrach ośrodkowego układu nerwowego.
Obecnie uważa się, że dużą rolę w powstawaniu bólu neuropatycznego odgrywa również autonomiczny układ nerwowy. Najczęściej diagnozowanymi przyczynami bólu neuropatycznego są neuralgia półpaścowa oraz bolesna polineuropatia cukrzycowa. Tuż za nimi na liście plasuje się ból ośrodkowy spowodowany pierwotnym uszkodzeniem bądź dysfunkcją ośrodkowego układu nerwowego, np. po udarze mózgu lub po urazie rdzenia kręgowego. Do innych możliwych przyczyn bólu neuropatycznego zaliczamy:
- ucisk na nerwy;
- infekcje wirusowe i bakteryjne układu nerwowego;
- choroby metaboliczne;
- skrajne niedożywienie;
- nowotwory;
- AIDS;
- boreliozę;
- miażdżycę tętnic;
- dyskopatie i zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa;
- przebyta operacja (wówczas ból pojawia się często w miejscu blizny, nawet po jej wygojeniu się).
Do grupy bólów neuropatycznych zaliczamy również bóle fantomowe, czyli te odczuwalne przez pacjenta po amputacji kończyny.
Ból neuropatyczny – objawy
Ból neuropatyczny może objawiać się odmiennie w zależności od pacjenta. Najczęściej jednak pojawia się samoistnie i ma charakter:
- kłujący;
- piekący;
- palący;
- mrowiący;
- swędzący.
Pacjenci porównują go niekiedy do drętwienia części ciała lub rażenia prądem. Mają wrażenie osłabienia kończyn lub zgłaszają uczucie gorąca czy zimna w kończynach. Ból to jednak nie jedyny objaw. Często towarzyszy mu przeczulica skórna, pojawiająca się podczas dotyku, podmuchu wiatrem czy kontaktu z ubraniem. Reakcje na normalne bodźce stają się wyolbrzymione i wręcz skrajne.
Dolegliwości zazwyczaj nasilają się nocą, zaburzając sen lub powodując bezsenność. Jeśli jednocześnie doszło do uszkodzenia nerwów, zaobserwować można zmiany skórne, wypadanie włosów, wzmożoną potliwość bądź bladość skóry dłoni. Ból neuropatyczny znacznie pogarsza jakość życia codziennego, ponieważ nie ma skutecznych metod, którymi można byłoby go całkowicie wyleczyć.
Zobacz również: Algometr.
Jak zdiagnozować ból neuropatyczny?
Do diagnostyki bólu neuropatycznego służy 4-stopniowa skala. Ocenia ona:
- lokalizację bólu (obszar bólu powinien odpowiadać obszarowi unerwienia nerwu obwodowego lub reprezentacji ciała w OUN);
- przyczynę bólu i moment jego pojawienia się;
- reakcje neurologiczne organizmu pacjenta (powinny wystąpić zgodnie z lokalizacją bólu);
- przyczynę bólu potwierdzoną badaniami lekarskimi, np. tomografią komputerową.
Istnieją również różnego rodzaju skale i testy, w których pacjent zaznacza właściwe odpowiedzi. Nie są one jednak tak skuteczne w diagnostyce bólu neuropatycznego.
Zobacz również: Sensytyzacja.
Leczenie bólu neuropatycznego
Podstawą leczenia bólu neuropatycznego jest wciąż farmakoterapia, chociaż charakteryzuje się ona różną skutecznością. Wyróżniamy następujące leki:
- I rzutu – selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny, lidokaina stosowana powierzchniowo;
- II rzutu – tramadol i silne opioidy;
- III rzutu – niektóre leki przeciwdepresyjne i przeciwpadaczkowe, kapsaicyna, memantyna.
Leki III rzutu stosuje się tylko wtedy, gdy pacjent nie reaguje na leki I i II rzutu. W leczeniu bólu neuropatycznego stosuje się także chemiczną lub chirurgiczną sympatektomię, jednak dowody na jej skuteczność są słabe, a powikłania z nią związane znaczące. Bardziej skuteczną metodą leczenia zachowawczego jest przezskórna elektrostymulacja o działaniu przeciwbólowym (metoda TENS).
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wordliczek J., Zajączkowska R., Dobrogowski J., Farmakologiczne leczenie bólu neuropatycznego, Polski Przegląd Neurologiczny, 7/2011.
- Dzierżanowski T., Ciałkowska-Rysz A., Ból neuropatyczny u pacjentów objętych opieką paliatywną, Medycyna Paliatywna, 2/2010.
- Wordliczek J., Zajączkowska R., Leppert W., Farmakoterapia bólu neuropatycznego, Medycyna Paliatywna w Praktyce, 2/2017.
- Wordliczek J., Zajączkowska R., Ból neuropatyczny – patomechanizm, Medycyna Paliatywna w Praktyce, 2/2014.
