Płyn mózgowo-rdzeniowy stanowi przejrzysty płyn krążący między innymi w przestrzeni podpajęczynówkowej. Często pobiera się go do badań celem zdiagnozowania niektórych chorób.
Płyn mózgowo-rdzeniowy – wygląd
Fizjologicznie, w warunkach prawidłowych płyn mózgowo-rdzeniowy jest bezbarwny i przeźroczysty. Jego zmętnienie spowodowane jest obecnością dużej liczby komórek lub zbyt wysokim stężeniem białek. Z kolei za żółte zabarwienie odpowiada obecna w nim bilirubina, co może świadczyć o wylewie krwi do przestrzeni podpajęczynówkowej lub znacznej hiperbilirubinemii. Krwiste zabarwienie wymaga różnicowania przyczyn krwawienia.
Jak powstaje płyn mózgowo-rdzeniowy?
Płyn ten powstaje z osocza krwi na drodze filtracji, dyfuzji ułatwionej i transportu czynnego. Głównym miejscem jego syntezy są:
- sploty naczyniówkowe komór bocznych;
- sploty naczyniówkowe komory trzeciej i czwartej;
- naczynia włosowate mózgu.
Krążący płyn wchłania się ostatecznie poprzez kosmki i ziarnistości pajęczynówki do krwi. Ulega wymianie około 4 razy na dobę.
Lokalizacja
Płyn mózgowo-rdzeniowy wypełnia komory mózgowe, zbiorniki oraz jamę podpajęczynówkową. Jego całkowita objętość wynosi około 200 ml, z czego na komory mózgowia przypada 50 ml, zaś na zbiorniki i przestrzeń 150 ml.
Ciecz ta stale krąży odpływając z komór bocznych przez otwory międzykomorowe do komory trzeciej, następnie przez wodociąg mózgu do komory czwartej. Stąd przemieszcza się przez otwory boczne i otwór pośrodkowy komory czwartej do zbiornika móżdżkowo-rdzeniowego i przestrzeni podpajęczynówkowej.
Przepływ płynu przez komory i kanały jest ułatwiony przez czynniki krążeniowe i zmiany w położeniu głowy. Jego ciśnienie wynosi przeciętnie około 10 mmHg. Ciekawostką jest, że usunięcie choćby kilku milimetrów płynu wywołuje silne bóle głowy z powodu spadku tego ciśnienia.
Objętość płynu mózgowo-rdzeniowego
Jak wspomniano, całkowita objętość płynu mózgowo-rdzeniowego wynosi około 200 ml, przy czym może się ona zmieniać w warunkach prawidłowych zależnie od osmolarności osocza krwi. W efekcie roztwory hipertoniczne zmniejszają, a roztwory hipotoniczne zwiększają tę objętość.
Z kolei w warunkach patologicznych (przy wodogłowiu) objętość płynu wzrasta wielokrotnie albo z powodu blokady przepływu pomiędzy komorami (wodogłowie wewnętrzne) albo też w wyniku spadku zdolności resorpcyjnej kosmków podpajęczynówkowych (wodogłowie zewnętrzne).
Skład
Płyn mózgowo-rdzeniowy różni się swym składem od osocza. Zawiera bowiem więcej jonów chloru i magnezu, a mniej jonów potasu i wapnia, glukozy, fosforanów, mocznika, cholesterolu oraz białka. Skład płynu mózgowo-rdzeniowego prezentuje się następująco:
- Na+ – 146 mM;
- K+ – 2,9 mM;
- Ca 2+ – 1,15 mM;
- Mg 2+ – 1,1 mM;
- Cl- – 113 mM;
- HCO3- – 25,1 mM;
- białko – 0,2 g/l;
- glukoza – 3,58 mM;
- kreatynina – 132,6 uM;
- kwas moczowy – 89,2 uM.
Warto wspomnieć, że w warunkach patologicznych skład może ulegać zmianom, np. podczas zapalenia opon mózgowych.
Funkcje płynu mózgowo-rdzeniowego
Omawiany płyn posiada wiele funkcji, wśród których najważniejsze są:
- ochrona mózgowia przed uszkodzeniami (wspólnie z oponami mózgowia);
- zapewnianie wymiany składników chemicznych (informacja humoralna) pomiędzy poszczególnymi ośrodkami mózgowia;
- zmniejszanie ciężaru mózgowia (z masy około 1400 g do 50 g).
Ponadto płyn mózgowo-rdzeniowy może posłużyć do badań diagnostycznych. Najczęściej pobiera się go z rozszerzonej przestrzeni podpajęczynówkowej poprzez nakłucie lędźwiowe pomiędzy kręgami L3 a L4. W efekcie jest to czynność prosta, możliwa do wykonania u większości chorych i bezpieczna. Nieco rzadziej, aczkolwiek wciąż powszechnie, stosuje się nakłucie podpotyliczne, aby pobrać płyn z komór bocznych.
Bibliografia
- Konturek S., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2013.
- Chochoł P., Fiszer U., Ocena parametrów płynu mózgowo-rdzeniowego w diagnostyce chorób neurologicznych, Postępy Nauk Medycznych, 10/2013.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
