Sensytyzacja to pojęcie, które może być wykorzystywane na kilka sposobów. Najczęściej odnosi się do odczuwania bólu lub do procesu nauki. Stanowi nieodłączny element ludzkiego życia, dlatego warto wiedzieć nieco dokładniej, czym tak naprawdę jest w zależności od kontekstu.
Sensytyzacja a dolegliwości bólowe
W odniesieniu do dolegliwości bólowych, sensytyzacja opisuje zjawisko zwiększenia wrażliwości receptorów bólowych i receptorów czuciowych na bodźce oraz doznania, które wcześniej nie wywoływały tak nadmiernej reakcji ze strony organizmu. Może mieć charakter:
- obwodowy (sensytyzacja obwodowa) – gdy to nocyceptory stają się nadmiernie wrażliwe na bodźce, a fizjologicznie są one zlokalizowane w tkankach obwodowych, na przykład w skórze, stawach, ścięgnach czy mięśniach;
- ośrodkowy (sensytyzacja ośrodkowa) – jeśli zjawisko nadwrażliwości lokalizuje się w obrębie mózgowia i/lub rdzenia kręgowego.
Pacjenci cierpiący na sensytyzację skarżą się na nieprawidłowe odczucia, których wcześniej nie mieli. Mogą na przykład czuć, że staw kolanowy lub staw łokciowy nie należy do ich ciała oraz znajduje się na zupełnie innym, nieprawidłowym miejscu (co może nieco przypominać jego zwichnięcie, jednak wszystkie badania diagnostyczne wychodzą prawidłowo). Inni pacjenci zmagają się z wędrującym i promieniującym bólem, który może być wywołany nawet stosunkowo delikatnymi bodźcami, np. dotykiem czy lekkim uderzeniem.
Sensytyzacja – przyczyny
Na wystąpienie sensytyzacji wpływa przede wszystkim ciągłe, przewlekłe podrażnianie tkanek, w których lokalizują się receptory czucia i bólu. To zaś może być konsekwencją np.:
- stanów zapalnych;
- nacieków i guzów nowotworowych;
- urazów mechanicznych;
- złamań kości, zwichnięć i skręceń stawów, w przebiegu których doszło do zmiany anatomicznego położenia tkanek;
- przewlekłe przeciążenia i mikrourazy mięśni.
Najczęściej dotyczy to postaci obwodowej. Sensytyzacja ośrodkowa może natomiast wynikać z guzów mózgowia i/lub rdzenia kręgowego, chorób neurodegeneracyjnych czy stanów zapalnych tych struktur. Każdy pacjent zmagający się z omawianym problemem powinien zostać zdiagnozowany przez lekarza neurologa. Podstawą diagnostyki są wówczas badania obrazowe oraz EMG i ENG, jeśli istnieje taka potrzeba i nie ma ku temu przeciwwskazań zdrowotnych. Leczenie natomiast musi być przyczynowe, dlatego nie ma jednego schematu działania wykorzystywanego u każdego pacjenta.
Sensytyzacja a proces nauki
Pojęcie sensytyzacji wykorzystywane jest również w odniesieniu do procesów związanych z nauką i przyswajaniem przez człowieka nowych informacji. Inna nazwa na to zjawisko brzmi uwrażliwienie. Zgodnie z definicją polega ono na zwiększaniu ilości uwagi poświęconej bodźcom, które różnią się jednak od tych wcześniej zarejestrowanych w pamięci. Innymi słowy, struktury ośrodkowego układu nerwowego związane z pamięcią są gotowe na przyswajanie nowych informacji. Sensytyzacja w tym przypadku stanowi przeciwieństwo tzw. habituacji, w przebiegu której szansa na zapamiętanie nowych informacji jest niezwykle nikła.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kostowski W., Podstawowe mechanizmy i teorie uzależnień, Alkoholizm i Narkomania 2006, Tom 19: nr 2, 139-168.
- Kosińska B., Turczyn P., Wesołowski K., Tarnacka B., Malec-Milewska M. Centralna sensytyzacja u pacjentów z przewlekłym bólem krzyża, część 1 – patofizjologia i diagnostyka, Ból 2020, Tom 21, Nr 1, s. 29-37.
