Prąd stały wykorzystywany jest jako bodziec leczniczy do wykonywania zabiegów z zakresu elektrolecznictwa. Tkanki oraz płyny ustrojowe wykazują różne przewodnictwo prądu. Największe wykazuje płyn mózgowo-rdzeniowy, a następnie kolejno: osocze, krew, mięśnie, wątroba, mózg, tkanka łączna i tkanka kostna. Znaczny opór dla przepływającego prądu stanowi warstwa rogowa naskórka. Prąd stały charakteryzuje się tym, że w czasie przepływu nie zmienia kierunku ani wartości natężenia. Jest wykorzystywany do zabiegów takich jak jonoforeza, galwanizacja oraz kąpiele elektryczno-wodne.
Prąd stały – działanie
Przepływ prądu stałego przez tkankę nerwową i tkankę mięśniową powoduje zmianę ich pobudliwości, co określa się mianem elektrotonusu. W czasie przepływu prądu stałego przez te struktury pobudliwość pod katodą wzrasta, natomiast pod anodą maleje.
W przypadku naczyń krwionośnych, prąd stały powoduje ich rozszerzenie. Efektem jest zaczerwienienie widoczne szczególnie tuż pod elektrodami. Rozszerzenie naczyń krwionośnych dzieli się na 3 etapy:
- I – następuje rozszerzenie powierzchownych naczyń krwionośnych, co powoduje zaczerwienienie skóry;
- II – zjawisko słabnie bądź całkowicie ustępuje po około 30 minutach;
- III – następuje głębokie przekrwienie tkanek utrzymujące się do kilku godzin.
Warto wspomnieć, że biegun ujemny obwodu działa pobudzająco, a biegun dodatni przeciwbólowo. Biegun ujemny znajduje szerokie zastosowanie w przypadku zaburzeń czucia lub zapobiegania degeneracjom włókien nerwowych w uszkodzonym nerwie. Biegun dodatni oddziałuje niekorzystnie na uszkodzone nerwy, dlatego w tego typu schorzeniach jako elektrodę czynną stosuje się zawsze katodę. Poniżej przedstawiono działanie poszczególnych elektrod.
Anoda
Anoda zwykle oznaczana jest kolorem czerwonym.
- Powoduje spadek pH (odczyn kwasowy).
- Działa koagulacyjnie (ścinająco), a tym samym powoduje stwardnienie tkanek.
- Zmniejsza pobudliwość tkanek.
- Powoduje spadek napięcia mięśniowego.
- Wpływa na lekkie odwodnienie skóry.
- Działa łagodząco, tonizująco i uspokajająco.
Katoda
Katoda zwykle oznaczana jest kolorem czarnym.
- Powoduje wzrost pH (odczyn zasadowy).
- Działa zmiękczająco i rozpuszczająco.
- Zwiększa pobudliwość tkanek.
- Powoduje wzrost napięcia mięśni.
- Działa przekrwiennie (powoduje zaczerwienienie skóry).
- Może powodować lekki obrzęk skóry.
- Działa drażniąco.
Metodyka zabiegów
Przed przystąpieniem do wykonania zabiegu z wykorzystaniem prądu stałego należy przygotować pacjenta oraz stanowisko do pracy. Pozycja pacjenta musi być wygodna, stabilna oraz bezpieczna, ponieważ gwarantuje ona rozluźnienie mięśni. Część ciała poddawaną zabiegowi należy odsłonić, a następnie oczyścić specjalnym środkiem i osuszyć. Konieczne jest zdjęcie wszelkich metalowych ozdób oraz elementów, które mogłyby skupiać prąd.
Jak wcześniej wspomniano, warstwa rogowa naskórka stawia opór przepływającemu prądowi, dlatego między skórą a elektrodą umieszcza się podkład o grubości do 2 cm, obowiązkowo namoczony w ciepłej wodzie. Woda zmiękczy naskórek, dzięki czemu zabieg będzie bardziej efektywny. Podkłady nie mogą się ze sobą stykać.
Natężenie prądu stałego ustala się w zależności od powierzchni elektrody czynnej, czasu trwania zabiegu, jednostki chorobowej oraz subiektywnych odczuć pacjenta i jego wrażliwości na prąd.
Galwanizacja
Galwanizacja jest zabiegiem o wszechstronnym działaniu, ponieważ może zarówno pobudzać tkanki jak i działać uspokajająco. Wszystko zależy od umiejscowienia elektrod.
Galwanizacja anodowa jest często wykorzystywana do leczenia nerwobólów, przewlekłych zapaleń nerwów, splotów oraz korzeni nerwowych, zespołów bólowych w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa.
Galwanizacja katodowa z kolei służy głównie do wywoływania przekrwienia naczyń, co jest zjawiskiem korzystnym w przypadku zaburzeń krążenia obwodowego czy porażeniach wiotkich.
Jonoforeza
Jonoforeza jest zabiegiem z zakresu elektrolecznictwa charakteryzującym się wykorzystywaniem leczniczego działania jonów. Do zabiegu wykorzystuje się związki chemiczne ulegające dysocjacji. Jony powstałe podczas tego procesu wprowadzane są do skóry za pomocą prądu stałego.
Jonoforeza może być wykorzystywana w różnym celu. Efekt końcowy zabiegu zależy od wykorzystanego leku. Istotą zabiegu jest znajomość ładunku powstałych jonów (aby wiedzieć, pod którą elektrodą umieścić podkład lekowy) oraz wiedza z zakresu farmacji (należy znać działanie poszczególnych leków).
Kąpiele elektryczno-wodne
Mianem kąpieli elektryczno-wodnych określa się zabiegi, podczas których część ciała lub całe ciało znajduje się w kąpieli wodnej i zostaje jednocześnie poddawane działaniu prądu stałego. Takie kąpiele dzieli się na komorowe lub całkowite.
Kąpiele komorowe
Kąpiele komorowe służą do kąpieli kończyn w wodzie o temperaturze od 35 do 38 stopni Celsjusza. Tworzywo, z którego wykonane są wanienki słabo przewodzi prąd. Kąpiele komorowe można z kolei podzielić na wstępujące i zstępujące. Wstępujące zwiększają odpływ krwi żylnej z kończyn dolnych oraz z serca do płuc, a także zwiększają dopływ krwi tętniczej do płuc i kończyn górnych. Kąpiele zstępujące między innymi obniżają pobudliwość ośrodkowego układu nerwowego.
Kąpiele całkowite
Tego rodzaju kąpiele wykonuje się w specjalnej wannie wykonanej z materiału izolującego. Temperatura wody waha się w zakresie 34-38 stopni Celsjusza. Prąd stały działa na całe ciało. Do wskazań zalicza się: nerwobóle, niedowłady, zwyrodnienia stawów oraz zespoły bólowe.
Polecane produkty:
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... | |
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Mika T., Fizykoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1996.