Cewa nerwowa to tkanka zarodkowa, z której na poszczególnych etapach ciąży rozwija się rdzeń kręgowy oraz mózg, a więc przede wszystkim ośrodkowy układ nerwowy. Właśnie dlatego wszelkie uszkodzenia cewy lub zaburzenia w jej obrębie w pierwszych tygodniach ciąży skutkują poważnymi, wrodzonymi wadami u noworodka. Prawidłowy rozwój cewy nerwowej w dużej mierze zależy od kobiety ciężarnej.
Cewa nerwowa – charakterystyka
Ośrodkowy układ nerwowy rozwija się z ektodermy. W 3. tygodniu życia płodowego powstaje płytka nerwowa, z której tworzy się cewa nerwowa – specyficzna tkanka zarodkowa. Ulega ona zamknięciu w okolicach 4. tygodnia życia płodowego, oddzielając się od pozostałej ektodermy. Cały proces nazywa się pierwotną neurulacją. Komórki, które pozostały na zewnątrz, tworzą następnie grzebień nerwowy i różnicują się na: neurony czuciowe zwojów rdzeniowych, nerwy rdzeniowe, zazwojowe neurony autonomicznego układu nerwowego, komórki Schwanna, komórki satelitarne obwodowego układu nerwowego. W 4. tygodniu życia płodowego w obrębie cewy nerwowej wyodrębnia się bruzda graniczna, dzieląca ją na część grzbietową i brzuszną.
To właśnie 4. tydzień życia płodowego jest tak kluczowy dla rozwoju układu nerwowego każdego człowieka, ponieważ na powierzchni cewy nerwowej powstają 3 pęcherzyki pierwotne. Z nich wyodrębnią się:
- przodomózgowie, które następnie przekształca się w mózg;
- śródmózgowie, które staje się częścią dojrzałego pnia mózgu;
- tyłomózgowie, z którego tworzy się pień mózgu i móżdżek.
To jednak nie koniec tego skomplikowanego procesu. W 5. tygodniu życia płodowego dochodzi do dalszego podziału na 5 pęcherzyków wtórnych. Przodomózgowie przekształca się w kresomózgowie i międzymózgowie, z którego jeszcze później dodatkowo powstaną: wzgórze, podwzgórze i siatkówka. Tyłomózgowie dzieli się na tyłomózgowie wtórne i rdzeniomózgowie. Rdzeniomózgowie staje się rdzeniem przedłużonym.
Cewa nerwowa – funkcje
Cewa nerwowa jest niezbędna do kształcenia się i późniejszego różnicowania poszczególnych struktur ośrodkowego układu nerwowego. Jej podstawową, najważniejszą rolą jest więc zapewnianie możliwości tworzenia się sprawnego funkcjonalnie układu nerwowego.
Wady cewy nerwowej – czym są?
Mianem wad cewy nerwowej określa się wszelkie wrodzone malformacje związane z niezamknięciem się cewy nerwowej w krytycznym okresie embriogenezy, czyli w okolicach 4. tygodnia życia płodowego. Niestety jest to stan nieodwracalny, który zawsze ma poważne konsekwencje dla zdrowia noworodka.
Najczęstszą przyczyną wad cewy nerwowej jest niedobór witamin i składników mineralnych w organizmie kobiety ciężarnej, do czego natomiast doprowadzić może niedożywienie, anemia, choroby przewlekłe, brak odpowiedniej suplementacji czy różnego rodzaju zaburzenia odżywiania. Za wystąpienie wad cewy nerwowej odpowiada zwłaszcza niedobór kwasu foliowego, który powinien być przyjmowany przez każdą kobietę jeszcze przed zajściem w ciążę oraz przez cały jej okres. Niedobory te mogą prowadzić do rozszczepienia kręgosłupa, bezmózgowia oraz przepukliny mózgu i rdzenia kręgowego. Kluczową rolę odgrywa fakt, że niedobór kwasu foliowego spowalnia syntezę DNA, poprzez wpływ na biosyntezę kwasu nukleinowego i aminokwasów. Kolejną witaminą, której niedobory powiązano z ryzykiem wad cewy nerwowej, jest witamina B12 (kobalamina). Stwierdzono, że niskie stężenia witaminy B12 we krwi wiążą się nawet z 3-krotnie wyższym ryzykiem wystąpienia wad cewy nerwowej. Także w płynie owodniowym ciąż z płodem z wadami cewy nerwowej stwierdzano niskie poziomy tej witaminy. Spośród minerałów należy natomiast wyszczególnić cynk.
Czynniki ryzyka wystąpienia wad cewy nerwowej to:
- płeć – wady cewy nerwowej częściej występują u noworodków płci żeńskiej;
- ciąża mnoga;
- wiek matki – ryzyko wad układu nerwowego wzrasta już od 35. roku życia kobiety;
- choroby ciężarnej – zwłaszcza cukrzyca, otyłość, niedowaga, hipertermia;
- stosowanie niektórych leków przez ciężarną – zwłaszcza leków przeciwpadaczkowych, aminopteryny, klomifenu czy wysokich dawek witaminy A;
- palenie papierosów i picie alkoholu przez kobiety ciężarne;
- narażenie ciężarnej na herbicydy, ołów i inne metale ciężkie oraz toksyny.
Większość przypadków wad cewy nerwowej występuje jako wady izolowane (nawet u 85% wszystkich poszkodowanych dzieci). Uważa się powszechnie, że wiele wad występujących u dzieci z omawianym problemem są wadami wtórnymi do samej wady cewy nerwowej. Obejmują one anomalie anatomiczne kończyn dolnych, wodogłowie, zespół Arnolda-Chiariego typu II, wady kręgów i krzywizny kręgosłupa. Wady najczęściej współtowarzyszące wadom cewy nerwowej to rozszczepy wargi, wady serca, niedorozwój lub brak małżowiny usznej, wady ubytkowe kończyn, wady ściany jamy brzucha i wady nerek.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Witczak M., Ferenc T., Wilczyński J., Patogeneza i genetyka wad cewy nerwowej, Ginekologia Polska, 78/2007.
- Mejnartowicz J., Częstość występowania wad cewy nerwowej i wybrane czynniki ryzyka – badania u dzieci urodzonych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, lubuskiego i wielkopolskiego w latach 1997-2002, Poznań 2011.
- Vanderah T., Gould D., Mózg człowieka, anatomia czynnościowa, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2022.
- Gaszyńska J., Kwas foliowy – rola i zasadność suplementacji u różnych grup pacjentów, Poznań 2018.
