Panel wątrobowy (inaczej: profil wątrobowy) to pakiet badań wykonywany celem diagnostyki i oceny przebiegu chorób związanych z wątrobą. Wątroba spełnia wiele istotnych funkcji (magazynującą, oczyszczającą, produkującą żółć i inne), jednak w dzisiejszych czasach bardzo często miejsce ma upośledzenie jej czynności. Może to wynikać ze stylu życia, przyjmowania większej ilości leków czy chorób przewlekłych. Zawsze podstawą oceny funkcji wątroby jest właśnie panel wątrobowy.
Podstawowy panel wątrobowy – co zawiera?
Panel wątrobowy może mieć postać podstawową oraz rozszerzoną. W wersji podstawowej zawiera następujące badania:
- bilirubina – żółty barwnik będący produktem rozpadu erytrocytów. Wzrost jej stężenia we krwi powoduje zażółcenie powłok skórnych i gałek ocznych, bardzo często wskazuje na uszkodzenie wątroby lub trzustki;
- albumina – główne białko osocza produkowane w wątrobie, stanowi do 60% wszystkich białek krwi. Badanie pozwala ocenić czy wątroba jest w stanie produkować odpowiednie jego ilości;
- aminotransferaza alaninowa – enzym zlokalizowany głównie w komórkach wątroby, podwyższony poziom świadczy często o zapaleniu wątroby (ostrym);
- aminotransferaza asparaginianowa (AST) – enzym zlokalizowany w komórkach wątroby (a także w mięśniu sercowym i mięśniach szkieletowych), biorący udział w przemianach białek. Ocena jego poziomu służy do diagnostyki uszkodzeń wątroby, także tych ciężkich przebiegających z martwicą;
- fosfataza alkaliczna (ALP) – enzym zlokalizowany w komórkach przewodów żółciowych. Jego podwyższony poziom zazwyczaj świadczy o niedrożności przewodów żółciowych;
- Gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP) – enzym, którego poziom wzrasta w przebiegu alkoholizmu, przyjmowania różnych leków oraz chorób miąższu wątroby.
Skład panelu wątrobowego niekiedy zależy od danej placówki. Większość pacjentów z podejrzeniem chorób wątroby decyduje się na wykonanie panelu rozszerzonego.
Rozszerzony panel wątrobowy – co zawiera?
Rozszerzony panel wątrobowy składa się z wszystkich poprzednich badań oraz kilku dodatkowych. Tymi dodatkowymi są:
- przeciwciała HCV – przeciwciała obecne we krwi osób, które miały kontakt z wirusem zapalenia wątroby typu C;
- antygen HBs – tzw. antygen wczesny, znajdujący się na powierzchni wirusów HBV (wirus zapalenia wątroby typu B);
- dehydrogenaza mleczanowa – enzym wewnątrzkomórkowy, niezwykle ważny w procesie produkcji energii w niemal wszystkich komórkach organizmu. Wysokie stężenie stwierdza się m.in. w przebiegu białaczki, niedokrwistości i innych chorób hematologicznych;
- czas protrombinowy (PT) – służy do pomiaru czynności krzepnięcia krwi, co jest zależne od białek produkowanych w wątrobie. Podwyższony PT świadczy często o uszkodzeniach wątroby.
Lekarz może zalecić rozszerzenie panelu wątrobowego o jeszcze inne badania, w zależności od podejrzeń.
Profil wątrobowy – kiedy wykonać?
Profil wątrobowy wykonuje się u pacjentów z podejrzeniem chorób wątroby jako badanie przesiewowe, a także u pacjentów ze stwierdzonymi chorobami wątroby, aby monitorować przebieg leczenia i rozwój schorzenia. Taki zestaw badań powinny regularnie wykonywać osoby przyjmujące przewlekle leki (szczególnie te, których skutkiem ubocznym może być uszkodzenie wątroby lub upośledzenie jej czynności), uzależnione od alkoholu oraz z dodatnim wywiadem rodzinnym pod kątem chorób wątroby. Wskazaniem do wykonania morfologii i profilu wątrobowego jest pojawienie się następujących objawów:
- osłabienie organizmu i przewlekłe zmęczenie;
- nudności i wymioty;
- zażółcenie skóry i gałek ocznych;
- bóle po prawej stronie brzucha;
- nagła utrata lub brak apetytu;
- powiększenie obwodu brzucha lub wyczuwalne stwardnienia po prawej stronie brzucha;
- ciemny kolor moczu lub odbarwiony stolec.
Badanie można wykonać w ramach NFZ. Skierowanie najczęściej wystawia lekarz hepatolog (zajmujący się diagnostyką i leczeniem chorób wątroby), lekarz hematolog (zajmujący się diagnostyką i leczeniem chorób układu krwiotwórczego) bądź lekarz podstawowej opieki zdrowotnej.
Profil wątrobowy – cena
Podstawowy panel wątrobowy to wydatek rzędu 70-100 zł, w zależności od placówki. Rozszerzony panel wątrobowy kosztuje średnio 100-150 zł, w zależności od rodzaju wykonywanych badań. Korzystną opcją jest wykonanie badań w ramach NFZ – wówczas są one bezpłatne.
Polecane produkty:
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Solnica B., Dembińska-Kieć A., Naskalski J., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2022.
- Hartleb M., Tajemnice hepatologii, Wydawnictwo Czelej, Lulin 2022.
- Solnica B., Diagnostyka laboratoryjna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019.