Objaw Lhermitte’a to charakterystyczna reakcja organizmu występująca u pacjentów neurologicznych, najczęściej stwierdzana przy stwardnieniu rozsianym. Może jednak wskazywać także na inne problemy zdrowotne. Badanie jest proste w wykonaniu, dlatego nierzadko stanowi nieodłączny element diagnostyki neurologicznej.
Objaw Lhermitte’a – na czym polega?
Objaw Lhermitte’a polega na subiektywnym odczuwaniu przez pacjenta „prądu elektrycznego” mającego swój początek w górnej części kręgosłupa i promieniującego przez całą jego długość, co wywołuje i nasila zgięcie głowy, czyli przyciągnięcie brody do mostka. Objaw ten po raz pierwszy opisano w roku 1917, czym zajęli się dwaj badacze. Jednak dopiero 3 lata później Jean Lhermitte opublikował jego opis w pracy seminaryjnej, dzięki czemu temat ten stał się rozpowszechniony. Dlatego to właśnie od jego nazwiska pochodzi nazwa omawianego objawu.
W rzeczywistości promieniujący ból, do złudzenia przypominający rażenie prądem elektrycznym, może pojawiać się także w kończynach górnych, kończynach dolnych bądź samych palcach stóp czy rąk. Zawsze należy różnicować go z innymi problemami zdrowotnymi, np.:
Objaw Lhermitte’a – kiedy występuje?
Objaw Lhermitte’a może wskazywać na wiele różnych chorób neurologicznych. Najczęściej są to jednak:
- stwardnienie rozsiane – przewlekła choroba demielinizacyjna zaliczana do grona chorób autoimmunologicznych, odnosząca się do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. W jej przebiegu dochodzi do wieloogniskowego uszkodzenia tkanki nerwowej. Ma charakter postępujący, całkowite wyleczenie nie jest możliwe, a przyczyny wciąż nie są znane;
- spondyloza szyjna – proces degeneracyjny kręgosłupa, w którego przebiegu patologiczne zmiany obejmują aparat więzadłowo-stawowy i aparat kostno-stawowy. Zwężenie światła rdzenia kręgowego prowadzi do ucisku na rdzeń kręgowy, co daje groźne i uciążliwe objawy neurologiczne;
- skrajny niedobór witamin z grupy B – które są kluczowe do właściwego funkcjonowania układu nerwowego;
- poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego – jest schorzeniem, w którego przebiegu dochodzi do uszkodzenia rdzenia kręgowego. Klinicznie manifestuje się zaburzeniami ruchowymi, zaburzeniami czuciowymi i zaburzeniami wegetatywnymi;
- mielopatia – narastające uszkodzenie rdzenia kręgowego, wywołane najczęściej przez ucisk naczyń żywiących tę wrażliwą strukturę nerwową;
- zespół Devica – rzadko diagnozowana choroba, w której własny układ odpornościowy organizmu atakuje rdzeń kręgowy i nerwy wzrokowe, prowadząc do ich niewydolności. Dokładne przyczyny nie zostały w pełni poznane, jednak najprawdopodobniej są nimi obecne w ustroju chorego przeciwciała, nazywane NMO-IgG;
- guzy rdzenia kręgowego – są to najczęściej guzy niezłośliwe, głównie nerwiaki i oponiaki, jednak mogą rozwinąć się także te złośliwe. Dokładne ich przyczyny nie są znane, jednak ich obecność prowadzi do patologicznego ucisku nerwowych struktur biegnących w ich pobliżu;
- choroba Behceta – układowe zapalenie naczyń małych, średnich i dużych, współistniejące z bolesnymi owrzodzeniami skóry oraz błon śluzowych narządów płciowych i jamy ustnej. Etiologia pozostaje nieznana.
W przebiegu wszystkich powyższych chorób zaobserwować można objaw Lhermitte’a o różnym nasileniu. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz neurolog, nierzadko we współpracy z reumatologiem.
Objaw Lhermitte’a – czy jest groźny?
Samo występowanie objawu Lhermitte’a nie zagraża zdrowiu czy życiu, nie prowadzi do powikłań. Jest wyłącznie testem wskaźnikowym, diagnostycznym. Zagrożeniem dla pacjenta może być jednak przyczyna jego występowania, a więc choroba podstawowa. Dlatego zawsze należy ją prawidłowo rozpoznać i rozpocząć leczenie.
Bibliografia
- R. A. Hope, J.M. Longmore, P. A. H. Moss, A. N. Warrens Oksfordzki podręcznik lekarza klinicysty, Warszawa 1995.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Stępień A., Neurologia, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2022.
