Metoda Vojty oparta jest na obserwacji wzorców ruchowych występujących u niemowląt. Zgodnie z metodą Vojty można przeprowadzić zarówno badanie kinezjologiczne pozwalające ustalić stan rozwoju motoryki i postawy, jak i dobrać koncepcję terapeutyczną. Stosowana jest przede wszystkim do usprawniania niemowląt.
Diagnostyka
Polega na bardzo starannej obserwacji motoryki spontanicznej niemowlęcia w leżeniu przodem i tyłem oraz ocenie odruchów charakterystycznych dla pierwszych tygodni życia dziecka. W tym celu sprawdza się 7 reakcji posturalnych. Są to niżej wymienione reakcje:
- pociągania;
- zawieszenia pionowego według Peiper-Isberta;
- Landaua;
- zawieszenia pachowego;
- wychylenia bocznego według Vojty;
- zawieszenia poziomego według Collins;
- zawieszenia pionowego według Collins.
Zobacz także: Reakcje ułożeniowe niemowląt.
Vojta stwierdził, że aby rozwój psychoruchowy mógł postępować prawidłowo i bez zaburzeń muszą współgrać 3 elementy:
- umiejętność automatycznej kontroli ciała w przestrzeni;
- stopniowe osiąganie coraz wyższych pozycji w procesie pionizacji za pomocą mechanizmów podporowo-wyprostnych;
- swoboda prawidłowych jakościowo ruchów fazowych.
Metoda Vojty – terapia
Metodę Vojty można stosować już od pierwszych dni życia dziecka. Sesje oparte są na współdziałaniu co najmniej 3 uczestników:
- fizjoterapeuty;
- dziecka;
- rodzica.
Pierwsze sesje są decydujące, czy rodzic podejmie wyzwanie ćwiczenia z dzieckiem w warunkach domowych.
Terapia według metody Vojty opiera się na torowaniu drogi nerwowej poprzez ułożenie dziecka w pozycji aktywującej i stymulowanie proprioceptorów w obszarze określonych stref na ciele. Napięty przez działanie fizjoterapeutyczne mięsień powoduje pociąganie przyczepu kolejnego brzuśca i w ten sposób aktywuje się całe łańcuchy.
Stymulacja odruchowego pełzania odbywa się podczas ułożenia pacjenta na brzuchu. W różnych kombinacjach można użyć aż 10 stref wyzwalania. Na przykładzie odruchowego pełzania można budować odruchową lokomocję. Poprzez pobudzanie proprioceptorów buduje się punkty podparcia na łokciu, kolanie i pięcie. Efektem jest napięcie się mięśni wokół punktu podparcia.
Wybrane odruchy stosowane to terapii:
- łopatkowy – drażniąc skórę ponad łopatką wyzwala się toniczny przeprost i cofnięcie przedramienia;
- przedramienny – stymulacja dołu łokciowego wyzwala zgięcie stawu łokciowego;
- reakcja nosowo-gardłowa – stymulacja przewodu nosowego za pomocą delikatnej pałeczki owiniętej watą powoduje odwrócenie głowy w stronę przeciwną do drażnionej;
- reakcja uszno-głowowa – drażnienie skrawka ucha powoduje identyczną odpowiedź odruchową jak reakcja powyższa;
- palcowy – stymulacja łokciowego brzegu ręki i małego palca wyzwala stopniowe prostowanie palców II-V;
- reakcja trójdzielna – stymulacja twarzy tuż przed otworem słuchowym powoduje odwrócenie głowy w stronę przeciwną;
- eksteroceptywny odruch szukania – drażnienie skóry wokół ust powoduje odwrócenie w tę stronę głowy (uwaga: gdy dziecko jest najedzone reakcja może być odwrotna);
- szyjny – drażniąc środkową część powierzchni szyjnej w pozycji supinacyjnej wyzwala się powolne i toniczne uniesienie głowy, a niekiedy nawet klatki piersiowej;
- grzbietowy – stymulując skórę ponad kręgosłupem w kierunku dogłowowym w pozycji pronacyjnej wyzwala się wyprost głowy i górnej części tułowia oraz zgięcie kończyn;
- chwyt odruchowy – stymulacja dłoniowej powierzchni ręki powoduje wyzwalanie chwytu;
- prostowania palców – stymulując grzbietową powierzchnię ręki wyzwala się prostowanie palców;
- reakcja umiejscowienia – drażniąc grzbiet stopy o brzeg stołu w pozycji zawieszenia pionowego uzyskuje się zgięcie drażnionej kończyny, a następnie oparcie stopy o stół i wyprostowanie jej.
Zaleca się stosowanie stymulacji 2-4 razy dziennie, jednorazowo przez około 5 minut. Wraz z wiekiem jednorazową sesję można wydłużyć do 15 minut. Terapia metodą Vojty nie może powodować dolegliwości bólowych u dziecka. Ważna jest zatem nauka rozpoznawania płaczu – czy dotyczy ono wyłącznie niechęci do zmiany ułożenia i wysiłku czy może jest to spowodowane bólem.
Terapia nie polega na wykonaniu ruchu fazowego, lecz na zmianie w obrębie organu osiowego.
Wskazania
Bezwzględne wskazania do terapii metodą Vojty obejmują:
- zaburzenia ośrodkowej koordynacji nerwowej;
- kręcz;
- asymetrie ułożenia i napięcia;
- uszkodzenia splotu ramiennego;
- przepukliny oponowo-rdzeniowe.
Do wskazań względnych zalicza się:
- dysplazję stawów biodrowych;
- powikłania neurologiczne i ortopedyczne;
- utrwalone mózgowe porażenie dziecięce;
- zespół Downa oraz inne zespoły genetyczne;
- choroby nerwowo-mięśniowe.
Przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami do stosowania metody Vojty są:
- ostre infekcje;
- gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza;
- ograniczenie wydolności krążeniowo-oddechowej;
- nowotwory;
- leczenie steroidami.
Leczenie należy także przerwać na 2-3 dni po szczepieniu, ponieważ występuje bolesność miejsc po wkłuciach.
Bibliografia
- Kuliński W., Fizjoterapia w pediatrii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
- Nowotny J., Podstawy fizjoterapii. Część II, Wydawnictwo Kasper, Kraków 2004.
Polecane produkty:
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
