Zespół Sudecka to bolesne obrzęki tkanek przystawowych, ograniczające ruch w stawie, z towarzyszącymi zmianami dystroficznymi w obrębie części miękkich i kostnych przystawowych. Powstały w następstwie zadziałania różnego rodzaju czynników – najczęściej pourazowych. Ujmując prościej, to choroba polegająca na stopniowym zaniku tkanki mięśniowej i kostnej.
Zespół Sudecka
Zespół Sudecka występuje pod różnymi nazwami. Najczęstsze to:
- odruchowa dystorfia współczulna (RDS – Reflex Sympathetic Dystrophy);
- kompleksowy zespół bólu regionalnego (CRPS – Complex Regional Pain Syndrome);
- kauzalgia;
- dystrofia;
- dystrofia pourazowa;
- zespół ramię-ręka.
Przyjmuje się, że aż około 30% osób cierpiących na zespół Sudecka przebyło uraz w obrębie kończyn. Do innych, prawdopodobnych przyczyn można zaliczyć:
- uszkodzenie lub zapalenie nerwów;
- zawał serca;
- radikulopatie;
- nowotwory;
- nieprawidłowe lub zbyt ciasne unieruchomienie (np. opatrunkiem gipsowym);
- przewlekłe zapalenie kości i stawów.
Rokowanie uzależnione jest od ciężkości choroby oraz zajętego obszaru ciała. Najlepsze wyniki daje leczenie w obrębie kończyny dolnej. W przypadku niewielkiego stopnia zaawansowania, objawy choroby mogą się całkowicie cofnąć po wprowadzeniu rehabilitacji. Choroba dotyczy głównie osób dorosłych, bardzo rzadko dzieci. Częściej występuje u kobiet.
Charakterystyka choroby
Zespół Sudecka obejmuje przeważnie stawy skokowe lub nadgarstkowe oraz palce dłoni. W przebiegu choroby wyróżnia się 3 okresy (ostry, dystrofii oraz zaniku).
- Okres ostry – dominuje w nim bardzo silny (piekący lub palący) ból, zarówno spoczynkowy jak i podczas wykonywania ruchów. Nie ogranicza się on jedynie do miejsca urazu, obejmuje również obszary sąsiednie. Skóra ma podwyższoną temperaturę ciała i może zmieniać swoje zabarwienie od ciemnoczerwonego, aż po fioletowe. Okres ostry może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.
- Okres dystrofii – obejmuje nasilenie się bólu i stwardnienie obrzęków, pojawia się nadwrażliwość na zimno. Skóra na zajętej kończynie staje się sina, chłodna i wilgotna (efekt pogorszenia ukrwienia). Mogą pojawić się przykurcze w stawach, co jest wynikiem obkurczania torebek stawowych. Okres dystorfii może trwać nawet do 4 miesięcy od rozpoczęcia choroby.
- Okres zaniku – w większości przypadków choroba zatrzymuje się na drugim etapie, a następnie ustępuje do niemal normalnego stanu. Jednak okres zaniku jest nieodwracalny. Występuje od 6 do 12 miesiąca od wystąpienia choroby. Charakteryzuje się nadwrażliwością na zimno, zanikiem obrzęków, bolesnością dotykową oraz występowaniem cienkiej i bladej skóry. Zaniki mięśniowe są daleko posunięte, a stawy mają tendencję do zesztywnień podczas przyjęcia niewłaściwej pozycji.
Rozpoznanie w badaniach dodatkowych
W rozpoznaniu zespołu Sudecka można posługiwać się różnymi badaniami. Wszystko zależy od stanu pacjenta. Głównie wykorzystuje się badanie radiologiczne, które wykazuje plamisty zanik struktury kostnej, szczególnie w dystalnych częściach ciała (ręce i stopy).
Dodatkowo, jednak rzadko wykonywane są:
- scyntygrafia
- tomografia
- elektroneurografia
- MRI
- blokady współczulne
- ocena potliwości
Zespół Sudecka – leczenie
Zawsze należy podjąć kroki profilaktyczne. Mają one na celu niedopuszczenie do wystąpienia choroby. Profilaktyka polega na spożywaniu witaminy C, kontrolowanie opatrunku gipsowego, unoszeniu kontuzjowanej kończyny do góry w ciągu dnia, a także czynnych ruchach w kończynie oraz napinaniu mięśni. W razie konieczności należy podawać środki przeciwobrzękowe.
Nie stworzono idealnego planu leczenia dla pacjentów z zespołem Sudecka. Uzależniony jest on przede wszystkim od okresu choroby. Wymaga dużej ilości czasu oraz cierpliwości, zarówno ze strony pacjenta jak i terapeuty. Obejmuje farmakoterapię i fizjoterapię.
Farmakoterapia stosowana jest przez cały okres trwania choroby. Opiera się na podawaniu środków przeciwbólowych oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Niektórzy wskazują na korzystne działanie kalcytoniny, jednak nie zostało to do końca udowodnione.
Każdy okres choroby cechuje się innym celem leczenia. Uznaje się, że w okresie pierwszym jest nim uśmierzenie bólu. W okresie drugim poprawa przepływu krwi, natomiast w trzecim wzmacnianie siły mięśniowej.
Fizykoterapia
Fizykoterapia jest bardzo pomocna w leczeniu zespołu Sudecka. Jednak należy wiedzieć, w jakim okresie można zalecić wykonywanie poszczególnych zabiegów.
Okres ostry – można zastosować zimnolecznictwo (krioterapia lub kąpiele oziębiające), jednak wyłącznie na kończynie zdrowej. Jest to próba wykorzystania efektu reakcji odruchowych. Niewielkie obniżenie temperatury powinno automatycznie nastąpić na obszarze zajętym chorobą. W pozostałych okresach zwykle odradza się zimnolecznictwo, ponieważ występuje nadwrażliwość skóry na niskie temperatury. W okresie ostrym zabronione jest wykonywanie zabiegów z ciepłolecznictwa.
Okres dystrofii – dopuszczalny jest podwodny masaż wirowy w letniej wodzie, laseroterapia, jonoforeza (wapnia lub z hydrokortyzonem), diadynamik, pole magnetyczne małej częstotliwości (natężenie od 6 do 10 mT) oraz delikatne automasaże.
Okres zaniku – zabiegi w tym okresie dobiera się indywidualnie do pacjenta, po szczegółowym zapoznaniu z przypadkiem.
Kinezyterapia
W okresie ostrym leczenie ruchem nie jest podstawą terapii, a ćwiczenia bierne są wręcz zakazane. Wskazane jest unieruchomienie kończyny, aby zmniejszyć dolegliwości bólowe. Jednak w ciągu dnia trzeba zmieniać jej pozycje ułożeniowe. Jeśli ból ulegnie zmniejszeniu, można wykonywać delikatne ćwiczenia czynne do zakresu bólu pacjenta.
Drugi i trzeci okres skupia się na ćwiczeniach czynnych. W okresie trzecim choroba nie ustąpi, jednak zarówno ze względu na utrzymanie przez jak najdłuższy czas dobrego stanu mięśni, jak i ze względów psychicznych, należy w dalszym ciągu regularnie wykonywać ćwiczenia. Pacjent ma świadomość działania, co również wpływa na jakość życia. Ćwiczenia mogą być czynne, zwiększające zakres ruchomości w stawach oraz oporowane.
Bardzo ważna jest kinezyterapia całej kończyny, nie tylko zajętego obszaru. Zatem, jeśli choroba dotyczy stawów nadgarstka, należy ćwiczyć także staw łokciowy oraz bark.
Kinesiotaping
Można również zastosować kinesiotaping w celu zmniejszenia obrzęków limfatycznych. Na poniższym filmie pokazujemy wykorzystanie aplikacji kinesiotaping na obrzęki kończyny dolnej na przykładzie pacjentki z naszego Centrum Fizjoterapeuty:
W tym przypadku oklejanie plastrami zostało zastosowane u kobiety w ciąży, ponieważ okres ten często może powodować powstawanie opuchlizny kończyn dolnych, w szczególności podudzi i stóp. Taki rodzaj aplikacji można wykorzystać również w chorobie jaką jest zespół Sudecka.
Polecane produkty:
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Mika T., Fizykoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1996.
- Czerwiński E., Kompleksowy regionalny zespół bólowy (zespół Sudecka), Borgis 2004.
- Fiodorenko-Dumas Ż.,Pupka A., Rehabilitacja w chorobach naczyń obwodowych., MedPharm Polska 2011.
- Kruczyński J., Szulc A., Wiktora Degi Ortopedia i rehabilitacja. Wybrane zagadnienia z zakresu chorób i urazów narządu ruchu dla studentów i lekarzy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2015.
