Leptyna to odkryty w 1994 roku hormon białkowy produkowany przez adipocyty, czyli komórki tkanki tłuszczowej. Działa na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego między tkanką tłuszczową a mózgiem. Kiedy zapasy tłuszczu rosną, komórki tkanki tłuszczowej wydzielają więcej leptyny i ilość przyjmowanych pokarmów zmniejsza się.
Funkcje leptyny
Receptory leptyny znajdują się w tkance tłuszczowej brunatnej. Wykazano, że leptyna zwiększa aktywność białek rozprzęgających i w ten sposób bezpośrednio zwiększa wydatkowanie energii przez tkanki obwodowe. Leptyna działa jako część pętli zwrotnej, dzięki której ilość tkanki tłuszczowej może – poprzez sygnał humoralny – regulować pobieranie pokarmów. Innymi słowy, jest to zasadniczy czynnik wpływający na pobudliwość ośrodków pokarmowych. Leptyna wpływa na:
- lipogenezę – spowalnia ją, jak również obniża zawartość trójglicerydów we krwi. Działając bezpośrednio na adipocyty obniża ekspresję genów kodujących główne enzymy szlaku biosyntezy kwasów tłuszczowych;
- lipolizę – prowadzi do znacznego obniżenia masy tkanki tłuszczowej. Przeprowadzono liczne badania na zwierzętach, które wykazały wywołany przez leptynę spadek wielkości adipocytów bez zmiany ich liczby i kurczenie się wewnątrzkomórkowych kropli lipidowych;
- regulację utleniania kwasów tłuszczowych – pod wpływem leptyny w tkance tłuszczowej może dochodzić do zwiększonego utleniania substratów energetycznych;
- metabolizm glukozy – powoduje spadek oporności na insulinę.
U ludzi zdarzają się rzadko mutacje inaktywujące gen leptyny. Wywołują one otyłość pojawiającą się już na początku życia. Jednakże, u osób otyłych z prawidłowymi genami leptyny, jej stężenie w osoczu krwi jest podwyższone wprost proporcjonalnie do procentowej zawartości tkanki tłuszczowej.
Mechanizm działania
Leptyna działa jak czynnik sytości. Spożyte i wchłonięte w przewodzie pokarmowym składniki pokarmowe pobudzają adipocyty do wydzielania leptyny bezpośrednio i pośrednio poprzez insulinę z wysp trzustkowych. Leptyna poprzez ośrodki pokarmowe w podwzgórzu wpływa hamująco na przyjmowanie pokarmów. W efekcie tego zmniejsza magazynowanie energii w tkance tłuszczowej.
U ludzi z nadwagą występuje duże stężenie tego hormonu we krwi, proporcjonalne do masy tkanki tłuszczowej, a także jednoczesny brak hamowania spożywania posiłków. Świadczy to braku wrażliwości ośrodka sytości na wzrastające stężenie leptyny we krwi i na przewagę oddziaływania podwzgórzowego neuropeptydu Y na ośrodek głodu.
Eksperymenty
Interesującym odkryciem jest stwierdzenie, że infuzja leptyny do komór mózgu wywołuje utratę masy kostnej. Działanie to wydaje się niezależne od jej wpływu na apetyt. Jednakże rola leptyny w metabolizmie kości nie jest jeszcze poznana.
Receptory leptyny obecne są zarówno w różnych tkankach obwodowych, jak i w mózgu. U gryzoni, zmniejszenie stężenia leptyny w osoczu krwi wywołane głodzeniem wiąże się z zahamowaniem dojrzewania i zmniejszeniem czynności tarczycy. Sugeruje się, że są to odpowiedzi adaptacyjne spowodowane sygnałem o niedoborze kalorii, jakim jest zmniejszenie stężenia leptyny.
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Gogga P., Karbowska J., Meissner W., Kochan Z., Rola leptyny w regulacji metabolizmu lipidów i węglowodanów, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 65/2011.
- Stachowicz M., Janas-Kozik M., Olszanecka-Glinianowicz M., Chudek J., Rola leptyny w zaburzeniach odżywiania się – współczesne poglądy, Psychiatria Polska, 5/2013.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
