Terapia komórkami macierzystymi jest jedną z najbardziej innowacyjnych metod leczniczych w XXI wieku i wciąż prężnie się rozwija. Zainteresowanie nią wykazuje coraz szersze grono specjalistów różnych dziedzin. Tym sposobem leczyć można wiele różnych chorób, m.in. choroby nowotworowe czy choroby ortopedyczne.
Co to są komórki macierzyste?
Historia komórek macierzystych sięga 100 lat wstecz, jednak dopiero w dzisiejszych czasach technika ta zaczęła się prężnie rozwijać i znalazła zastosowanie w medycynie.
Zgodnie z definicją komórka macierzysta to komórka niezróżnicowana, wykazująca zdolność do regeneracji uszkodzonych narządów. Cecha ta wiąże się z podstawowymi właściwościami komórki macierzystej, jakimi są zdolność do podziałów oraz różnicowania do komórek wyspecjalizowanych, pełniących określone funkcje. Totipotencjalny charakter wykazują komórki macierzyste, począwszy od zapłodnionej zygoty aż do stadium dwóch pierwszych podziałów, podczas których powstaje zarodek zbudowany z ośmiu blastomerów. Wyróżniają się one największą potencjalnością i różnicują się do tkanek zarodkowych i pozazarodkowych, takich jak łożysko. Każda z komórek totipotencjalnych może rozwinąć się w cały organizm.
Mówiąc w znacznym uproszczeniu, komórka macierzysta ma zdolność do przekształcania się w każdą, dowolną komórkę docelową, np. osteoblast (komórka kościotwórcza). Jeśli więc z przyczyn chorobowych, patologicznych, dojdzie do zaniku danych komórek, wstrzyknięcie lub wszczepienie komórek macierzystych w to miejsce daje szansę na odnowę tkanki. Dobrym przykładem jest choćby choroba zwyrodnieniowa stawów, w przebiegu której dochodzi do stopniowej degradacji chrząstki stawowej. Dotychczas było to zjawisko nieodwracalne, powoli prowadzące do niesprawności ruchowej i silnego bólu. Zastosowanie komórek macierzystych sprawia jednak, że pewna część chrząstki może się zregenerować.
Zobacz również: Rekonstrukcja chrząstki stawowej.
Terapia komórkami macierzystymi – na czym polega?
Mówiąc w skrócie, terapia komórkami macierzystymi polega na pobraniu w drodze autoprzeszczepu aspiratu szpiku kostnego lub krwi obwodowej od pacjenta, a następnie wszczepieniu jej w miejsce zmienione chorobowo, wymagające naprawy. Jest to więc metoda stosunkowo bezbolesna, przebiegająca szybko, mało inwazyjna, o niezwykle wysokich rokowaniach, także w przypadku chorób względnie nieuleczalnych.
Komórki macierzyste – skąd się pobiera?
Obecnie wyróżnia się 3 źródła hematopoetycznych komórek macierzystych, z których możliwe jest pobieranie komórek do transplantacji. Są nimi:
- szpik kostny;
- krew obwodowa;
- krew pępowinowa.
Pomimo że szpik kostny był pierwszym źródłem komórek macierzystych stosowanym w transplantacji, to wraz z zastosowaniem przeszczepień autologicznych przewagę zyskały transplantacje z wykorzystaniem krwiotwórczych komórek macierzystych krwi obwodowej.
Terapia komórkami macierzystymi – wskazania
Terapia komórkami macierzystymi zyskała w dzisiejszych czasach tak dużą popularność, że można wykorzystać ją w praktyce niemal w każdej dziedzinie medycyny. Podstawowe, sprawdzone klinicznie zastosowania to między innymi:
- uszkodzenia ścięgien i więzadeł, uszkodzona łąkotka, uszkodzenie chrząstki stawowej;
- wczesne zmiany zwyrodnieniowe;
- różne rodzaje choroby nowotworowej, w tym białaczka, chłoniak, szpiczak, zespół mielodysplastyczny, zaburzenia mieloproliferacyjne;
- zawał serca;
- udar mózgu;
- osteoporoza;
- niedobory odporności;
- anemia złośliwa.
I wiele innych. Co istotne, w ten sposób leczyć można także niektóre choroby genetyczne. Komórki macierzyste, choć zostały już dość dobrze poznane, wciąż znajdują się w fazie intensywnych badań naukowych i doświadczalnych. Ich potencjał z pewnością nie został jeszcze odkryty.
Terapia komórkami macierzystymi – przeciwwskazania
Terapia komórkami macierzystymi nie jest stosowana w następujących przypadkach:
- ciąża i okres karmienia piersią;
- nieuregulowane choroby przewlekłe, np. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze;
- poważne zaburzenia krzepnięcia krwi;
- aktualne przyjmowanie leków wpływających na krzepliwość krwi.
Dokładną kwalifikację do zabiegu przeprowadza jednak lekarz specjalista. Analizuje on ogólny stan zdrowia pacjenta i przebieg choroby, która ma być leczona komórkami macierzystymi, a następnie decyduje, czy procedura u danego pacjenta będzie bezpieczna i możliwa do wykonania.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gauza M., Urbanowicz I., Komórki macierzyste i ich zastosowanie w chorobach hematoonkologicznych, Komórki macierzyste i ich zastosowanie w chorobach hematoonkologicznych, 2014; 50(3): 241-248.
- Dulak J., Komórki macierzyste: zastosowania, perspektywy, nieporozumienia, Nauka, 1/2020.
- Ratajczak M., Kucharska-Mazur J., Samochowiec J., Komórki macierzyste: zastosowania, perspektywy, nieporozumienia, Psychiatr. Pol. 2014; 48(6):1073–1085.
- Sarnowska A., Habich A., Maksymowicz W., Domańska-Janik K., Terapia komórkowa w neurologii — obawy i nadzieje, Polski Przegląd Neurologiczny 2014; 10 (1): 1–14.
- Gliński Z., Luft-Deptuła D., Komórki macierzyste – korzyści i zagrożenia, Życie Weterynaryjne, 2015, 90(3).
