Tkanka chrzęstna (łac. textus cartilagineus) to charakterystyczny rodzaj tkanki w organizmie człowieka, wytwarzany z tkanki łącznej zarodkowej już w okolicach 5. tygodnia życia płodowego. Występuje w 3 postaciach jako: chrząstka szklista, chrząstka włóknista oraz chrząstka sprężysta. Znaleźć je można w różnych miejscach w ciele, a pełnią nieco inną rolę ze względu na różnice w składzie i budowie strukturalnej.
Tkanka chrzęstna
Tkanka chrzęstna potocznie nazywana jest chrząstką. To wyspecjalizowany rodzaj tkanki łącznej, pełniący rolę podporową w organizmie każdego człowieka. Jako że jest narażona na duże napięcia i obciążenia, a jednocześnie ma bardzo ograniczone możliwości regeneracji, warto dbać o to, aby jak najdłużej była w dobrej kondycji. Tkanka chrzęstna zbudowana jest z następujących elementów takich jak:
- chondrocyty – podstawowe komórki budulcowe tej tkanki pochodzenia mezenchymatycznego lub neuroektodermalnego, o typowym kulistym lub heksagonalnym kształcie w centralnych częściach chrząstki i spłaszczonym w obszarach brzeżnych, zwłaszcza w obrębie powierzchni stawowych. Omawiane komórki wykazują zdolność do produkcji kolagenu typu II i agrekanów, co stanowi specyficzną cechę chondrocytów, pozwalającą na ich identyfikację, np. w hodowlach tkankowych;
- substancja międzykomórkowa – niezwykle bogata przede wszystkim w proteoglikany oraz kolagen.
Zobacz również: Typy kolagenu.
Tkanka chrzęstna nie zawiera ani nerwów, ani naczyń krwionośnych. Odżywia się przez dyfuzję, najczęściej z ochrzęstnej, która posiada już dość bogato te struktury. Wyjątkiem są powierzchnie stawowe, które pokrywa chrząstka bez ochrzęstnej. Odżywia się ona dzięki dyfuzji składników odżywczych pochodzących z płynu stawowego i mazi stawowej.
Chrząstka w organizmie człowieka jest delikatna i podatna na odkształcenia, a jednocześnie niezwykle wytrzymała na obciążenia z zewnątrz. Oznacza to tyle, że może się odkształcać, ale jeśli działająca siła nie przekracza jej zdolności adaptacyjnych, szybko wraca do pierwotnego wyglądu. Jeśli jednak zostanie uszkodzona, nie może sama się zregenerować, choć ostatnio coraz częściej mówi się o innoowacyjnych rozwiązaniach medycyny biologicznej, takich jak ostrzykiwanie tkanki chrzęstnej osoczem bogatopłytkowym lub komórki macierzyste.
Zobacz również: Terapia komórkami macierzystymi.
Rodzaje tkanki chrzęstnej
W organizmie dojrzałego człowieka tkanka chrzęstna występuje w 3 rodzajach:
- tkanka chrzęstna szklista (chrząstka szklista);
- tkanka chrzęstna sprężysta (chrząstka sprężysta);
- tkanka chrzęstna włóknista (chrząstka włóknista).
Tkanka chrzęstna szklista
Pierwszym rodzajem jest tkanka chrzęstna szklista, czyli inaczej chrząstka szklista. Znaleźć ją można między innymi:
- w przymostkowych częściach żeber;
- na powierzchniach stawowych kości;
- w ścianach dróg oddechowych.
Charakteryzuje się ona stałością konsystencji, nieznacznym stopniem twardości, giętkością oraz sprężystością. Wszystkie tego typu chrząstki (z wyjątkiem chrząstki stawowej) pokryte są ochrzęstną, czyli cienką błoną. Sama chrząstka nie posiada własnych naczyń lub nerwów, jednak ochrzęstna jest już dobrze unaczyniona oraz unerwiona.
Tkanka chrzęstna sprężysta
Chrząstka sprężysta, czyli tkanka chrzęstna sprężysta. Charakteryzuje się tym, że w jej istocie międzykomórkowej występują głównie nie włókna kolagenowe, lecz sprężyste (elastyczne), tworzące gęste siateczki. Znaleźć ją można między innymi:
- w małżowinach usznych;
- w trąbkach słuchowych;
- na niektórych chrząstkach krtani.
Tkanka chrzęstna włóknista
Z kolei tkanka chrzęstna włóknista jest mocno zbliżona swoją budową strukturalną do tkanki łącznej zbitej. Wśród grubych pęczków włókien klejodajnych znajdują się zazwyczaj ułożone szeregami typowe komórki chrzęstne otoczone torebkami. Taką chrząstkę znaleźć można między innymi:
- w spojeniu łonowym;
- w krążkach międzykręgowych;
- w niektórych więzadłach.
Wszystkie rodzaje chrząstek pełnią istotną rolę w organizmie człowieka.
Zobacz również: Leczenie chrząstki stawowej.
Tkanka chrzęstna – funkcje
Tkanka chrzęstna w organizmie człowieka odpowiada przede wszystkim za stabilizację szkieletu oraz umożliwianie mu płynnych ruchów. Dzięki niej powierzchnie stawowe gładko przemieszczają się po sobie podczas chodzenia, biegania i wykonywania różnorodnych czynności.
Jeśli jednak dojdzie do uszkodzenia chrząstki stawowej, pojawiają się charakterystyczne ubytki i/lub zmiany zwyrodnieniowe, które podczas ruchu i obciążania powodują ból. Tkanka chrzęstna łączy elementy układu kostnego z układem mięśniowym. Z kolei w przypadku dzieci i młodych osób pełni funkcję szkieletu rozwojowego, który z czasem ulega kostnieniu.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Dziedzic K., Zalewski M., Gądek A., Drukała J., Zastosowanie chondrocytów w medycynie regeneracyjnej, Przegląd Lekarski, 6/2014.
- Malejczyk J., Budowa i immunologia tkanki chrzęstnej, Acta Clinica, 1/2001.
