Limfostaza (inaczej: obrzęk limfatyczny) stanowi przewlekłe schorzenie polegające na zaburzeniach odpływu limfy, czyli płynu bogatego w białka, komórki odpornościowe, osocze. Objawy, zwłaszcza jeśli utrzymują się długotrwale, są mocno uciążliwe. Z reguły limfostaza dotyczy kończyn dolnych, jednak może występować również w innych częściach ciała.
Limfostaza – co to jest?
Limfostaza, czyli obrzęk limfatyczny, to przewlekłe schorzenie wynikające z zaburzeń w odpływie limfy – płynu tkankowego odpowiedzialnego między innymi za transport białek i komórek odpornościowych. Gdy układ limfatyczny nie działa prawidłowo, limfa zaczyna gromadzić się w tkankach, prowadząc do obrzęku, zazwyczaj w obrębie kończyn dolnych. Najczęstsze objawy limfostazy to:
- obrzęk kończyn – na samym początku jest on raczej miękki, jednak ignorowany wraz z upływem czasu staje się twardy i napięty;
- uczucie ciężkości i dyskomfortu w obrzękniętej kończynie;
- napięta, błyszcząca skóra;
- zgrubienia skóry w zaawansowanych stadiach, co może prowadzić do owrzodzeń i infekcji;
- zmniejszona ruchomość stawów, jeśli i one są objęte limfostazą.
Zmiany obrzękowe najczęściej dotyczą kończyn dolnych i górnych, jednak równie dobrze mogą umiejscawiać się w innych okolicach, np. na brzuchu czy na twarzy. Zadaniem zarówno żył, jak i naczyń limfatycznych, jest usuwanie zbędnych substancji (żyły nie mogą zrobić tego same). Niektóre substancje mogą być odprowadzane jedynie przez limfę, w szczególności większych rozmiarów cząsteczki, takie jak białka. Naczynia limfatyczne mają ogromne pory, które „wsysają” te substancje rozpuszczone w wodzie. Nadwyżka pochłoniętej wody zostaje później usunięta z systemu limfatycznego do węzłów chłonnych, które z tego względu pełnią znaczącą rolę regulacyjną. Jeśli z różnych przyczyn dojdzie do zaburzeń w odpływie chłonki, gromadzą się obrzęki, czyli właśnie limfostaza.
Zobacz również: Limfotok.
Limfostaza – przyczyny
Limfostaza może być pierwotna (wrodzona wada układu limfatycznego) lub wtórna (np. po operacjach, radioterapii, urazach lub przy siedzącym trybie życia). Na pierwszą nie mamy większego wpływu, jednak na drugą możemy realnie oddziaływać, zapobiegając jej lub zmniejszając objawy, jeśli już wystąpią. Omawiając temat nieco bardziej szczegółowo, przyczyny pierwotnej limfostazy to:
- wady rozwojowe naczyń limfatycznych;
- dziedziczne choroby układu limfatycznego;
- dysplazje kończyn (np. słoniowacizna wrodzona).
Z kolei przyczyny limfostazy wtórnej to:
- uszkodzenie naczyń limfatycznych w trakcie operacji (np. usunięcie węzłów chłonnych w leczeniu nowotworów);
- radioterapia, która może prowadzić do zwłóknienia tkanek i utrudnienia przepływu limfy;
- urazy mechaniczne (np. złamanie kości, stłuczenia);
- infekcje pasożytnicze;
- niewydolność żylna i przewlekłe choroby układu krążenia;
- choroby nowotworowe, które uciskają na naczynia limfatyczne;
- brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia;
- otyłość i nadwaga, które znacząco zwiększają nacisk na układ limfatyczny.
Ciekawostką jest, że limfostaza dotyczy aż 5-krotnie częściej kobiet, niż mężczyzn. Czynnikiem ryzyka jest też niski poziom nawodnienia oraz dieta bogata w sól i żywność wysokoprzetworzoną.
Diagnostyka limfastazy
Diagnostyka limfostazy opiera się na wywiadzie, ocenie wielkości, rodzaju i lokalizacji obrzęku, a także na badaniach dodatkowych, do których zaliczamy przede wszystkim: USG Doppler żył (zobacz: badanie dopplerowskie), limfografię, limfoscyntygrafię, badania krwi (m.in. poziom hormonów, panel nerkowy).
Limfastaza – leczenie
Leczenie limfostazy może być czasochłonne i wymagające, choć nie zawsze. Wiele zależy od jej przyczyn. Jeśli mamy do czynienia z limfostazą pourazową, stosuje się elewację kończyny, zimne okłady, bandażowanie obrzęku, wysokie nawodnienie, różnego rodzaju drenaże limfatyczne, zarówno ręczne, jak i z użyciem odpowiednich aparatów do drenażu limfatycznego.
Zobacz również: Kompleksowa terapia obrzęków.
Przy limfostazie bez względu na jej pochodzenie bardzo dobrze sprawdza się świadomie prowadzona fizjoterapia, zwłaszcza techniki drenażowe i masaże limfatyczne. Uzupełnieniem działań zawsze powinien być systematyczny ruch. Jeśli pacjent nie jest w stanie wykonywać czynnych ruchów, mogą to być ćwiczenia izometryczne lub ćwiczenia wspomagane. Farmakoterapia również może stanowić uzupełnienie działań przeciwobrzękowych w określonych przypadkach.
Polecane produkty:
|
Aparat do drenażu limfatycznego
Aparat do drenażu limfatycznego przeznaczony do masażu limfatycznego zarówno w gabinecie jaki i w domu. Jest szczególnie polecany osobom prowadzącym siedzący tryb życia ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Gloviczki P., Choroby żył i naczyń limfatycznych, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2020.
