Lidokaina jest środkiem miejscowo znieczulającym i przeciwarytmicznym o budowie amidowej. Hamuje powstawanie i przewodzenie bodźców we włóknach nerwowych i układzie przewodzącym serca. Ponadto blokuje kanały sodowe błon komórek nerwowych.
Jak działają leki znieczulające miejscowo?
Bodźce bólowe przenoszone są za pomocą neuronów czuciowych (sensorycznych) do ośrodkowego układu nerwowego. Dzieje się to na skutek depolaryzacji błony komórkowej w wyniku otwarcia kanałów jonowych i gwałtownego napływu jonów sodu do wnętrza komórki. Leki miejscowo znieczulające zmniejszają przepuszczalność błony komórkowej dla jonów sodu blokując kanały sodowe. Przy niezmienionym potencjale spoczynkowym i progu potencjału zmniejsza się szybkość depolaryzacji, dzięki czemu nie jest osiągany próg potencjału czynnościowego. Skutkiem tego zjawiska jest brak przenoszenia potencjału czynnościowego, czyli zablokowanie neuronu. Jednym z takich leków jest właśnie lidokaina.
Stężenie lidokainy blokujące przewodnictwo jest odwrotnie proporcjonalne do średnicy włókna. W pierwszej kolejności blokowane są cienkie włókna bólowe, następnie grubsze czuciowe. Do zablokowania włókien ruchowych (najgrubszych) konieczne są najwyższe stężenia lidokainy.
Zobacz również: Mechanizm powstawania bólu.
Zastosowanie lidokainy
Lidokaina jest substancją, którą można podawać do organizmu różnymi drogami – dożylnie, nasiękowo, podpajęczynówkowo i zewnątrzoponowo. Siła i czas działania lidokainy zależy od stężenia i objętości zastosowanego roztworu. Zwiększenie objętości i stężenia przyspiesza, wydłuża i nasila działanie miejscowo znieczulające. Głównym wskazaniem do użycia lidokainy jest chęć uśmierzenia dolegliwości bólowych. Przykładowo, preparat w formie żelu stosuje się przy:
- stanach zapalnych błon śluzowych;
- operacjach polipów przewodów nosowych;
- usuwaniu przerośniętego migdałka podniebiennego;
- intubacji osób przytomnych;
- cewnikowaniu.
Z kolei lidokainę w formie sprayu można wykorzystać w:
- stomatologii, np. przed usuwaniem ruszających się zębów mlecznych;
- otolaryngologii, np. przy płukaniu zatok;
- endoskopii, np. przy wprowadzaniu narzędzi diagnostycznych do gardła i dalszych dróg pokarmowych;
- ginekologii i położnictwie, np. podczas ostatniego etapu porodu.
Wskazaniami ogólnymi są:
- leczenie dolegliwości bólowych w okresie okołooperacyjnym;
- objawowe leczenie bólu neuropatycznego;
- krótkotrwałe i miejscowe leczenie bólu różnego pochodzenia;
- blokada nerwów obwodowych i splotów nerwowych.
Lidokaina w postaci kremów i sprayów jest często wykorzystywana w znacznie błahszych sprawach, np. celem znieczulenia skóry przez wykonaniem tatuażu. Zwłaszcza, jeśli osoba tatuowana jest mało odporna na ból lub tatuaż będzie zlokalizowany na wysoce wrażliwej partii ciała.
Lidokaina – przeciwwskazania
Podstawowym przeciwwskazaniem do użycia lidokainy jest nadwrażliwość na tę substancję lub inne leki znieczulające o budowie amidowej. W przypadku wykonywania znieczulenia podpajęczynówkowego lub zewnątrzoponowego, przeciwwskazaniami są:
- ostre choroby ośrodkowego układu nerwowego;
- zwężenie kanału rdzenia kręgowego;
- czynne choroby kręgosłupa lub niedawno przebyte urazy kręgosłupa;
- podostre zwyrodnienie rdzenia kręgowego w przebiegu niedokrwistości złośliwej;
- zakażenie skóry w miejscu wykonywania znieczulenia;
- wstrząs kardiogenny lub hipowolemiczny;
- zaburzenia krzepnięcia, stosowanie leków przeciwzakrzepowych.
Podanie lidokainy na skórę, celem jej miejscowego znieczulenia jest na ogół bezpieczne, nie wiąże się z ryzykiem powikłań i jedynym przeciwwskazaniem ku temu jest alergia na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Jednak w przypadku podaży wewnętrznej lekarz zawsze zbiera szczegółowy wywiad i na jego podstawie kwalifikuje pacjenta do znieczulenia. Należy wiedzieć, że lidokaina jest metabolizowana w wątrobie, dlatego w przypadkach niewydolności należy liczyć się z wyższym stężeniem w płynach ustrojowych.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 kapsułki
Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wordliczek J., Zajączkowska R., Leppert W., Farmakoterapia bólu neuropatycznego, Medycyna Paliatywna w Praktyce, 2/2017.
- Makuła M., Szkutnik-Fiedler D., Środki znieczulające miejscowo, Farmacja Współczesna, 11/2018.
- Owczuk R., Anestezjologia i intensywna terapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2021.
