Przytarczyce (zwane także gruczołami przytarczycznymi) są niewielkimi strukturami pełniącymi bardzo ważne funkcje w gospodarce hormonalnej organizmu. Mimo że są niezbędne do życia, należą do najmniejszych narządów. Z reguły u człowieka występują 2 pary gruczołów – górne i dolne. Oba przylegają do tylnej powierzchni płatów bocznych gruczołów tarczowych.
Przytarczyce – podział
Jak wspomniano, wyróżnia się gruczoł przytarczyczny górny oraz dolny.
Górny leży w rowku między płatem bocznym gruczołu tarczowego a gardłem, na wysokości dolnego brzegu chrząstki pierścieniowatej. Nerw krtaniowy wsteczny biegnie zwykle do przodu i przyśrodkowo od niego. Skala wahań jego położenia jest duża, chociaż mniejsza od skali gruczołu dolnego.
Z kolei gruczoł przytarczyczny dolny leży zwykle w okolicy bieguna dolnego tarczycy, mniej więcej na wysokości czwartej chrząstki tchawiczej, zwykle między gałęziami tętnicy tarczowej dolnej. Ponadto częściej niż górny traci styczność z torebką gruczołu tarczowego. W pobliżu węzłów chłonnych położonych na powierzchni bocznej tchawicy może być łatwiej przeoczony niż górny. Nerw krtaniowy wsteczny prawie zawsze przebiega ku tyłowi od niego.
Rozwój
Rozwój przytarczyc jest niezależny od rozwoju tarczycy. Powoduje to, że występują one nawet wówczas, gdy brak jest gruczołu tarczowego. Już w okresie płodowym gruczoły przytarczyczne wydzielają hormon zwany parathormonem, regulujący stężenie jonów wapnia i fosforu we krwi.
Z powodu różnej skłonności do wzrastania i wędrowania gruczoł przytarczyczny dolny nierzadko przekracza ku dołowi granice gruczołu tarczowego i traci topograficzny związek z tarczycą, choć zachowuje swoje zaopatrzenie naczyniowo-nerwowe. Gruczoł przytarczyczny dolny może czasem nawet zachować swój ontogenetyczny związek z wypustką grasiczą i u osoby dorosłej może się znajdować wewnątrz grasicy.
Budowa
Każdą przytarczycę otacza cienka torebka zbudowana z tkanki łącznej włóknistej. Z osłonki tej w głąb gruczołu wnika tkanka łączna luźna tworząca niekompletne przegrody. Wspomniana tkanka łączna występuje często także we wnętrzu płacika, oddzielając poszczególne pasma komórek nabłonkowych.
Wewnątrz płacików tkanka nabłonkowa układa się w wąskie pasma lub drobne gniazda, oplecione tylko siecią włókienek kratkowych i siecią szerokich naczyń włosowatych. Począwszy od okresu płodowego mniej więcej do 10 roku życia w przytarczycach występuje tylko jeden rodzaj komórek nabłonkowych, tzw. komórki główne. Następnie, wraz z dojrzewaniem, powstają komórki kwasochłonne i tak zwane komórki wodojasne.
Funkcje
Główną i najważniejszą funkcją narządu jest wydzielanie do krwi hormonu o nazwie parathormon. Hormon ten odgrywa decydującą rolę w regulowaniu przemiany wapniowej i fosforowej ustroju.
Nadmiar i niedobór parathormonu
Całkowite usunięcie tych gruczołów wywołuje tężyczkę. Ze względu na niezwykle ważną funkcję, jaką pełnią przytarczyce, zabiegi wykonywane w ich sąsiedztwie powinny być wykonywane niezwykle ostrożnie. Należy uważać, aby nie uszkodzić ani samych gruczołów przytarczycznych, ani ich dróg zaopatrzenia.
Wydzielanie nadmiernej ilości hormonu wskutek powstania nowotworu z komórek gruczołowych wywołuje odwrotnie niż gdy brak hormonu, podwyższenie stężenia jonów wapnia i obniżenie fosforu we krwi, natomiast zmniejszenie się ilości soli wapnia w układzie szkieletowym. W związku z tym następuje odwapnienie tkanki kostnej i zastąpienie jej tkanką łączną włóknistą.
Unaczynienie
Każdy gruczoł przytarczyczny zaopatruje oddzielna tętnica przytarczyczna. Gruczoły te zawierają liczne naczynia chłonne. Nie łączą się one jednak z siecią limfatyczną gruczołu tarczowego, lecz opuszczają gruczoły przytarczyczne samodzielnie i uchodzą do węzłów przytchawiczych.
Unerwienie
Nerwy gruczołu przytarczycznego pochodzą ze splotu torebkowego gruczołu tarczowego. Do gruczołu przytarczycznego górnego włókna przywspółczulne biegną drogą gałęzi zewnętrznej nerwu krtaniowego górnego oraz drogą splotu gardłowego. Z kolei włókna współczulne pochodzą ze zwoju szyjnego górnego. Natomiast do gruczołu przytarczycznego dolnego kierują się włókna współczulne ze zwoju szyjnego środkowego i dolnego, przywspółczulne zaś drogą nerwu krtaniowego wstecznego.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
