Choroba niedokrwienna serca wymaga kompleksowego podejścia leczniczego, w skład którego wchodzi fizjoterapia, farmakologia i inne metody leczenia zachowawczego. Klinicznym wyrazem tego schorzenia jest choroba wieńcowa (niewydolność wieńcowa), dusznica bolesna, zawał mięśnia sercowego.
Choroba wieńcowa – fizjoterapia
Celem postępowania fizjoterapeutycznego jest usprawnienie pracy serca przez zmniejszenie oporów obwodowych, zwolnienie czynności serca i poprawa jego ukrwienia.
Zobacz również: Kołatanie serca.
Fizykoterapia
Stosuje się następujące zabiegi fizykalne:
- ogólne naświetlanie promieniami nadfioletowymi – dawki: E – progowy lub E – I stopnia. Zabiegi wykonuje się co drugi dzień, w serii do 20;
- miejscowe naświetlanie promieniami nadfioletowymi według Wellischa – stosuje się od 4 do 6 małych pól na klatce piersiowej. Dawki: rumienie II i III stopnia, zabiegi co 7-8 dni. Ważne, aby pamiętać, że promienie UV (według Jankowiaka) obniżają poziom cholesterolu w surowicy krwi oraz podwyższają stężenie kwasu askorbinowego u chorych na miażdżycę.
- kąpiele czterokomorowe galwaniczne – o natężeniu do 10 mA i czasie trwania do 10-15 minut;
- jonoforeza – z 1% roztworem chlorku wapnia (na lewe ramię). Natężenie wynosi około 6-12 mA, z kolei czas trwania około 5 minut.
Leczenie uzdrowiskowe
Wymaga szczególnie ostrożnego doboru chorych i racjonalnej organizacji leczenia. Celem jest usprawnienie krążenia wieńcowego. Stosuje się między innymi kąpiele kwasowęglowe, początkowo częściowe kończyn górnych, potem dolnych, a następnie równocześnie kąpiele kończyn górnych i dolnych według Tochowicza. Półkąpiele można stosować dopiero w późniejszym okresie leczenia po przystosowaniu się krążenia wieńcowego do bodźców kąpielowych. Temperatura takiej kąpieli wynosi 34 stopni, a czas trwania powinien wynosić 5-15 minut. Ponadto zabieg wykonuje się co 2 dni.
Zobacz również: Kąpiele lecznicze jako element medycyny uzdrowiskowej.
Do leczenia uzdrowiskowego nadają się przede wszystkim chorzy:
- z dusznicą bolesną, której podłoże stanowią wyłącznie lub przeważnie zaburzenia czynnościowe naczyń wieńcowych;
- chorobą wieńcową bez objawów przebytego zawału i bez ostrych bólów wieńcowych;
- w początkowych okresach zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych (ostrożnie);
- z niewielkimi dolegliwościami dusznicowymi w postaci rozpierania i ucisku za mostkiem czy niewielkich, krótkotrwałych bólów występujących po wysiłkach fizycznych lub w stanach emocji. Pacjenci są z krążeniem wydolnym, bez wydajniejszej rozstrzeni serca i innych powikłań.
Leczenie uzdrowiskowe jest przeciwwskazane u chorych w podeszłym wieku z daleko posuniętymi zmianami chorobowymi. Dodatkowo nadmierne obciążenie krążenia w uzdrowisku może spowodować pogorszenie ukrwienia mięśnia sercowego i przyczynić się do wystąpienia niewydolności krążenia.
Zobacz również: Uzdrowiska w Polsce.
Przykładowe uzdrowiska o profilu kardiologicznym znajdują się w następujących miejscowościach:
- Ciechocinek;
- Inowrocław;
- Kudowa Zdrój;
- Nałęczów;
- Polanica Zdrój.
Kinezyterapia
Celem kinezyterapii jest poprawa ogólnej sprawności i siły mięśni szkieletowych bez nadmiernego obciążenia serca, a także zwiększenie adaptacji naczyń wieńcowych do zmieniających się warunków krążenia.
Wykonuje się ćwiczenia:
- czynne – bez obciążenia, obejmujące duże grupy mięśniowe, w powolnym i średnim tempie, z różnych pozycji wyjściowych z przewagą siedzącej i stojącej;
- z umiarkowanym napięciem i lekkim oporem;
- z chodzeniem;
- oddechowe.
W razie braku odczuć bólowych i przy dobrym ogólnym samopoczuciu oraz przy dobrej wydolności krążeniowo-oddechowej włącza się ćwiczenia ze stopniowo wzrastającym, ale umiarkowanym tempem wysiłku z oporem. Ważne jest, aby zwracać uwagę na prawidłowe łączenie ruchów z oddychaniem.
U chorych z objawami stenokardii i z zaawansowaną miażdżycą naczyń wieńcowych stosuje się ćwiczenia, których celem jest maksymalna aktywizacja mechanizmów kompensacyjnych układu krążenia i uzyskanie działania ogólnie tonizującego. Szczególną uwagę należy zwracać na kształtowanie się u tych chorych rytmu i tempa ruchu niepowodujących odczuć bólowych.
Zobacz również: Wpływ wysiłku fizycznego na układ krążenia.
Zawał mięśnia sercowego – fizjoterapia
Zasady leczenia (fizjoterapia) przy zawałach są podobne do tych w chorobie wieńcowej i przewlekłej niewydolności krążenia. Postępowanie różni się od modelu, do którego przypisano pacjenta. Ponadto program usprawniania mieści się w czasie 3-6 tygodni w zależności od stanu klinicznego chorego.
Model A
Pobyt w szpitalu około 21 dni, program usprawniania podzielony jest na cztery pięciodniowe okresy:
- I okres – trwa od 1 do 5 dnia i obejmuje ćwiczenia w pozycji leżącej, ćwiczenia oddechowe oraz ćwiczenia rozluźniające, wykonywane przez około 5-7 minut;
- II okres – trwa od 6 do 10 dnia i obejmuje ćwiczenia w pozycji leżącej i siedzącej: ćwiczenia oddechowe pogłębione, ćwiczenia dynamiczne małych grup mięśniowych, ćwiczenia izometryczne wybranych grup mięśniowych, ćwiczenia dynamiczne kończyn górnych i kończyn dolnych, ćwiczenia dynamiczne koordynacyjne, ćwiczenia rozluźniające. Wykonuje się je przez około 10-15 minut;
- III okres – trwa od 11 do 15 dnia i obejmuje ćwiczenia w pozycji siedzącej: ćwiczenia oddechowe pogłębione, ćwiczenia dynamiczne małych grup mięśniowych, ćwiczenia izometryczne wybranych grup mięśniowych, ćwiczenia dynamiczne kończyn górnych i kończyn dolnych, ćwiczenia koordynacyjne, ćwiczenia rozluźniające, dawkowany marsz. W rezultacie kinezyterapia trwa już do 20 minut;
- IV okres – dzień 16 i później. Wykonuje się ćwiczenia w pozycji siedzącej i w marszu: ćwiczenia oddechowe pogłębione, ćwiczenia dynamiczne kończyn górnych i kończyn dolnych, ćwiczenia dynamiczne koordynacyjne, ćwiczenia lekkie oporowe w pozycji siedzącej, ćwiczenia rozluźniające, dawkowany marsz, chodzenie po schodach do 1/2 piętra. Na tym etapie czas trwania wynosi również 20 minut.
Program ten obejmuje pełne uruchomienie chorego już w trzecim tygodniu. Po trzech tygodniach chory może kontynuować rehabilitację w warunkach poszpitalnych.
Model B
Pobyt chorego w szpitalu od 35-42 dni. Rehabilitacja fizyczna wewnątrzszpitalna podzielona jest również na 4 okresy:
- I okres: wstępny – prowadzi się ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia dynamiczne małych grup mięśniowych i ćwiczenia rozluźniające. Ich czas trwania wynosi 6-10 minut;
- II okres: rehabilitacji fizycznej w pozycji leżącej – prowadzi się ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia dynamiczne małych grup mięśniowych, ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia oddechowe pogłębione, ćwiczenia dynamiczne kończyn górnych i dolnych, ćwiczenia dynamiczne koordynacyjne, ćwiczenia rozluźniające, zmiany pozycji wzdłuż osi ciała. Czas trwania wynosi do 25 minut;
- III i IV okres: rehabilitacji w pozycji siedzącej i pełne uruchomienie chorego. Prowadzi się ćwiczenia oddechowe i ćwiczenia dynamiczne, ćwiczenia dynamiczne w pozycji siedzącej, ćwiczenia z dawkowanym oporem w pozycji leżącej i siedzącej kończyn dolnych. Dodatkowo ma miejsce próba chodzenia po schodach do I piętra.
Po wyjściu ze szpitala należy kontynuować rehabilitację poszpitalną domowo-ambulatoryjną i/lub sanatoryjną. Do rehabilitacji poszpitalnej kieruje się chorych po przebytym zawale serca w okresach wczesnych na zlecenie ośrodków klinicznych. Natomiast do sanatoriów uzdrowiskowych kwalifikują się chorzy po upływie co najmniej 6 miesięcy od dokonania się zawału. Dodatkowo wymaga się przy tym dobrego stanu ogólnego.
W efekcie szczególną ostrożność należy zachować w przypadkach, w których zawał przebiegał we wczesnym okresie z objawami niewydolności krążenia.
Polecane produkty:
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... | |
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gziut A., Sobieszek A., Milewski K., Rehabilitacja kardiologiczna u pacjentów po zawale serca, Kardiologia Inwazyjna, 1/2018.
- Montalescot G., Sechtem U., Achenbach S., Andreotti F., Arden Ch., Budaj A., Bugiardini R., Crea F., Cuisset T., Di Mario C., J. Ferreira R., J. Gersh B., K. Gitt A., Hulot J., Marx N., H. Opie L., Pfisterer M., Prescott E., Ruschitzka F., Sabaté M., Senior R., Paul Taggart D., E. van der Wall E., J.M. Vrints C., Wytyczne ESC dotyczące postępowania w stabilnej chorobie wieńcowej w 2013 roku, Kardiologia Polska, 71/2013.