Kreatynina jest produktem katabolizmu wewnątrzkomórkowego (wraz z kwasem moczowym) i występuje stale we krwi. Stężenie kreatyniny w surowicy od wielu lat stanowi podstawowy parametr laboratoryjny w diagnostyce przewlekłej niewydolności nerek.
Synteza i miejsce występowania
Kreatynina powstaje w komórkach mięśniowych z kreatyny. Dokładniej, jest związkiem powstającym w wyniku nieenzymatycznego rozpadu fosforanu kreatyny. Kreatynina powstaje z fosfokreatyny po oddaniu przez nią wysokoenergetycznego wiązania fosforanowego białkom kurczliwym. Wynika z tego, że im większa intensywność wysiłku, tym większa produkcja kreatyniny, ponieważ występuje większe zużycie wysokoenergetycznych fosforanów z fosfokreatyny. Substancję tę można spotkać w osoczu krwi oraz w moczu, z którym jest wydalana z organizmu. Szacuje się, że w ciągu doby z moczem wydala się średnio do 25 mg tego związku na kilogram masy ciała.
Badanie kreatyniny
Stężenie kreatyniny w surowicy krwi u osób zdrowych jest stabilne, mimo to krew do badania powinna być pobierana rano na czczo. Dzień przed badaniem powinno się także unikać dużego wysiłku fizycznego i spożywania dużej ilości mięsa. Krew do badania pobiera się z żyły łokciowej. Badanie bardzo często wykonuje się profilaktycznie, a także u pacjentów po przebytym przeszczepie nerek. W tym drugim przypadku badanie służy do monitorowania i kontrolowania czynności przeszczepionego narządu.
Jaki jest prawidłowy poziom kreatyniny?
Prawidłowy poziom kreatyniny (norma) powinien mieścić się w przedziale 62-133 umol/L. Stężenie w osoczu zależy bezpośrednio od:
- masy mięśniowej;
- metabolizmu kreatyny mięśniowej, o czym decyduje masa mięśniowa, płeć i wiek;
- sprawności wydalniczej nerek, głównie przesączania kłębuszkowego.
Im wyższy poziom kreatyniny tym gorsza czynność nerek. Z kolei zbyt niski jej poziom może wskazywać na niedożywienie czy zanik mięśni.
Ocena przesączania kłębuszkowego
Badanie to nosi nazwę klirensu kreatyniny (Ckr). Jest to wskaźnik oczyszczania osocza z kreatyniny w określonym czasie (w ciągu 1 minuty). Ckr oblicza się zgodnie ze wzorem i podaje w ml/min/1,73 m2.
Ckr = [stężenie kreatyniny w moczu (mg/dl) x objętość moczu (ml/min) x 1,73 (m2)] dzielone przez [stężenie kreatyniny w osoczu (mg/dl) x powierzchnia ciała pacjenta (m2)].
Funkcje kreatyniny
Uważa się, że omawiany związek jest potrzebny organizmowi, gdyż stanowi jeden z najsilniejszych przeciwutleniaczy endogennych (przy odpowiednim zasobie kreatyny w tkance mięśniowej). Należy przy tym jednak wiedzieć, że nadmiar kreatyniny np. w wyniku nieprzemyślanej suplementacji kreatyny może spowodować szkodliwy nadmiar kreatyniny. W efekcie może to doprowadzić nawet do uszkodzenia nerek, co jest procesem nieodwracalnym.
Kreatynina a nerki
Podczas prawidłowego funkcjonowania nerek związek ten jest niemal całkowicie filtrowany przez kłębuszki nerkowe. W efekcie ilości substancji w moczu są znikome. Badając mocz lub poziom kreatyniny we krwi można zatem określić sprawność nerek. Najczęściej praca tych narządów upośledzona jest w wyniku przyjmowania leków czy narażenia na toksyny.
Zbyt duże stężenie kreatyniny w wyniku badania może wskazywać na:
- ostrą niewydolność nerek;
- kwasicę ketonową.
Może także wskazywać na zbyt intensywne wysiłki fizyczne lub być wynikiem przyjmowania niektórych lekarstw.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Antoniewicz J., Nieprawidłowy klirens kreatyniny, Warszawa 2018.
- Błazucka U., Iwanowska M., Bobilewicz D., Zakres stężeń kreatyniny w odniesieniu do wartości szacowanego przesączania kłębuszkowego, Journal of Laboratory Diagnostics, 3/2016.
