Niedowład to stan odnoszący się do osłabienia siły mięśniowej jednego mięśnia lub całej grupy mięśni. Może występować zarówno po jednej stronie ciała, jak i dotyczyć obu stron. Najczęściej diagnozuje się niedowład kończyn dolnych, choć nie jest to warunkiem.
Metody oceny napięcia mięśniowego
Badanie napięcia mięśniowego polega przede wszystkim na określeniu oporu, jaki napotyka się przy wykonywaniu ruchów biernych. Jedną ręką stabilizuje się badaną kończynę i wykonuje ruch bierny w pełnym zakresie dla danego stawu, drugą natomiast palpacyjnie bada się napięcie danej grupy mięśni. Badania dokonywać należy w warunkach spokoju, w ciepłym pomieszczeniu i powtarzać je co najmniej 2 razy.
Napięcie mięśniowe może być prawidłowe, wzmożone lub obniżone. Wzmożenie napięcia może mieć charakter spastyczny – piramidowy, kiedy początkowo duży opór mięśniowy może po kilku ruchach się zmniejszyć, co określane jest jako „objaw scyzorykowy”. Wzmożone napięcie związane z uszkodzeniem układu pozapiramidowego charakteryzuje się sztywnością i stałym oporem przy zginaniu i prostowaniu kończyny, co określa się jako napięcie o charakterze „rury ołowianej”.
Wzmożone napięcie na ogół dotyczy całych grup mięśniowych tułowia i kończyn. Występuje jako spastyczność tzw. zgięciowa lub wyprostna z synergizmem kończyn górnych i dolnych. Podczas badania sprawdza się, czy występuje synergizm zgięciowy lub wyprostny kończyny górnej i kończyny dolnej.
Zobacz również: Niedowład Erba (porażenie splotu ramiennego).
Uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego
Dla uszkodzenia ośrodkowego neuronu ruchowego charakterystyczne jest porażenie lub niedowład spastyczny (kurczowy). W zależności od miejsca uszkodzenia porażenie może wystąpić po lewej i/lub prawej stronie ciała, przeciwstronnie (jeśli uszkodzenie znajduje się proksymalnie od skrzyżowania piramid) lub tożstronnie (jeśli znajduje się poniżej skrzyżowania). Ponadto mogą współwystąpić:
- niedowład lub porażenie globalne;
- w okresie wczesnym napięcie może być obniżone, a odruchy zniesione;
- zniesienie lub osłabienie odruchów skórnych (brzusznych, podeszwowych).
Nie stwierdza się natomiast zaniku mięśni i zmian pobudliwości elektrycznej.
Uszkodzenie obwodowego neuronu ruchowego
Uszkodzenie obwodowego neuronu ruchowego prowadzi przede wszystkim do porażenia lub niedowładu wiotkiego mięśni zaopatrywanych przez uszkodzony nerw i w konsekwencji do ich zaniku troficznego i tkanek głębokich w wyniku przerwania ciągłości dróg eferentnych i aferentnych (całkowite bądź częściowe). W wyniku przerwania ciągłości neuronu, w tym także ciągłości łuku odruchowego dla odruchów własnych mięśnia (ścięgnowych) i powierzchniowych (skórnych), dochodzi do ich zniesienia.
Wynikiem przerwania łuku odruchowego i wyłączenia ośrodkowej regulacji tonusu mięśni (który posiada zdolność do przeciwdziałania biernym skurczem na rozciąganie) jest obniżenie napięcia mięśniowego. Z kolei zanik mięśni jest skutkiem braku pobudzeń troficznych i ruchowych, który pojawia się już w 3.-6. tygodniu od uszkodzenia.
Niedowład – przyczyny
Najczęściej przyczyną niedowładu jest uszkodzenie górnego bądź dolnego neuronu ruchowego, co zostało szczegółowo opisane powyżej. Ponadto niedowład mięśni może wynikać z:
- uszkodzenia nerwów obwodowych lub całych splotów;
- udaru mózgu;
- urazów mechanicznych;
- stanów zapalnych mięśni czy nerwów;
- długotrwałego unieruchomienia;
- zatrucia.
W wielu przypadkach niedowład mięśni wynika z chorób. Mowa np. o zespole cieśni nadgarstka, miastenii, cukrzycy, nowotworach czy stwardnieniu rozsianym. W rzeczywistości to tylko garstka przykładów, ponieważ chorób przebiegających z osłabieniem mięśni jest wiele.
Jak leczyć niedowład?
W razie nagłego wystąpienia niedowładu należy jak najszybciej udać się na pogotowie. Może być to bowiem objaw poważnej choroby czy urazu. Lekarz musi w pierwszej kolejności wykluczyć bezpośrednie zagrożenie życia.
Najlepszą metodą leczenia niedowładów mięśniowych jest odpowiednio prowadzona fizjoterapia. Bez względu na rodzaj niedowładu opiera się ona na metodach neurofizjologicznych. Szczególnie popularne są tutaj następujące metody:
Ich celem jest przywrócenie prawidłowego wzorca ruchu. W zależności od przyczyny i rodzaju niedowładu wprowadza się ćwiczenia rozciągające i wzmacniające. Całość można uzupełnić zabiegami fizykalnymi. Dodatkowo terapię wzbogaca się często leczeniem farmakologicznym, zwłaszcza ukierunkowanym na leczenie choroby podstawowej. Preparaty i leki mają działać przeciwzapalnie, przeciwbólowo i zmniejszać napięcie.
Zobacz również: Niedowład Klumpkego – fizjoterapia.
Polecane produkty:
|
Roller do masażu
Piankowy, wysokiej jakości roller do masażu wykorzystywany jest do rozluźniania mięśniowo-powięziowego. Idealnie nadaje się dla osób aktywnych fizycznie. Może posłużyć zarówno przed treningiem w ramach rozgrzewki zwiększając elastyczność więzadeł ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szmidt-Sałkowska E., Dorobek M., Nowe poglądy na patogenezę dystrofii mięśniowych postępujących (DMP): dystrofinopatii, nukleopatii, dystrofii obręczowo-kończynowych i dystrofii twarzowo-łopatkowo-ramieniowej, Polski Przegląd Neurologiczny, 3/2006.
- Kwolek A., Fizjoterapia w rehabilitacji neurologicznej, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2009.
