Otyłość to stan patologicznego zwiększenia ilości tkanki tłuszczowej w organizmie, co wpływa niekorzystnie na zdrowie człowieka, podwyższając ryzyko groźnych, niekiedy zagrażających życiu chorób. Wyróżnia się otyłość pierwotną oraz otyłość wtórną, a jej leczenie nie jest takie proste. Wymaga bowiem diagnostyki i terapii także powikłań, które zdążyły się rozwinąć.
Otyłość – przyczyny
Otyłość pierwotna powstaje w konsekwencji dodatniego bilansu energetycznego, który prowadzi do zwiększenia masy ciała i wynika głównie z nieprawidłowych nawyków żywieniowych oraz prowadzenia mało aktywnego trybu życia. Możliwe czynniki ryzyka:
- dieta bogata w cukry proste i tłuszcze nasycone;
- siedzący tryb życia, brak dostatecznej ilości aktywności fizycznej;
- silny stres w życiu codziennym;
- niewysypianie się;
- nadużywanie alkoholu;
- podjadanie między głównymi posiłkami i objadanie się przed pójściem spać.
Zobacz również: Brzuch stresowy.
Z kolei otyłość wtórna jest uwarunkowana czynnikami o charakterze genetycznym. Stanowi efekt zaburzeń pracy gospodarki hormonalnej, chorób o podłożu organicznym oraz może być konsekwencją stosowania różnych środków farmakologicznych, które w wyniku zażywania prowadzą do zwiększenia masy ciała. Możliwe przyczyny:
- zespół Downa;
- nadczynność tarczycy;
- niedoczynność tarczycy;
- zespół Cushinga;
- choroba Hashimoto;
- zespół policystycznych jajników;
- przewlekłe stosowanie leków hormonalnych lub glikokortykoidów;
- guzy przysadki mózgowej.
Otyłość to poważny problem XXI wieku, dotyczący coraz młodszych grup wiekowych. Wśród 10 najważniejszych zagrożeń dla zdrowia ludzi, będących przyczyną 40% z 56 mln zgonów rocznie i 2/3 utraconych zdrowych lat życia, mocno podkreśla się właśnie otyłość.
Otyłość – rodzaje i objawy
Podstawowy podział rozróżnia otyłość brzuszną (typu męskiego) oraz otyłość pośladkowo-udową (typu żeńskiego). W pierwszym przypadku tkanka tłuszczowa gromadzi się głównie w okolicy brzucha (dając objaw tzw. brzucha piwnego), co spotkać można przeważnie u mężczyzn. Jest wyjątkowo groźna, ponieważ tłuszcz trzewny oplata ważne narządy jamy brzusznej, prowadząc do ich niewydolności. Z kolei przy otyłości pośladkowo-udowej tkanka tłuszczowa gromadzi się głównie w okolicy pośladków, podbrzusza oraz górnej części ud. Podstawowym objawem każdej otyłości jest widoczne nagromadzenie się tkanki tłuszczowej. Samo w sobie nie daje to żadnych objawów klinicznych, może jednak obniżać pewność siebie i powodować szereg dolegliwości emocjonalnych. Objawy otyłości pojawiają się w momencie, w którym nadmiar tkanki tłuszczowej negatywnie rzutuje na pracę innych ważnych narządów i struktur. W rzeczywistości objawy te nazywa się konsekwencjami otyłości.
Konsekwencje otyłości
Nadmiar tkanki tłuszczowej może doprowadzić do licznych zaburzeń funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, takich jak: nadciśnienie tętnicze, miażdżyca czy choroba niedokrwienna serca. To właśnie problemy sercowo-naczyniowe są częstą przyczyną zgonów wśród osób otyłych. Do innych konsekwencji medycznych należą:
- cukrzyca typu 2;
- zaburzenia gospodarki lipidowej;
- kamica nerkowa;
- depresja, wahania nastroju;
- niepłodność, zaburzenia erekcji i wiele innych dysfunkcji seksualnych;
- zespół policystycznych jajników;
- zespół bezdechu sennego;
- choroby pęcherzyka żółciowego;
- choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa i choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowych.
Coraz częściej wskazuje się na istotny związek otyłości z podwyższonym ryzykiem występowania nowotworów, m.in. raka jelita grubego, raka piersi czy raka endometrium. Nadmiar tkanki tłuszczowej pogarsza rokowania wielu chorób ostrych i przewlekłych, powoduje przyspieszoną męczliwość podczas aktywności fizycznej oraz u wielu osób negatywnie oddziałuje na psychikę.
Diagnostyka otyłości
Dawniej podstawową metodą diagnostyczną otyłości było wyliczanie BMI, jednak współcześnie wskaźnik BMI nie znajduje już zastosowania. Jest parametrem wyłącznie orientacyjnym, ponieważ nie dostarcza informacji na temat dystrybucji tkanki tłuszczowej oraz fizjologicznych wahań w proporcji masy tłuszczowej, mięśniowej i kostnej zależnych od typów budowy organizmu. Nie uwzględnia również płci, wieku, typu budowy oraz wytrenowania. U osób z prawidłową masą ciała, lecz intensywnie trenujących i wykazujących wysoki poziom tkanki mięśniowej (np. u kulturystów) może pokazać nadwagę lub wręcz otyłość.
Współcześnie przy otyłości zaleca się wykonanie badań krwi pod kątem hormonów tarczycy, hormonów płciowych, leptyny, jak również powinny one obejmować panel wątrobowy i lipidogram. Można za pomocą specjalnych miarek zmierzyć fałdy tłuszczowe lub skorzystać z nowoczesnych metod – analizatorów masy ciała (przypominających tradycyjne wagi), które z dużą dokładnością pokazują procentową zawartość tkanki kostnej, tkanki tłuszczowej, tkanki mięśniowej, a nawet wody w organizmie człowieka.
Otyłość – leczenie
Leczenie otyłości pierwotnej powinno rozpocząć się od modyfikacji stylu życia. Jeśli nie wiemy, od czego zacząć, należy skonsultować się z lekarzem endokrynologiem, trenerem personalnym oraz dietetykiem klinicznym. Zaleca się m.in.:
- regularną aktywność fizyczną, która jednak nie będzie przeciążać stawów i układu sercowo-naczyniowego;
- zdrową, zbilansowaną dietę z obniżonym bilansem kalorycznym – przeciwwskazane są jednak głodówki, które hamują metabolizm i przynoszą efekt odwrotny do zamierzonego. Codziennie należy dostarczać około 300-400 kcal mniej niż wynosi dzienne zapotrzebowanie organizmu;
- suplementację – bardzo dobrze sprawdzają się kwasy tłuszczowe Omega 3, Chlorella, młody jęczmień oraz kolagen wspierający obciążone stawy;
- wysypianie się i unikanie nadmiaru stresu;
- ograniczenie spożycia słodyczy, fast-foodów, produktów wysokoprzetworzonych, alkoholu;
- picie przynajmniej 1,5 l wody dziennie.
Przy otyłości wtórnej podstawą jest leczenie przyczynowe, czyli ustabilizowanie lub usunięcie choroby, w wyniku której doszło do gromadzenia się tkanki tłuszczowej. Bez względu na rodzaj otyłości, konieczna może się okazać psychoterapia oraz farmakoterapia. W drugim przypadku należy jednak zawsze pamiętać, że podstawą leczenia otyłości jest zmiana stylu życia i działania przyczynowe. Farmakoterapia może stanowić wyłącznie dodatek do leczenia, zwiększający redukcję masy ciała i wpływający na długoterminowe powodzenie terapii. Przykładowo preparat naltreksonu z bupropionem działa na ośrodki głodu i sytości oraz na układ nagrody. Powoduje stymulowanie i wydłużanie odczucia sytości z jednoczesnym zmniejszeniem apetytu.
Polecane produkty:
|
Chlorella z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella to alga słodkowodna, która wspomaga naturalne procesy organizmu w oczyszczaniu z toksyn. Oprócz witamin i minerałów, zawiera m.in. CGF (czynnik wzrostu Chlorelli), który przyspiesza regenerację tkanek, podział i wzrost komórek. Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Juruć A., Bogdański P., Otyłość i co dalej? O psychologicznych konsekwencjach nadmiernej masy ciała, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 1/2010.
- Adamski W., Szulińska M., Bogdański P., Wtórne przyczyny otyłości, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 1/2012.
- Maciejewska-Cebulak M., Wpływ nadwagi i otyłości na powstawanie nowotworów, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2017.
- Kłoda K., Leczenie nadwagi i otyłości u dorosłych – praktyczne wskazówki dla lekarza POZ, Lekarz POZ, 3-4/2019.
- Suchodolska P., Otyłość – przyczyny, rodzaje, leczenie, skutki, Nauki Inżynierskie i Technologie, 4/2018.
