Kompleksowa terapia obrzęków składa z wielu elementów. Możemy do nich zaliczyć m.in. drenaż limfatyczny, kinezyterapię, kinesiotaping, kompresję, terapię ułożeniową, a także fizykoterapię.
Obrzęk limfatyczny
Układ limfatyczny organizmu jest bardzo zbliżony budową do układu krwionośnego z tą różnicą, że limfa płynie wyłącznie jednokierunkowo, czyli z tkanek w stronę serca. Zastój bezbarwnej limfy pomiędzy komórkami określa się mianem obrzęku limfatycznego. Dolegliwość ta dotyczy bardzo często pacjentów onkologicznych oraz kobiet w ciąży. Obrzęki są bardzo często następstwem operacji i zabiegów.
Stopnie obrzęków limfatycznych
W medycynie wyróżnić można 4 stopnie obrzęków:
- Stopień 0 (utajony) – układ limfatyczny nie pracuje prawidłowo, jednak organizm jest w stanie uruchomić mechanizmy kompensacji. Obrzęk nie występuje.
- Stopień I (odwracalny) – ma miejsce delikatna opuchlizna, która ulega deformacjom podczas naciskania. Znika jednak po podniesieniu kończyny do góry.
- Stopień II (samoistnie nieustępujący) – opuchlizna nie znika samoistnie i nie wykazuje zdolności do odkształceń po naciśnięciu.
- Stopień III (słoniowacizna) – bardzo dużej opuchliźnie towarzyszy stwardniała skóra z grudkowatymi naroślami.
Zobacz również: Zabiegi na obrzęki po urazie.
Kompleksowa terapia obrzęków – leczenie
Kompleksowa terapia obrzęków opiera się na fizjoterapii, która z kolei składa się z kinezyterapii, masaży oraz fizykoterapii. Istnieje także kilka metod wspomagających proces proces leczenia. Zostały one przedstawione poniżej.
Drenaż limfatyczny
Drenaż limfatyczny jest odmianą masażu leczniczego, jednak znacznie delikatniejszą. Opiera się na kombinacji powolnych ruchów okrężnych, obrotowych i ugniatających. Głównym celem drenażu jest pobudzenie aktywności naczyń limfatycznych oraz opróżnianie dróg chłonnych z zastoju. Tego rodzaju masaż rozpoczyna się opracowaniem obszarów niezajętych obrzękiem, aby następnie dojść do miejsca docelowego.
Kinezyterapia
W leczeniu obrzęków limfatycznych, tuż po drenażu, największe znaczenie ma ruch. To właśnie on umożliwia przenikanie limfy z przestrzeni międzykomórkowej z powrotem do kapilar limfatycznych. Ćwiczenia powinny być wykonywane czynnie i mieć niski stopień intensywności. Nie stosuje się również obciążeń. W przypadku chęci wzmocnienia pompy mięśniowej można zastosować jedynie minimalny opór zewnętrzny. Zbyt intensywny wysiłek może spowodować powiększenie obrzęku.
Kinezyterapia w przypadku obrzęków nie polega jednak wyłącznie na stosowaniu ćwiczeń umożliwiających odpływ chłonki. Dolegliwość często powoduje zaburzoną statykę ciała i wpływa na zaburzenie napięcia mięśniowo-powięziowego. Z tego powodu terapię należy wzbogacić o techniki normalizujące napięcie mięśniowe. Mogą to być:
- poizometryczna relaksacja mięśni;
- hamowanie zwrotne;
- izolityczny skurcz ekscentryczny.
Techniki powięziowe z kolei polegają na rozciągnięciu skóry, tkanki łącznej podskórnej oraz powięzi głębokiej.
Zaleca się wykonywanie aktywności fizycznej 2-3 razy dziennie, po około 20 minut. Liczba powtórzeń jednego ćwiczenia wynosi 10-15 razy.
Bardzo ważne są ćwiczenia oddechowe, które wspomagają wytworzenie ujemnego ciśnienia w klatce piersiowej, co z kolei ułatwia transport chłonki.
Kinesiotaping
Kinesiotaping opiera się na stosowaniu specjalnych, rozciągliwych plastrów samoprzylepnych, których parametry są bardzo zbliżone do właściwości skóry ludzkiej. Odpowiednia aplikacja tego rodzaju taśmy do kinesiotapingu umożliwi minimalne uniesienie skóry, a tym samym zwiększy przestrzeń dla przepływu krwi i chłonki. Dodatkowo z jej pomocą można wspomóc normalizację napięcia mięśniowego.
Na poniższym filmie, na przykładzie jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty, możemy zobaczyć jak wygląda oklejanie plastrami do kinesiotapingu w przypadku obrzęków (kinesiotaping limfatyczny):
Zobacz również: Jak oklejać plastrami do kinesiotapingu?
Kompresja
Kompresjoterapia polega na wytworzeniu ucisku w miejscu obrzękniętym za pomocą specjalnych materiałów uciskowych. Zwykle są to pończochy, rajstopy i rękawy. Celem jest zwiększenie ciśnienia w tkankach, a tym samym zmniejszenie ilości limfy przenikającej do tkanek. Ucisk można wywołać nie tylko poprzez stosowanie gotowych opatrunków. Często w domowych warunkach wykonuje się bandażowanie. Jego celem jest głównie utrzymanie efektów drenażu limfatycznego. Wykonując bandażowanie należy pamiętać o kilku zasadach:
- noszenie bandaża nie może powodować dolegliwości bólowych;
- siła kompresji zmniejsza się w kierunku proksymalnym;
- opatrunek musi zapewniać zdolność swobodnego wykonywania ruchów;
- bandażowanie zawsze rozpoczyna się w miejscu poniżej obrzęku;
- każda warstwa powinna wywierać coraz mniejsze ciśnienie w kierunku proksymalnym
Terapia ułożeniowa
Jej celem jest ustawienie i utrzymywanie obrzękniętej kończyny lekko w górze. Dzięki temu wspomaga się fizjologiczny, naturalny ruch zastałej chłonki (w kierunku dosercowym).
Odpowiednie pozycje można przyjmować podczas wykonywania zwykłych czynności. Przykładowo, w przypadku obrzękniętych kostek, podczas oglądania telewizji warto położyć kończyny dolne na poduszkach lub kocach ułożonych do wysokości 30 cm. Jest to technika jedynie wspomagająca podstawową terapię obrzęków limfatycznych.
Fizykoterapia
W fizykoterapii do leczenia obrzęków limfatycznych wykorzystuje się masaż pneumatyczny, masaż wibracyjny lub masaż wodny wirowy. Często pomocna bywa również krioterapia, która poprawia krążenie w obrębie naczyń chłonnych.
Masaż pneumatyczny jest dostosowany do twardości obrzęku. Im zmiana jest twardsza, tym krótszy powinien być czas ucisku. Maleje również ciśnienie w urządzeniu. Kończyna poddawana masażowi musi być ułożona w odpowiedniej pozycji, często pod kątem 45 stopni. Czas trwania zabiegu wynosi średnio 30 minut.
W przypadku masażu wibracyjnego, obrzęknięta kończyna układana jest zgodnie z zasadami drenażu, a następnie poddawana zabiegowi. Masażem tym obejmuje się nie tylko obrzęk, ale i jego okolice. Czas trwania waha się od 8 do 15 minut.
Masaż wodny wirowy trwa około 10 minut. Zmniejsza dolegliwości bólowe oraz napięcie mięśniowe. Skutecznie minimalizuje obrzęki, a także wywołuje przekrwienie kończyn.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Sauerwald A., Obrzęk limfatyczny. Przebieg i leczenie., Wydawca BSN-JOBST GmbH, Hamburg 2001.
- Pyszora A., Kompleksowa fizjoterapia pacjentów z obrzękiem limfatycznym., Medycyna Paliatywna w Praktyce 2010, 4, 1, 23-29.
- Fiodorenko-Dumas Ż.,Pupka A., Rehabilitacja w chorobach naczyń obwodowych., MedPharm Polska 2011.
