Komórki macierzyste to wyjątkowe komórki mające potencjalnie nieograniczoną zdolność podziałów, czyli samoodnawiania swojej puli. Jednocześnie bez trudu mogą różnicować się w komórki innych typów, zastępując ich utracone funkcje. Tak korzystne zalety sprawiły, że komórki macierzyste w ostatnich latach zyskały bardzo dużą popularność w medycynie. Wykorzystuje się je do terapii chorób dotychczas uważanych za nieuleczalne.
Komórki macierzyste we współczesnej medycynie
Po raz pierwszy z sukcesem użyto komórek macierzystych pobranych z krwi pępowinowej w 1988 roku we Francji. Przez kolejnych kilkanaście lat badania i obserwacje sprawiły, że komórki macierzyste zdobyły popularność na całym świecie, także w Polsce. Dojrzałe komórki macierzyste odnaleziono między innymi w szpiku kostnym, krwi obwodowej, rogówce, siatkówce, miazdze zębowej, wątrobie, skórze, trzustce i przewodzie jelitowym. Ich występowanie w tkankach jest jednak rzadkie. Za podstawowe źródło we współczesnej medycynie uznaje się jednak te pochodzące z pępowiny oraz ze szpiku kostnego. Komórka macierzysta może być:
- multipotentna, gdy może wyspecjalizować się w więcej niż jeden typ komórek potomnych;
- pluripotentna, gdy różnicuje się we wszystkie typy dojrzałych komórek pochodzących z trzech listków zarodkowych;
- totipotentna, zdolna do utworzenia całego organizmu i łożysk.
W praktyce tego rodzaju komórki mogą zostać pobrane z organizmu pacjenta, co zmniejsza ryzyko ich odrzucenia. Są również hodowane w kulturach in vitro. Zabieg wprowadzania komórek macierzystych do organizmu pacjenta jest bezbolesny, zwykle odbywa się w znieczuleniu miejscowym. Przygotowany preparat wstrzykuje się do zmienionej chorobowo tkanki lub stawu, zaś zawarte w nim komórki macierzyste rozpoczną stopniowy proces odbudowy, różnicując się z komórki zniszczonych tkanek.
Zobacz również: Medycyna mitochondrialna.
Komórki macierzyste – zastosowanie w praktyce
Zastosowanie komórek macierzystych można przedstawić na prostym przykładzie z dziedziny okulistycznej. Wystarczy pobrać komórki macierzyste ze zdrowego oka pacjenta, namnożyć je w warunkach laboratoryjnych, a następnie zaaplikować do chorego oka. Dzięki temu można odbudować zniszczony nabłonek rogówki. Kolejnym przykładem jest zastosowanie komórek macierzystych na rozległe rany pooparzeniowe. Pobiera się je ze zdrowego obszaru skóry, a następnie aplikuje na oparzenie. Nie ma mowy o odrzuceniu takiego preparatu przez organizm człowieka, a efekty są spektakularne. Niestety, terapia z wykorzystaniem tak nowoczesnych metod jest na razie bardzo droga.
Zobacz również: Komórki macierzyste w medycynie estetycznej.
Komórki macierzyste a choroby
Choroby, które można leczyć przy użyciu komórek macierzystych, to między innymi takie jak:
- ostra białaczka, w tym limfoblastyczna, szpikowa, bifenotypowa;
- przewlekła białaczka, w tym limfatyczna, szpikowa, młodzieńcza mielomonocytowa;
- niedokrwistość oporną na leczenie;
- niedokrwistość aplastyczną i niedokrwistość Fanconiego;
- nocna napadowa hemoglobinuria;
- mielofibroza;
- nadpłytkowość samoistna;
- czerwienica prawdziwa;
- chłoniaki;
- choroby fagocytów;
- choroba Wolmana;
- mukopolisacharydoza;
- choroba Gauchera;
- choroba Krabbego;
- zespół Huntera;
- zespół Hurler;
- osteoporoza;
- hipoplazja chrząstek i włosów;
- wrodzona małopłytkowość;
- szpiczak mnogi;
- nowotwory piersi i nerek;
- mięsak Ewinga;
- zespół Kostmanna;
- różnego rodzaju histiocytozy.
Takich chorób jest znacznie więcej. Dotychczas wiązały się z niską jakością życia i brakiem możliwości leczenia. Ich nieuleczalny charakter sprawiał, że pacjenci tracili wszelką nadzieję na odzyskanie zdrowia. W dzisiejszych czasach istnieje jednak możliwość poddania się leczeniu komórkami macierzystymi.
Plastyczność komórek macierzystych
Jednym z najbardziej kontrowersyjnych, a zarazem wyjątkowo interesujących zagadnień, jest plastyczność komórek macierzystych. Stanowi ich możliwość do przekroczenia bariery swojego pochodzenia z określonego listka zarodkowego i przyjęcie fenotypu komórki innej tkanki lub innego listka zarodkowego. Wyjaśniając, plastyczność można określić jako niestabilność fenotypową komórki. Mezenchymalne komórki macierzyste szpiku kostnego ulegają typowemu różnicowaniu w komórki pochodzenia mezodermalnego: osteocyty, adipocyty i chondrocyty oraz komórki mięśniowe. Udowodniono także, że mogą różnicować się in vitro w kardiomiocyty czy hepatocyty, komórki wytwarzające insulinę, keratynocyty, komórki nabłonka jelitowego i neurony. Przyszłość medycyny opiera się na komórkach macierzystych.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Sikora M., Olszewski W., Komórki macierzyste – biologia i zastosowanie terapeutyczne, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 58/2004.
- Pikuła M., Langa P., Kosikowska P., Trzonkowski P., Komórki macierzyste i czynniki wzrostu w gojeniu ran, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 69/2015.
- Bajek A., Olkowska J., Drewa T., Mezenchymalne komórki macierzyste narzędziem terapeutycznym w regeneracji tkanek i narządów, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 65/2011.
- Szabłowska-Gadomska I., Bużańska L., Małecki M., Właściwości komórek macierzystych, regulacje prawne oraz zastosowanie w medycynie, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 71/2017.
