Anatomia kręgosłupa to niezwykłe połączenie mocnych kości, dużych mięśni, elastycznych więzadeł i ścięgien, a także wrażliwych nerwów. Kręgosłup został zaprojektowany, aby być bardzo mocną, ale jednocześnie elastyczną konstrukcją. Chroni wrażliwe korzenie nerwowe, zapewniając mobilność na wielu różnych płaszczyznach.
Większość z nas nie zwraca uwagi na tą, jakże ważną część organizmu i uważa kręgosłup za odporny na wszelkie przeciążenia. Często nieświadomie testujemy jego wytrzymałość podczas wykonywania codziennych czynności lub ćwiczeń, do czasu aż coś pójdzie nie tak. Gdy jednak już pojawi się problem, należy wiedzieć co jest przyczyną bólu i jak ją złagodzić, a także jak zapobiec nawrotom.
Skąd może pochodzić ból kręgosłupa?
Wiele różnych struktur znajdujących się w kręgosłupie lub jego okolicy może być przyczyną bólu pleców. Jednak najczęściej pochodzi on z:
- podrażnień dużych korzeni nerwowych (odchodzących od splotów), które biegną do ramion i nóg;
- podrażnień mniejszych nerwów unerwiających kręgosłup;
- napięć mięśni pleców (najczęściej mięsień prostownik grzbietu);
- uszkodzeń kości, stawów i więzadeł;
- przestrzeni międzykręgowych, w których znajduje się krążek międzykręgowy (tzw. dysk).
Z tego powodu dokładna znajomość anatomii kręgosłupa jest bardzo ważna, aby zrozumieć przyczyny bólu pleców, szyi, kończyn górnych (np. rwa barkowa) czy nóg (np. rwa kulszowa) oraz ocenić i dobrać odpowiednie możliwości leczenia.
Anatomia kręgosłupa
Wyróżniamy cztery podstawowe odcinki kręgosłupa:
- odcinek szyjny kręgosłupa;
- odcinek piersiowy kręgosłupa;
- odcinek lędźwiowy kręgosłupa;
- odcinek krzyżowy kręgosłupa.
Każdy człowiek posiada także kość guziczną (kość ogonowa), która jest zakończeniem całego kręgosłupa.
Odcinek szyjny kręgosłupa (tzw. kark)
Szyja utrzymuje ciężar głowy, a także chroni nerwy, które odchodzą z mózgu do pozostałych części organizmu. Odcinek ten zbudowany jest z siedmiu kręgów szyjnych (kość). Każdy z nich jest coraz mniejszy, gdy zbliżają się do czaszki. Większość ruchów obrotowych pochodzi z dwóch górnych segmentów. Natomiast większa część ruchów zgięcia i wyprostu od kręgów C5-C6 oraz C7-C8 (każdy ruch jest możliwy dzięki krążkom międzykręgowym, które łączą ze sobą kręgi).
Ostry ból szyi najczęściej spowodowany jest przez nagłe obciążenie lub naciągnięcie mięśni, więzadeł lub ścięgien (na przykład przy urazach typu whiplash) i zazwyczaj ustępuje z czasem lub przy pomocy zabiegów niechirurgicznych, takich jak zastosowanie ciepła/zimna, chiropraktyki czy terapii manualnej.
Zobacz również: Forward head posture.
U pacjentów odczuwających ból szyi dłużej niż dwa tygodnie lub gdy występuje ból głowy wraz z bólem ramienia, drętwienie lub mrowienie, często istnieje bardziej złożony i specyficzny problem anatomiczny. Na przykład, gdy ból promieniuje w dół ramienia, a nawet do rąk i palców, jest to zazwyczaj objaw spowodowany przepukliną krążka międzykręgowego w odcinku szyjnym kręgosłupa, powodującą zwężenie kanałów i drażnienie nerwów. Możliwości leczenia w tym przypadku będą różnić się w zależności o szczegółowej diagnozy.
Odcinek piersiowy kręgosłupa (górna część pleców)
Składa się on z 12 kręgów piersiowych i zapewnia stabilność, a także wsparcie strukturalne dla górnej części pleców, co przekłada się na jego małą ruchomość. Odcinek piersiowy to zasadniczo mocna „klatka”, która ma za zadanie ochronę organów takich jak serce czy płuca.
Górna część pleców nie jest przeznaczona do wykonywania ruchów, dlatego też urazy kręgosłupa piersiowego są rzadkie. Jednak podrażnienie dużych mięśni pleców i mięśni naramiennych, a także dysfunkcja w górnej części pleców może być bardzo odczuwalna w postaci bólu. W leczeniu odcinka piersiowego kręgosłupa często wykorzystuje się terapię manualną. Na poniższym filmie możemy zobaczyć, jak wygląda jedna z technik mobilizacji kręgosłupa piersiowego:
Inną technikę terapii manualnej (mobilizacja kręgosłupa odcinka piersiowego) możemy zobaczyć poniżej:
Kolejną technikę – mobilizacja tego odcinka kręgosłupa przedstawia film poniżej:
Odcinek lędźwiowy kręgosłupa (dolna część pleców)
Odcinek lędźwiowy kręgosłupa składa się z kręgów lędźwiowych i posiada znacznie większą ruchomość niż odcinek piersiowy. Przejmuje on również największe obciążenie, co prowadzi do większej częstotliwości występowania urazów w tym właśnie odcinku. Ruch w kręgosłupie lędźwiowym podzielony jest pomiędzy pięcioma segmentami ruchu, chociaż nieproporcjonalny zakres ruchu jest w dolnych segmentach, czyli L3-L4 i L4-L5. Z tego też względu, te dwa segmenty są najbardziej narażone na uszkodzenia jak np. złamania związane z nadmiernym zużyciem lub przeciążeniem. Z kolei na dwa najniższe krążki międzykręgowe (L4-L5 i L5-S1) tego odcinka wywierane są największe obciążenia i często jest to przyczyną wystąpienia przepukliny. Może to powodować ból dolnej części pleców, a nawet drętwienie, które promieniuje w kierunku kończyny dolnej, czasami aż do stopy (rwa kulszowa).
Zobacz również: Ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym.
W zdecydowanej większości przypadków, przy bólach dolnego odcinka kręgosłupa problem leży w powięzi lub napiętych mięśniach. Nawet jeżeli napięcie mięśni nie brzmi tak poważnie, jak kontuzja czy uraz, to mięśnie i inne tkanki miękkie (takie jak więzadła czy ścięgna) mogą powodować bardzo silny ból pleców w dolnej części. Dobrą wiadomością jest to, że tkanki miękkie posiadają dobre ukrwienie, co pozwala na doprowadzenie odpowiedniej ilości składników odżywczych do poszkodowanego obszaru. To z kolei ułatwia i przyspiesza proces gojenia oraz przekłada się często na skuteczne uwolnienie od bólu.
Na poniższym filmie możemy zobaczyć przykład jednej z technik terapii manualnej wykonywanej u jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty:
Kolejną, przykładową techniką wykorzystywaną w leczeniu jest trakcja odcinka lędźwiowego kręgosłupa, która znajduje zastosowanie szczególnie w działaniu przeciwbólowym:
Inny sposób wykonania trakcji w dolnym odcinku kręgosłupa możemy zobaczyć na filmie:
Zobacz również: Ćwiczenia na odcinek lędźwiowy kręgosłupa.
Odcinek krzyżowy kręgosłupa (końcowa część)
Poniżej kręgosłupa lędźwiowego znajduje się kość o trójkątnym kształcie, którą nazywa się kością krzyżową. Wchodzi ona w skład tylnej części miednicy, między jej dwoma połówkami. Łączy kręgosłup z dolną częścią ciała. Kość krzyżowa łączy się z kośćmi miednicy (kości biodrowe) za pomocą stawów krzyżowo-biodrowych.
Występujący ból w tamtej okolicy nazywa się często dysfunkcją stawów krzyżowo-biodrowych i pojawia się częściej u kobiet niż u mężczyzn. W leczeniu tego odcinka kręgosłupa wykorzystuje się również terapię manualną, której przykładową technikę możemy zobaczyć poniżej:
Często wykorzystuje się też mobilizację kości krzyżowej w kierunku doczaszkowym:
Mobilizacja kości krzyżowej może również przebiegać w kierunku doogonowym, co przedstawia poniższy film:
Na samym końcu, w okolicy krzyżowej kręgosłupa znajduje się kość guziczna. Ból w tej okolicy nazywa się kokcygodynia (z ang. coccydynia). Również i to schorzenie występuje częściej u kobiet.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Milanow I., Zespół bólowy kręgosłupa, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10/2014.
- Zawadka M., Fijewski A., Gawda P., Bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa a zmiany zwyrodnieniowe, Geriatria, 11/2017.
