Nerwy obwodowe

4 sierpnia, 2020
07:52

Aktualizacja: 7 sierpnia, 2022

Nerwy obwodowe stanowią jeden z głównych elementów obwodowego układu nerwowego. Dzieli się je na nerwy obwodowe czaszkowe oraz nerwy rdzeniowe.

Nerwy czaszkowe

Nerwy czaszkowe, w przeciwieństwie do rdzeniowych, rozpoczynają się w odpowiednich częściach mózgowia. Ich obwodowy obszar rozprzestrzenienia leży głównie (chociaż nie wyłącznie) w obrębie głowy. Wyróżnia się 12 par tych nerwów i są to nerwy:

I – nerw węchowy;
II – nerw wzrokowy;
III – nerw okoruchowy;
IV – nerw bloczkowy;
V – nerw trójdzielny;
VI – nerw odwodzący;
VII – nerw twarzowy;
VIII – nerw przedsionkowo-ślimakowy;
IX – nerw językowo-gardłowy;
X – nerw błędny;
XI – nerw dodatkowy;
XII – nerw podjęzykowy.

Zobacz również: Badanie nerwów czaszkowych.

Wszystkie nerwy czaszkowe wychodzą z powierzchni podstawnej mózgowia. Wyjątek stanowi nerw IV, który wychodzi z powierzchni grzbietowej. Nerw XI oprócz korzeni czaszkowych posiada jeszcze korzenie wychodzące z górnych segmentów rdzenia kręgowego.

Z 12 par nerwów czaszkowych dwa pierwsze pod względem budowy nie są właściwymi nerwami obwodowymi, lecz częściami mózgowia. Wymienione nerwy można podzielić na kilka grup i są to nerwy:

zmysłowe, czyli czuciowe – I, II i VIII;
gałki ocznej i języka – III, IV, VI, XII;
łuków skrzelowych – V, VII, IX, X.

Ostatnia grupa zawiera nerwy, które oprócz włókien ruchowych dla mięśni łuków skrzelowych wiodą również włókna czuciowe do skóry oraz błony śluzowej jelita. Dodatkowo, nerwy III, VII, IX i X (a przypuszczalnie także V) zawierają włókna przywspółczulne układu autonommicznego.

Obszar unerwienia przez te nerwy obejmuje głowę i okolice łuków skrzelowych, na szyi sięgając aż do krtani. Nie ogranicza się jednak wyłącznie do tych okolic. Nerw błędny bowiem zawiera również włókna przywpółczulne, znacznie powiększając obszar zaopatrzenia na wszystkie niemal trzewia z wyjątkiem trzewi miednicy.

Nerwy rdzeniowe

To 31 par nerwów odchodzących od rdzenia kręgowego. Leżą symetrycznie i posiadają podobną budowę anatomiczną. Odróżniamy:

8 par nerwów szyjnych;
12 par nerwów piersiowych;
5 par nerwów lędźwiowych;
5 par nerwów krzyżowych;
1 parę nerwów guzicznych.

Każdy nerw rdzeniowy powstaje z połączenia korzenia brzusznego, czyli przedniego, z korzeniem tylnym, czyli grzbietowym. Korzenie brzuszne zawierają głównie włókna odśrodkowe (ruchowe i autonomiczne) i wychodzą z rogów przednich rdzenia kręgowego. Natomiast korzenie grzbietowe zawierają włókna dośrodkowe (czuciowe) i wnikają do rogu tylnego i do sznura tylnego rdzenia kręgowego. Ponadto w bocznej części korzenia grzbietowego znajduje się wydłużone zgrubienie zwane zwojem rdzeniowym (zawiera on komórki nerwowe).

Z połączenia korzenia brzusznego i grzbietowego powstaje krótki pień nerwu rdzeniowego. Zawiera on zarówno włókna czuciowe, jak i ruchowe oraz autonomiczne.

Nerwy rdzeniowe tworzą sploty:

szyjny – powstaje z gałęzi brzusznych nerwów C1-C4. Porażenie splotu szyjnego w całości zdarza się niesłychanie rzadko. Nieco częściej spotkać można uszkodzenie tylko niektórych jego gałęzi. Splot szyjny unerwia ruchowo głównie mięśnie przedkręgowe, mięśnie podgnykowe, przeponę, a częściowo również mięsień czworoboczny, MOS i mięsien dźwigacz łopatki;
ramienny – zawiera nerwy zaopatrujące kończynę górną oraz niektóre mięśnie tułowia i mięśnie szyi. Tworzą go gałęzie przednie nerwów C5-Th1, choć bardzo często dochodzą do tego nerwy C4;
lędźwiowo–krzyżowy – to największy splot ludzkiego ustroju. Tworzą go gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych lędźwiowych, krzyżowych oraz nerwu guzicznego.

Wyróżnić należy również nerwy międzyżebrowe, utworzone przez gałęzie brzuszne nerwów piersiowych w liczbie 12. Biegną one w ścianie klatki piersiowej i jamy brzusznej, układając się przeważnie między żebrami.

Polecane produkty:

Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej...