Niedoczulica (inaczej: hipestezja) to upośledzenie i znaczne osłabienie czucia powierzchownego, na który składają się dotyk, ucisk, ból oraz temperatura. Bezpośrednią przyczyną jest uszkodzenie nerwów obwodowych (dróg czuciowych) wskutek procesu chorobowego bądź doznanego urazu, co zmniejsza pobudliwość czuciowych zakończeń nerwowych. Niedoczulica jest jednym z rodzajów ubytków czucia.
Ubytki czucia – rodzaje
Wyróżnia się kilka rodzajów ubytków czucia w zależności od objawów i lokalizacji procesu chorobowego. Najczęściej są to zaburzenia czucia:
- w przebiegu uszkodzenia nerwu obwodowego – pojawiają się zazwyczaj parestezje, dolegliwości bólowe w zakresie unerwianym przed dany nerw oraz ubytki czucia (nieco później). Ubytki mogą dotyczyć wszystkich rodzajów czucia, czyli dotyku, bólu, czucia głębokiego oraz temperatury;
- korzeniowe – mają takie same cechy jak wyżej, jednak rozkładają się one według schematu unerwienia korzeniowego. Dodatkowo ból nasila się w charakterystyczny sposób podczas wzrostu ciśnienia śródczaszkowego, np. przy kaszlu, parciu na stolec itd. Korzeniowe ubytki czucia obserwuje się m.in. przy rwie ramiennej i rwie kulszowej;
- rdzeniowe – mają rozmaity obraz kliniczny, pojawiają się przy poprzecznym, połowiczym i śródrdzeniowym uszkodzeniu;
- wzgórzowe połowicze – przeważają ubytki czucia głębokiego, czemu towarzyszą charakterystyczne bóle talamiczne;
- korowe – pochodzenia ciemieniowego, pojawiają się zaburzenia czucia bólu i czucia głębokiego, przy czym pacjent ma trudność z lokalizacją źródła tych bodźców.
Rdzeniowe zaburzenia czucia, ze względu na ich przyczynę, dzielą się ponadto na:
- poprzeczne uszkodzenie rdzenia – obustronne zniesienie wszystkich rodzajów czucia poniżej miejsca uszkodzenia;
- połowicze uszkodzenie rdzenia – zaburzenia czucia typu Browna-Sequarda;
- uszkodzenia śródrdzeniowe – rozszczepienie zaburzeń czucia, czyli zniesienie czucia bólu i temperatury przy zachowaniu czucia dotyku i czucia głębokiego;
- uszkodzenie sznurów tylnych – upośledzenie głównie czucia głębokiego, do czego dochodzi ataksja tylnosznurowa.
Co ciekawe, utrata czucia w określonej partii ciała może nastąpić na tle czysto psychogennym, w wyniku silnego stresu czy przeżytej traumy. Niedoczulica wynika natomiast z uszkodzenia nerwów obwodowych.
Niedoczulica – przyczyny
Najczęściej jako przyczyny niedoczulicy diagnozuje się:
- urazy ciała, podczas których nastąpiło uszkodzenie lub przerwanie nerwów obwodowych;
- oparzenia każdego rodzaju (termiczne, chemiczne, elektryczne);
- przebytą operację – niedoczulica miejsca operowanego trwa maksymalnie kilkanaście godzin (jeśli wynika z zastosowania anestetyku) lub jest nieodwracalna (jeśli wynika z przecięcia nerwu przez chirurga);
- zatrucia, np. ołowiem;
- alkoholizm;
- przyjmowanie niektórych leków, np. przeciwgruźliczych czy przeciwnowotworowych;
- niedobór witaminy B12 i witaminy B6;
- neuropatie zapalne lub w przebiegu cukrzycy i innych zaburzeń metabolicznych;
- niedoczynność tarczycy;
- amyloidozę;
- autoimmunologiczne choroby układowe, w tym toczeń rumieniowaty układowy, twardzinę układową i reumatoidalne zapalenie stawów;
- AIDS;
- półpasiec;
- miażdżycę naczyń krwionośnych;
- nowotwory;
- stwardnienie rozsiane;
- udar mózgu.
Przyczyn jest jednak znacznie więcej, jako że obwodowy układ nerwowy bywa często uszkadzany podczas różnych chorób i zakażeń. Jest wrażliwy także na działanie patogenów i toksyn.
Diagnostyka
Diagnostyka opiera się na badaniach neurologicznych wykonywanych przez lekarza specjalistę. W pierwszej kolejności neurolog bada czucie dotyku za pomocą patyczka zakończonego piórem lub gumką, ewentualnie przy pomocy własnych rąk. Podobnie ocenia czucie ucisku. Ból bada się za pomocą ostro zakończonego patyczka lub igły, zaś odczuwanie temperatury przy użyciu zimnych lub ciepłych okładów. Zadaniem pacjenta jest wskazanie miejsca działania bodźca przy zamkniętych oczach, jednocześnie wskazując czy odczuwa ból, zimno, pieczenie, dotyk a może jeszcze inne objawy. Następnie przeprowadza się wywiad, zwłaszcza pod kątem chorób rodzinnych i chorób pacjenta, przyjmowanych leków oraz innych objawów zaobserwowanych przez pacjenta. Często bywa konieczne wykonanie badań obrazowych, np. tomografii komputerowej mózgu i rdzenia kręgowego.
Niedoczulica – leczenie
Zawsze wdraża się leczenie przyczynowe, jako że nie ma możliwości leczenia objawowego. Terapia zależy więc od przyczyny niedoczulicy. Przykładowo, przy niedoborach witamin należy rozpocząć ich suplementację, natomiast przy cukrzycy dąży się do wyrównania glikemii farmakoterapią i odpowiednią dietą. Leczeniem niedoczulicy zawsze zajmuje się lekarz neurolog we współpracy ze specjalistą leczącym chorobę podstawową.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Prusiński A., Neurologia praktyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998.
- Szczyrba S., Kozera G., Bieniaszewski L., Nyka W., Neuropatia cukrzycowa – patogeneza, rozpoznawanie, zapobieganie i leczenie, Forum Medycyny Rodzinnej, 5/2010.
- Turaj W., Neurologia w pytaniach i odpowiedziach, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2020.
