Cynk (symbol: Zn, łac. zincum) jest mikroelementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu, choć występuje w nim w bardzo małych ilościach.
Dzienne zapotrzebowanie na cynk
Dzienne zapotrzebowanie na cynk waha się w zależności od płci i wieku. Tak więc w przypadku niemowląt wynosi 3-5 mg na dobę, u dzieci około 10 mg, natomiast u osób dorosłych 10-15 mg.
W organizmie człowieka dostępne są pewne rezerwy tego pierwiastka. Wykazano, że zazwyczaj poziom cynku w organizmie wynosi 1,5-4 g. Najwięcej znajduje się w mięśniach, kościach i narządach wewnętrznych (trzustka, wątroba, mózg itd.). Duże ilości znajdują się również w skórze.
Źródła cynku
Bogatym źródłem cynku w produktach spożywczych są:
- mięso;
- jaja;
- nasiona słonecznika i dyni, kiełki, otręby pszenne;
- czosnek i cebula;
- ryby i ostrygi.
Suplementacja cynkiem jest często niezbędna, ponieważ aby dostarczyć zalecaną ilość cynku w diecie, należałoby codziennie spożywać: 16 porcji świeżo przygotowanej dyni, 14 porcji fasoli czy 5 świeżych ostryg. W praktyce jest to dość trudne do realizacji w polskich warunkach i zwykle dostarczanie cynku odbywa się poprzez zażywanie suplementów diety.
Cynku – wchłanianie
Wchłanianie cynku w przewodzie pokarmowym ma miejsce w dwunastnicy i jelicie cienkim. Przyswajalność tego pierwiastka szacuje się na 20-40%, przy czym jego biodostępność jest większa, jeśli pochodzi on z produktów zwierzęcych.
Biodostępność zmniejszana jest przez wiele czynników zewnętrznych, w tym takich jak:
- nieodpowiednia dieta;
- przewlekły stres;
- zanieczyszczenia środowiska;
- stosowanie produktów w dużym stopniu przetworzonych fabrycznie.
Wśród czynników ograniczających przyswajanie cynku przez organizm wyróżnia się również częste sięganie po używki, ciężką pracę fizyczną i uprawianie sportu wyczynowego.
Cynk – właściwości
Cynk jest niezbędny do rozpoczęcia wielu ważnych procesów zachodzących w organizmie, w tym tworzenia się tkanki kostnej czy biosyntezy insuliny. Właśnie dlatego jest tak ważny u dzieci i młodzieży. Cynk hamuje zanik grasicy i w dużym stopniu wspiera czynność układu odpornościowego.
Wykazano, że posiada właściwości przeciwutleniające, czyli bierze udział w usuwaniu z organizmu nadmiaru wolnych rodników tlenowych. Dzięki temu zapobiega rozwojowi chorób takich jak depresja, cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze czy nowotwory. Działanie antyoksydacyjne wynika między innymi ze zdolności wiązania żelaza lub miedzi w lipidach, białkach czy DNA. Chroni także błony komórkowe przed utlenianiem.
Do pozostałych właściwości cynku zalicza się między innymi:
- regulację krzepnięcia krwi;
- wpływ na bieżącą odpowiedź komórkową;
- regulację transmisji synaptycznej i zapewnianie jej plastyczności oraz prawidłowego funkcjonowania;
- wspomaganie prawidłowego widzenia;
- stabilizowanie DNA.
Dodatkowo, to właśnie ten pierwiastek odpowiada za zdrowy wygląd skóry. Uczestniczy w wytwarzaniu prostaglandyn, które wpływają na funkcje wydzielnicze skóry, a także wspiera jej nawilżenie, zapobiega pękaniu i przyspiesza gojenie się ran. Z tego względu suplementacja cynkiem zalecana jest osobom z problemami dermatologicznymi.
Niedobór cynku
Głównym objawem niedoboru cynku jest zachwianie homeostazy organizmu. Następuje zahamowanie wielu ważnych procesów zachodzących w ustroju, a w związku z tym:
- niedobory immunologiczne, zwiększona podatność na infekcje;
- zahamowanie wzrostu;
- zaburzenia węchu i smaku;
- upośledzenie funkcji poznawczych.
Ponadto niedobór cynku przyczynia się do pogorszenia stanu skóry. Prowadzi do rozwoju alergii skórnych i dermatoz.
Uznaje się, że deficyt cynku jest najbardziej niebezpieczny u dzieci i młodzieży, których organizmy znajdują się na etapie wzrostu i rozwoju oraz u kobiet w ciąży.
Przyczyną niedoboru jest nie zawsze zbyt mała podaż tego pierwiastka wraz z pokarmem czy unikanie suplementacji. Mniejszą zawartość cynku w organizmie odnotowuje się u osób regularnie i nadmiernie spożywających alkohol, cierpiących na zespół złego wchłaniania i w przypadku różnych zaburzeń metabolicznych uwarunkowanych genetycznie. Na niedobory narażone są także osoby przebywające na dietach bezmięsnych.
Polecane produkty:
|
Spirulina + cynk
Spirulina + cynk w tabletkach to w 100% naturalny suplement diety. Został wytworzony z suszonych, sproszkowanych jednokomórkowych mikroskopijnych alg z gatunku Spirulina platensis. Jest źródłem organicznie związanego, naturalnie pozyskanego cynku. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Abramek K., Witaminy, minerały i suplementy, Wydawnictwo Złote Myśli, Gliwice 2007.
- Gawęcki J., Witaminy, Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2002.
- Mońka I., Wiechuła D., Znaczenie cynku dla organizmu ludzkiego w aspekcie suplementacji tego pierwiastka, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 71/2017.
- Szcześniak M., Grimling B., Meler J., Cynk – pierwiastek zdrowia, Farmacja Praktyczna, 7/2014.
- Gapys B., Raszeja-Specht A., Bielarczyk H., Rola cynku w procesach fizjologicznych i patologicznych organizmu, Journal of Laboratory Diagnostics, 1/2014.
