Fizykoterapia

Fizykoterapia to podstawowy dział fizjoterapii (tuż obok masażu i kinezyterapii). Jej historia sięga dalekiej przeszłości, gdy człowiek szukał w otaczającej go przyrodzie metod leczenia rozmaitych problemów zdrowotnych. Fizykoterapia zajmuje się stosowaniem metod fizykalnych w celach leczniczych, zapobiegawczych, a nawet diagnostycznych.

Fizykoterapia – na czym polega?

Fizykoterapia to istotny dział lecznictwa, wykorzystujący występujące w przyrodzie naturalne czynniki fizykalne, takie jak np. woda czy promieniowanie słoneczne, a także czynniki wytworzone przez człowieka w różnego rodzaju urządzeniach. Częstym błędem jest zamienne stosowanie nazw „fizjoterapia” i „fizykoterapia”. Należy wiedzieć, że fizykoterapia obejmuje wyłącznie stosowanie zabiegów fizykalnych, zaś w fizjoterapii zawiera się także kinezyterapia, czyli ćwiczenia lecznicze, a także masaże lecznicze. Jest zatem pojęciem znacznie szerszym.

Fizykoterapia – zabiegi

Współczesną medycynę cechuje gwałtowny rozwój fizykalnych metod, choć wiele z nich ma zastosowanie niezmiennie od wielu lat. Niektórzy specjaliści do działu fizykoterapii zaliczają również metody uzdrowiskowe, np. peloidoterapię czy helioterapię, jednak dziś zostaną omówione wyłącznie metody typowo fizykalne.

Ciepłolecznictwo

Ciepłolecznictwo polega na dostarczeniu do organizmu pacjenta energii cieplnej, głównie drogą przewodzenia i przenoszenia. Jak powszechnie wiadomo, człowiek jest istotą stałocieplną, wykazuje zdolność utrzymywania stałej temperatury ciała bez względu na ciepłotę otoczenia. Regulacja chemiczna polega na sterowaniu przemianą materii ustroju, zaś regulacja fizyczna polega na kontroli ilości ciepła oddawanego głównie drogą przewodzenia i promieniowania przez powierzchowne warstwy tkanek ustroju. Obie regulacje wykorzystuje się w ciepłolecznictwie. Działanie ciepła na organizm powoduje m.in.:

• miejscowe rozszerzenie naczyń krwionośnych i naczyń limfatycznych, a więc poprawę odżywienia tkanek, szybszą regenerację uszkodzeń oraz zmniejszanie obrzęków;
• redukcję dolegliwości bólowych;
• zmniejszenie napięcia mięśniowego;
• zwiększenie elastyczności tkanek.

Klasyczne zabiegi z zakresu ciepłolecznictwa to m.in. sauna i ciepłe okłady. Istotnym przeciwwskazaniem do ciepłolecznictwa są przede wszystkim ostre stany zapalne, ponieważ ciepło ma zdolność do ich zaostrzania.

Zimnolecznictwo

Leczenie zimnem polega na obniżaniu temperatury tkanek – dzieli się je na miejscowe i ogólne. Temperatury niższe od strefy komfortu cieplnego uruchamiają mechanizmy adaptacyjne regulacji cieplnej, mające na celu zmniejszenie utraty ciepła. W efekcie pojawia się skurcz naczyń, zmniejszenie przepływu krwi oraz obniżenie przemiany materii. Obserwuje się spadek napięcia mięśniowego i ciśnienia tętniczego. Jeśli natomiast zimno oddziałuje na ciało dłużej, pojawia się reakcja odwrotna (zgodna z tzw. falami Lewisa). Naczynia krwionośne ulegają rozszerzeniu, ciśnienie wzrasta, podobnie jak napięcie mięśniowe.

Zimne zabiegi miejscowe to głównie klasyczna krioterapia (zimny nawiew ciekłym azotem), owijania i zawijania, zaś zimnolecznictwem ogólnym określa się kąpiele zimne, natryski, a także coraz popularniejsze ostatnimi czasy morsowanie.

Wodolecznictwo

Wodolecznictwo (inaczej: hydroterapia) wykorzystuje oddziaływanie wody na organizm człowieka wraz z jej wszystkimi właściwościami, takimi jak temperatura, ciśnienie, skład. Zabiegi te wpływają na organizm człowieka wieloaspektowo – największe efekty widzi się w odniesieniu do układu sercowo-naczyniowego, układu nerwowego oraz układu mięśniowego. Działanie konkretnych zabiegów zależy głównie od temperatury wody oraz innych jej właściwości. Dlatego wodolecznictwo może czerpać również z walorów ciepłolecznictwa lub zimnolecznictwa. Popularnymi zabiegami z omawianej metody są: kąpiele, półkąpiele, polewania, natryski, nasiadówki, moczenia.

Światłolecznictwo

Światłolecznictwo wykorzystuje:

• podczerwone podczerwone – niewidzialne, umiejscowione w widmie promieniowania elektromagnetycznego między czerwienią widma światła widzialnego a mikrofalami. O długości fali 770-15000 nm;
• podczerwone widzialne – o długości fali 400-760 cm, wywołuje u ludzi wrażenie świetlne. W widmie promieniowania elektromagnetycznego znajduje się między promieniowaniem nadfioletowym a promieniowaniem podczerwonym;
• podczerwone nadfioletowe – promieniowanie niewidzialne o długości fal 100-400 nm, choć w celach leczniczych stosuje się długości fal 200-380 nm.

Balneoterapia zalicza to tego działu również szeroko pojętą helioterapię. Każdy rodzaj zabiegu światłolecznictwa może wykazywać inne działanie biologiczne. Szczególne korzyści odnosi się jednak w stosunku do skóry oraz stawów.

Laseroterapia

Laseroterapia wykorzystuje promieniowanie laserowe, którego wpływ najlepiej został opisany na przykładzie żywych komórek. Zwiększa ono syntezę kolagenu, białek i RNA, stymuluje wydzielanie neuroprzekaźników, usprawnia dysocjację hemoglobiny. Wszystko to wpływa korzystnie na zaopatrzenie tkanek w tlen, a więc na ich regenerację. Konkretne działanie zależy jednak od długości promieniowania laserowego. Podstawowe wskazania do zabiegów obejmują m.in.: trudno gojące się rany, utrudnione zrastanie kości, bóle kręgosłupa i bóle stawów, zapalenia okołostawowe oraz przewlekłe stany zapalne.

Elektrolecznictwo

Elektrolecznictwo wykorzystuje w celach leczniczych prąd stały i prądy impulsowe o małej oraz średniej częstotliwości. Prąd stały to taki, który w czasie przepływu przez tkanki nie zmienia kierunku ani wartości natężenia. Wykorzystuje się go w zabiegach takich jak galwanizacja, jonoforeza, kąpiele elektryczno-wodne. Do prądów o małej częstotliwości zalicza się te złożone z impulsów elektrycznych o różnym przebiegu i częstotliwości od 0,5 do 500 Hz. Są to m.in.: elektrostymulacja, prądy UR, metoda Hufschmidta, tonoliza, prądy TENS czy prądy Bernarda. Prądy średniej częstotliwości zawierają się w przedziale 1000-10000 Hz i należą do nich prądy Kotza oraz prądy Nemeca.

Pole magnetyczne

Pole magnetyczne to postać materii charakteryzująca się istotną właściwością polegającą na tym, że na poruszającą się cząstkę działa ono z siłą zależną od iloczynu ładunku cząstki i jej prędkości. Generowane jest przez poruszające się w sposób uporządkowany ładunki elektryczne. Charakterystyczną cechą pola magnetycznego jest przenikanie przez wszystkie tkanki i struktury organizmu. Cecha ta odróżnia je od innych postaci energii, które ulegają pochłonięciu na określonej głębokości tkanek. W fizykoterapii wyróżnia się magnetoterapię i magnetostymulację.

Roller do masażu Piankowy, wysokiej jakości roller do masażu wykorzystywany jest do rozluźniania mięśniowo-powięziowego. Idealnie nadaje się dla osób aktywnych fizycznie. Może posłużyć zarówno przed treningiem w ramach rozgrzewki zwiększając elastyczność więzadeł ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Mika T., Kasprzak W., Fizykoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
2. Szczegielniak J., Rekomendacje postępowania fizjoterapeutycznego, Wydawnictwo Elamed, Katowice 2023.