Wątroba (łac. hepar) jest największym organem jamy brzusznej, drugim największym narządem człowieka (po skórze) i największym gruczołem organizmu. Pełni wiele funkcji niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, związanych z metabolizmem, oczyszczaniem i magazynowaniem. Zdrowa wątroba ma kolor brązowo-czerwony, jest kształtu przeciętego na ukos owalu zwężającego się lewostronnie.
Wątroba – położenie
Wątroba znajduje się w górnej części jamy brzusznej, w większości po stronie prawej pod żebrami, mniejsza jej część znajduje się na lewo od środkowej osi ciała. Organy sąsiadujące z wątrobą to przepona, która ją przykrywa, znajdujący się poniżej żołądek oraz jelita. Wątroba mieści się wewnątrz otrzewnej, za wyjątkiem znajdującego się z tyłu i zrośniętego z przeponą tzw. pola nagiego. Średnia masa wątroby u dorosłego człowieka żywego wynosi 2 kg. Dodatkowo jej największy wymiar czołowy (w poprzek) średnio wynosi 22-24 cm, pionowy 15-20 cm, strzałkowy (przednio-tylny) 12-15 cm.
Zobacz również: Jak dbać o wątrobę?
Wątroba – budowa
Omawiając budowę należy oddzielić budowę zewnętrzną od budowy wewnętrznej wątroby.
Budowa zewnętrzna
Na wątrobie wyróżnia się powierzchnię górną – przeponową oraz powierzchnię dolną – trzewną. Oddziela je brzeg przedni.
Powierzchnia przeponowa jest wypukła i przylega do przepony. Natomiast w tylnej części znajduje się wycisk sercowy – spłaszczenie dopasowane do dolnej części serca, które oddziela się od wątroby osierdziem i przeponą. Z kolei na powierzchni górnej wyróżnia się większy płat prawy i zdecydowanie mniejszy płat lewy. Nie łączą się, ponieważ są oddzielone przyczepem więzadła sierpowatego. Otrzewna ścienna na powierzchni przeponowej wątroby wytwarza więzadło wieńcowe wątroby.
Powierzchnia trzewna spoczywa na narządach jamy brzusznej, co wiąże się z obecnością wielu wycisków. Na powierzchni tej przebiegają strzałkowo dwie bruzdy, które połączone krótszą bruzdą poprzeczną tworzą kształt litery H. W przedniej części bruzdy strzałkowej prawej mieści się dół pęcherzyka żółciowego, a w tylnej części bruzda żyły głównej dolnej. Bruzda strzałkowa lewa w przedniej części zawiera więzadło obłe wątroby, natomiast w tylnej części więzadło żylne. Bruzda poprzeczna oddziela dwa płaty: położony do przody płat czworoboczny i położony do tyłu płat ogoniasty. W efekcie tworzy ona tzw. wrota wątroby, przez które przechodzą naczynia i nerwy.
Brzeg przedni pomiędzy płatami wątroby, w miejscu połączenia z więzadłem sierpowatym posiada wyraźne wcięcie pępkowe, do którego dochodzi więzadło obłe wątroby.
Budowa wewnętrzna
Miąższ wątrobowy zbudowany jest z 1-2 milimetrowych zrazików wątroby o kształcie zbliżonym do sześciokąta. Oddziela je od siebie tkanka łączna włóknista tzw. tkanka międzyzrazikowa, unaczyniona przez rozgałęzienia tętnicy wątrobowej właściwej (tętnice międzyzrazikowe) oraz żyły wrotnej (żyły międzyzrazikowe).
Zraziki są utworzone przez blaszki komórek wątrobowych (hepatocyty), które rozchodzą się promieniście od środka wątroby. Pomiędzy hepatocytami przebiega sieć kanalików żółciowych, z których powstają w przestrzeni międzyzrazikowej przewodziki międzyzrazikowe, a te z kolei łączą się w przewodziki żółciowe. We wrotach wątroby tworzą one przewody wątrobowe prawy i lewy, z połączenia których powstaje przewód wątrobowy wspólny. Dodatkowo, w samym środku zrazika znajduje się żyła środkowa, do której dochodzą promieniście tętnice i żyły międzyzrazikowe.
Z żyły środkowej krew odpływa do żył wątrobowych, a te uchodzą do żyły głównej dolnej.
Unaczynienie wątroby
Unaczynienie wątroby jest dość złożone, ponieważ posiada ona dwa obiegi: obieg czynnościowy, pochodzący z żyły wrotnej i obieg odżywczy z tętnicy wątrobowej właściwej. Ponadto krew odprowadzana jest poprzez żyły wątrobowe żyły głównej dolnej.
Unerwienie wątroby
Unerwienie wątroby pochodzi z układu współczulnego – od splotu trzewnego oraz z włókien przywspółczulnych nerwu błędnego. Natomiast błonę surowiczą wątroby unerwiają gałązki nerwu przeponowego.
Zobacz również: Choroby wątroby.
Funkcje wątroby
Wątroba pełni złożone, niezbędne dla utrzymania homeostazy organizmu funkcje, ponieważ jej czynność reguluje prawidłowe działanie całego ustroju. Można wyszczególnić 4 główne czynności wątroby i są to:
- filtracja;
- wydzielanie wewnętrzne;
- wydzielanie zewnętrzne;
- magazynowanie.
Czynność wątroby jest złożona, ponieważ składa się na nią zarówno wydzielanie zewnętrzne żółci, jak i skomplikowane funkcje syntez i analiz oraz wydzielania dokrewnego. Ma ono podstawowe znaczenie dla przemiany materii i energii całego ustroju. Z cukrów syntezowany jest w wątrobie glikogen, z kolei z aminokwasów białka. Synteza substancji białkowych obejmuje fibrynogen, protrombinę oraz białka surowicy krwi. Przypuszcza się, że komórki wątroby wytwarzają czynnik przeciwanemiczny.
Czynność odtruwająca tego narządu zależy w dużej mierze od zdolności wytwarzania przez jego komórki kwasu glukuronowego z glukozy. Komórki wątroby wydalają między innymi barwniki. Dodatkowo duże znaczenie w azotowej przemianie ustroju ma także wytwarzanie mocznika, wydalanego później przez nerki oraz magazynowanie i rozkład niektórych hormonów. Śledziona dostarcza do wątroby produkty rozkładu hemoglobiny uwalnianej z rozpadających się w niej krwinek czerwonych. Następnie, w wątrobie komórki żerne przetwarzają te produkty w barwniki żółciowe. Ponadto komórki wątroby mogą gromadzić spore ilości tłuszczu.
Zobacz również: Stłuszczenie wątroby – jak sobie z tym poradzić?
Niezależnie od powyższych czynności wątroba może również bezpośrednio wpływać na obieg krwi w ustroju, ponieważ jej obszerne koryto naczyń krwionośnych może się rozszerzać i zwężać dzięki kurczliwości naczyń włosowatych oraz działaniu zespoleń tętniczo-żylnych.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochene A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
