Zaburzenia czucia to nazwa obejmująca liczne problemy związane z upośledzeniem czucia powierzchownego lub głębokiego. Zawsze wiąże się z uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego lub obwodowego układu nerwowego, a przyczyny zjawiska mogą być różne. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz neurolog, niekiedy we współpracy z fizjoterapeutą neurologicznym.
Zaburzenia czucia – rodzaje
Istnieje wiele podziałów zaburzeń czucia. Podstawowy wyróżnia zaburzenia czucia powierzchownego i głębokiego. W pierwszym przypadku człowiek posiada zdolność odczuwania bodźców takich jak ból, dotyk i temperatura. W drugim natomiast mówi się o czuciu proprioceptywnym, odbieranym przez receptory zlokalizowane w ścięgnach, mięśniach, błędniku i stawach. Dzięki nim człowiek jest w stanie m.in. określić położenie poszczególnych części ciała w przestrzeni przy zamkniętych oczach oraz może utrzymywać równowagę.
Zaburzenia czucia – przyczyny
Do możliwych przyczyn zaburzeń czucia głębokiego zaliczamy:
- cukrzycę;
- alkoholizm;
- udar mózgu i powikłania poudarowe;
- mechaniczne i zapalne uszkodzenia mózgu;
- przepukliny kręgosłupa;
- chorobę Parkinsona;
- chorobę Alzheimera;
- stwardnienie rozsiane;
- chorobę Huntingtona;
- autyzm;
- kontuzje narządu ruchu, np. zwichnięcia stawów.
Z kolei możliwymi przyczynami zaburzeń czucia powierzchownego (poza wymienionymi wyżej) są:
- ucisk nerwów obwodowych, np. w przebiegu zespołu cieśni nadgarstka lub po nieprawidłowym, zbyt ciasnym długotrwałym unieruchomieniu;
- zwyrodnienie kręgosłupa;
- uszkodzenia nerwów rdzeniowych;
- choroby nowotworowe;
- przyjmowanie niektórych leków toksycznie oddziałujących na układ nerwowy;
- neuralgie;
- infekcyjne uszkodzenia nerwów obwodowych, np. w przebiegu ospy wietrznej.
Ze względu na mnogość przyczyn zaleca się wnikliwe, szczegółowe badania diagnostyczne u neurologa.
Zobacz również: Zaburzenia czucia typu ośrodkowego.
Zaburzenia czucia – objawy
Zaburzenia czucia mogą objawiać się na wiele sposobów. Przy zaburzeniach czucia powierzchownego pacjent może całkowicie nie odczuwać temperatury, dotyku lub bólu. Może rozwinąć się niedoczulica. Nierzadko charakterystyczne jest upośledzenie wyłącznie czucia dotyku, przy zachowaniu czucia bólu i temperatury. Uszkodzenie włókien czuciowych może również prowadzić do nadmiernego odczuwania bodźców, np. przeczulicy na dotyk, ból czy temperaturę. Szczególnym przypadkiem jest hiperpatia, czyli odczuwanie silnego bólu w odpowiedzi na lekki, delikatny dotyk. Zaburzenia czucia powierzchownego dotyczą wyłącznie obszaru ciała zaopatrywanego przez uszkodzony nerw i jego gałęzie.
Z kolei przy zaburzeniach czucia głębokiego charakterystyczne są objawy takie jak: brak lub zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów, wzmożone napięcie mięśniowe oraz brak zdolności rozpoznania położenia ciała przy zamkniętych oczach. Pojawia się niezgrabność ruchowa, co zwiększa ryzyko kontuzji. Zwykle tego typu zaburzenia dotyczą całego ciała, rzadziej wyłącznie określonej jego części, np. jednej kończyny.
Diagnostyka zaburzeń czucia
Zaburzenia czucia są łatwe do zdiagnozowania także przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Wystarczy przeprowadzić proste testy, pacjent zamyka oczy, a lekarz dotyka jego skóry końcówką długopisu (ocena dotyku), kostką lodu (ocena temperatury) oraz szpilką (ocena bólu). Przy czuciu głębokim pacjentowi poleca się zamknięcie oczu w pozycji leżącej, po czym lekarz zmienia ułożenie ciała jego nogi i ręki i zaleca opisanie pacjentowi nowego ułożenia ciała. Innym testem jest wykonanie ruchu kończyną dolną lub górną pacjenta i poproszenie go o powtórzenie tej czynności samodzielnie.
Nieco więcej trudności przysparza diagnostyka przyczyn zaburzeń czucia. Do podstawowych badań diagnostycznych zaburzeń czucia głębokiego zaliczamy rezonans magnetyczny mózgu, RTG kręgosłupa i stawów obwodowych przy podejrzeniu ich kontuzji. Z kolei w diagnostyce zaburzeń czucia powierzchownego stosuje się najczęściej ENG, czyli elektroneurografię włókien czuciowych. Umożliwia ona obiektywną ocenę funkcji obwodowego układu nerwowego, różnicując uszkodzenia demielinizacyjne od aksonalnych.
Zaburzenia czucia – leczenie
Leczenie zaburzeń czucia zawsze musi być przyczynowe. Jeśli wynika z chorób ostrych lub przewlekłych układu nerwowego, w miarę możliwości dąży się do ich całkowitego wyleczenia lub ustabilizowania. Dodatkowo rekomenduję się fizjoterapię, która jest niezwykle pomocna w powrocie do zdrowia. Działania objawowe mające na celu zmniejszać ból i przykre objawy przeczulicy to głównie farmakoterapia, np. Thiogamma.
Warto pamiętać, że Nerwy obwodowe regenerują dość długo, nawet około 1 mm na dobę, więc zwykle proces regeneracji przy uszkodzeniu nerwów obwodowych może trwać do 2 lat. W tym czasie zaleca się ciepłolecznictwo, ponieważ wyższe temperatury stwarzają idealne środowisko dla regeneracji nerwów.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kolagen naturalny w kapsułkach
Skład produktu to wyłącznie naturalny, rybi kolagen. Dzięki temu jest on aktywny biologicznie, a także bardzo wysokiej wchłanialności. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wyszyński S., Piotrkowicz J., Federowicz P., Woźniak E., Stiler S., Brzęk A., Pomiary i analiza czucia delikatnego dotyku u osób zdrowych według autorskiego algorytmu badania, Puls Uczelni, 8/2014.
- Sobańska A., Diagnostyka różnicowa zaburzeń czucia, Neurologia po Dyplomie, 1/2013.
- Turaj W., Merritt – Neurologia, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2023.
