Trzustka jest narządem położonym poprzecznie w górnej części jamy brzusznej, między śledzioną (graniczy z jej lewym końcem) a pętlą dwunastnicy. Jej umiejscowienie określa się zwykle jako poziom L1-L2 kręgosłupa. Pełni funkcje zarówno wewnątrzwydzielnicze jak i zewnątrzwydzielnicze.
Anatomia
Kształt trzustki jest nieregularny, porównuje się go do haczyka albo młotka. Wyróżniamy 3 części narządu:
- środkową, która tworzy trzon;
- koniec prawy – głowę;
- koniec lewy – ogon.
Na powierzchni trzustki wyróżnia się również bruzdę dla tętnicy śledzionowej i bruzdę dla żyły śledzionowej. Narząd ten posiada dwa przewody, które odprowadzają sok trzustkowy do części zstępującej dwunastnicy. Jest to przewód trzustkowy i przewód trzustkowy dodatkowy.
Unerwienie
Trzustka unerwiana jest przez włókna współczulne pochodzące ze splotu trzewnego oraz włókna przywspółczulne nerwu błędnego. Działają one antagonistycznie. Nerwy czuciowe natomiast prowadzą do ósmego segmentu piersiowego rdzenia.
Unaczynienie
Tętnice trzustki:
- gałęzie trzustkowe z tętnicy śledzionowej;
- trzustkowo-dwunastnicza górna, przednia i tylna;
- gałęzie tętnicy żołądkowo-dwunastniczej;
- gałęzie tętnicy trzustkowo-dwunastnicej dolnej.
Żyły trzustki:
- trzustkowo-dwunastnicze;
- kilka drobnych żył trzustkowych.
Trzustka – funkcje
Funkcja wewnątrzwydzielnicza trzustki polega na wytwarzaniu głównie insuliny i glukagonu. Z kolei zewnątrzwydzielnicza na wydzielaniu enzymów trawiennych i soku trzustkowego. Czynność wydzielniczą modulują acetylocholina (wpływa dodatnio na uwalnianie insuliny), noradrenalina (hamuje wydzielanie insuliny) i adrenalina.
Funkcja zewnątrzwydzielnicza
Część zewnątrzwydzielniczą tworzą komórki pęcherzykowe zebrane w pęcherzyki i zraziki trzustki.
Enzymy wydzielane przez trzustkę to między innymi trypsyna (trawi białko), amylaza (rozszczepia cukry złożone) i lipaza (rozkłada tłuszcze na kwasy tłuszczowe i glicerol). Enzymy te aktywowane są dopiero w dwunastnicy, ponieważ komórki trzustki wydzielają je w postaci nieczynnej.
Sok trzustkowy z kolei to jeden z soków trawiennych, odpowiada za trawienie białek, węglowodanów i tłuszczy (wraz z żółcią). W ciągu doby narząd produkuje aż 2 litry soku trzustkowego, ma on odczyn zasadowy.
Funkcja wewnątrzwydzielnicza
Tę część organu tworzą tak zwane wyspy Langerhansa. Szacuje się, że w dorosłym narządzie jest ich około 1-2 mln. Stanowią około 1% całkowitej masy organu. Wyróżnić w nich można komórki A i komórki B, a także D i F.
Wyspy trzustkowe wytwarzają w komórkach B trzustki insulinę, którą oddają do krwi, natomiast w komórkach A glukagon o działaniu przeciwnym. Insulina reguluje stężenie cukru we krwi. Pod jej wpływem glukoza jest usuwana z krwi i odkładana w komórkach wątroby w postaci glikogenu. Po wydzieleniu jej z komórek przepływa przez wątrobę we krwi żyły wrotnej, gdzie jej przeważająca część ulega rozkładowi. Pod wpływem zwiększającego się stężenia glukozy we krwi wraz z insuliną wydziela się drugi hormon – amylina. Działa ona antagonistycznie w stosunku do insuliny.
Inne funkcje insuliny:
- wpływa na zmniejszanie wytwarzania mocznika;
- zwiększa syntezę kwasów tłuszczowych;
- zmniejsza stężenie cyklicznego AMP;
- zwiększa wychwytywanie fosforanów i potasu z krwi;
- zwiększa aktywny transport przez błonę komórkową glukozy, aminokwasów, jonów potasu i fosforanowych przez komórki mięśni szkieletowych, gładkich oraz mięsień sercowy.
Glukagon z kolei uwalnia glukozę z glikogenu odłożonego w wątrobie. Wydzielony przez wyspy trzustkowe dostaje się do wątroby przez żyłę wrotną i jest tam prawie całkowicie pochłaniany.
Komórki D wysp odpowiedzialne są za wydzielanie somatostatyny, a komórki F polipeptydu trzustkowego.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
