Badania kohortowe to rodzaj badań obserwacyjnych, w których śledzi się losy określonej grupy osób (zwanej kohortą) przez dłuższy czas. Tym samym sprawdza się, jak różne czynniki wpływają na ich zdrowie, zachowanie lub inne analizowane parametry. Współcześnie mają niezwykle istotne znaczenie dla praktyki evidence-based medicine (EBM), czyli medycyny opartej na dowodach.
Badania kohortowe – na czym polegają?
Badania kohortowe są jednym z rodzajów badań obserwacyjnych, w których nie ma miejsca żadna interwencja badacza (np. podawanie leku). Są przydatne w sytuacjach, w których przeprowadzenie badania zrandomizowanego (badanie, w którym uczestników losowo przydziela się do różnych grup) z grupą kontrolną byłoby nieetyczne. Przykładem mogłoby być choćby celowe narażanie ludzi na działanie dymu z papierosów lub azbestu. Czas trwania takich badań można określić jako długoterminowy.
Podsumowując, badania kohortowe to takie badania, w których głównym źródłem zbierania danych jest obserwacja uczestników. Może ona trwać nawet wiele lat. Wyróżnia się badania kohortowe:
- prospektywne – badacze zbierają dane i informacje od momentu rozpoczęcia badania;
- retrospektywne – badacze analizują dane historyczne.
Także w przebiegu badań kohortowych wyróżnia się grupę badaną (narażoną na dany czynnik) oraz grupę kontrolną (pozbawioną narażenia na dany czynnik). Badania kohortowe są jednym z rodzajów badań obserwacyjnych, w których osoba badająca nie podejmuje żadnych interwencji w stan zdrowia uczestników. To jest podstawowa, najistotniejsza różnica, która odróżnia badania kohortowe od randomizowanych badań klinicznych.
Zalety badań kohortowych
Głównymi zaletami badań kohortowych są:
- możliwość oceny danego problemu w dłuższej perspektywie czasu;
- możliwość taniej i łatwej organizacji badań niż ma to miejsce w przypadku badań randomizowanych;
- możliwość przeprowadzenia analizy wielu skutków wynikających z jednej przyczyny;
- możliwość oceny czynników ryzyka;
- możliwość objęcia badaniem nawet bardzo dużej populacji ludzi.
Wady zadań kochortowych
Takie badania mają jednak również swoje wady. Potrzebują długiego czasu obserwacji i dużej liczby uczestników, co może być zarówno wadą, jak i zaletą – w zależności od tego, jak szybko chcemy uzyskać wyniki. Istnieje też ryzyko utraty uczestników (np. wskutek migracji lub rezygnacji). Kontrolowanie wszystkich zmiennych może być ponadto dość trudne.
Przykład badania kohortowego
Przykładem popularnego badania kohortowego jest Framingham Heart Study (prowadzone w USA, od 1948 roku). Celem było zidentyfikowanie czynników ryzyka chorób serca. Badacze obserwowali ponad 5 000 osób przez dziesięciolecia, a później dołączyli do grupy badanej ich dzieci i wnuki. Dzięki takim obserwacjom odkryto powiązanie między paleniem papierosów a chorobami serca, wpływem wysokiego ciśnienia tętniczego i wysokiego poziomu cholesterolu na ryzyko zawału serca. Określono również znaczenie aktywności fizycznej i prawidłowo zbilansowanej diety dla profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych.
Bibliografia
- Fratczak E., Diagnoza późnej dzietności w Polsce Kohortowe badanie prospektywne czynników demograficznych, społeczno-ekonomicznych i zdrowotnych. Panel II. 2010. Podręcznik użytkownika Systemu SAS, 2009.
- Nowaczyk B., Badania w epidemiologii, dostęp: 05.03.2025.
- Beaglehole R., Bonita R., Kjellström T., Basic Epidemiology, World Health Organization, Geneva 1993.
