Jonoforeza jest zabiegiem fizykalnym z zakresu elektrolecznictwa polegającym na wprowadzeniu za pomocą prądu stałego do tkanek jonów o leczniczym działaniu. Można zatem stwierdzić, że do zabiegu jonoforezy mogą być wykorzystane wyłącznie związki chemiczne ulegające dysocjacji elektrolitycznej.
Jonoforeza – metodyka zabiegu
Skóra w miejscu zabiegowym musi być czysta i sucha, ponieważ mogłoby dojść do wprowadzenia wraz z lekiem niechcianych cząsteczek. Należy zdjąć wszelkie metalowe elementy czy ozdoby. Na przygotowaną wcześniej skórę nakłada się podkład grubości do 2 cm nasączoną wodnym roztworem leczniczego związku chemicznego. Zdecydowanie bardziej popularne jest jednak nasączenie substancją cienkiej gazy (podkład lekowy o grubości do 5 mm), a następnie przyłożenie jej do skóry i przykrycie zwilżonym, grubym podkładem.
Zobacz również: Jonoforeza nerwu kulszowego.
Podstawą jonoforezy jest minimalna wiedza na temat chemii, ponieważ należy wiedzieć, czy wprowadzane jony będą anionami czy kationami. Jeśli są to aniony, należy umieścić je pod źródłem ujemnym prądy stałego, aby zgodnie z prawem Coulomba elektroda odpychała jony i wprowadzała je do skóry.
Należy pamiętać, aby:
- podkład był około 2 cm większy od stosowanej elektrody;
- podkłady nie stykały się ze sobą;
- wykorzystywane roztwory muszą być świeże;
- podkłady lekowe były używane jednorazowo;
- przed wykonaniem zabiegu wykonać próbę uczuleniową.
Czas zabiegu
Czas trwania jonoforezy waha się w granicach od 10 do 30 minut, zwykle jest to 15-20 minut. Zabiegi wykonuje się codziennie lub co drugi dzień. Pełny cykl obejmuje 10-20 zabiegów.
Dawkowanie
Zwykle wykorzystuje się dawki słabe, od 0,01 do 0,1 mA/cm2 powierzchni elektrody, ponieważ taka dawka wystarczy do wprowadzenia leku. Ważne jest, aby nie sugerować się ogólnie ustalonymi zakresami dawki jeśli chodzi o okolice wrażliwe na działanie prądu stałego. Właśnie dlatego, przykładowo w okolicy oka nie przekracza się 2 mA, a w okolicy głowy i szyi 3-6 mA.
Jonoforeza – leki
Jonoforeza wykorzystuje działanie leków wprowadzanych w tkanki za pomocą prądu stałego.
Przykładowe leki do jonoforezy wprowadzane z bieguna ujemnego:
- jodek potasowy – rozmiękcza blizny;
- penicylina – działa bakteriostatycznie;
- hydrokortyzon, prednizolon – działa przeciwzapalnie;
- pridazol – rozszerza naczynia krwionośne;
- salicylan sodu – działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie;
- witamina C – uszczelnia i uelastycznia naczynia krwionośne, działa przeciwzapalnie.
Przykładowe leki do jonoforezy wprowadzane z bieguna dodatniego:
- chlorek wapniowy – działa przeciwzapalnie, odczulająco, pobudza naczynia krwionośne;
- siarczan cynkowy – wpływa na przyżeganie tkanek, działa ściągająco i wysuszająco;
- chlorowodorek prokainy – znieczula;
- acetylocholina – rozszerza naczynia krwionośne;
- chlorowodorek lidokainy – znieczula;
- chlorowodorek histaminy – rozszerza naczynia krwionośne;
- efedryna – zwęża naczynia krwionośne;
- norepinefryna – zwęża naczynia krwionośne;
- chlorowodorek adrenaliny – zwęża naczynia krwionośne, wywołuje skurcz mięśni gładkich;
- benzydamina – działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie.
Jonoforeza – wskazania
Wskazania do wykonania jonoforezy są bardzo rozległe i uzależnione od stosowanego roztworu leczniczego. W związku z tym poniżej znajdują się przykładowe schorzenia w odniesieniu do wybranego leku. Jonoforeza:
- jodu – blizny, przykurcze bliznowate;
- wapnia – stany zapalne gałki ocznej, obwodowe zaburzenia naczynioruchowe, zespół Sudecka, utrudniony zrost kostny;
- cynku – drożdżyca paznokci, trudno gojące się rany i owrzodzenia;
- prokainy i lidokainy – nerwobóle, rwa kulszowa, bóle głowy, dychawica oskrzelowa, zaburzenia mowy;
- histaminy – samorodna sinica kończyn, odmrożenia, rwa kulszowa, przewlekłe stany zapalne stawów, zapalenia okołostawowe, owrzodzenia troficzne, gościec znieksztalcający;
- adrenaliny – stany zapalne gałki ocznej, stany bólowe;
- hydrokortyzonu – stany zapalne skóry, tkanek miękkich i drobnych stawów;
- tolazoliny – zaburzenia ukrwienia obwodowego;
- acetylocholiny – objaw Raynauda, choroba niedokrwienna kończyn dolnych;
- z witaminą C – odmrożenia, trądzik pospolity i trądzik różowaty, przebarwienia skóry, nerwice naczyniowe, profilaktyka procesów starzenia się skóry.
Jonoforeza – przeciwwskazania
Przeciwwskazania do jonoforezy pokrywają się z przeciwwskazaniami do stosowania zabiegów z zakresu elektrolecznictwa. Są to między innymi:
- nowotwory;
- metalowe ciała obce w organizmie;
- ciąża i okres karmienia piersią;
- przerwana ciągłość skóry;
- stany zapalne organizmu, gorączka;
- ropne stany okołozębowe.
Jonoforeza jest przeciwwskazania również w przypadku uczuleń lub nadwrażliwości na składnik roztworu leczniczego. Należy pamiętać, że wybrany lek może wprawdzie wpływać korzystnie na podstawową jednostkę chorobową pacjenta, jednak może szkodzić na inną. Warto więc zapoznać się ze współistniejącymi schorzeniami.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Mika T., Fizykoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1996.
- Mikołajewska E., Elementy fizjoterapii. Fizykoterapia dla praktyków., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011.
