Drogi oddechowe (łac. tractus respiratoriae) to elementy układu oddechowego, przez które przemieszcza się powietrze. W anatomii wyróżniamy górne drogi oddechowe (jama nosowa, zatoki przynosowe, gardło, krtań) oraz dolne drogi oddechowe (tchawica, oskrzela, oskrzeliki). Płuca nie są zaliczane do dróg oddechowych, ponieważ stanowią miejsce oddychania właściwego i filtracji powietrza. Drogi oddechowe służą do wymiany gazowej (której nie należy mylić z oddychaniem w pęcherzykach płucnych).
Drogi oddechowe – budowa
U każdego żywego człowieka drogi oddechowe zawierają powietrze, muszą być w związku z tym stale otwarte. Aby było to możliwe, ich ściany są wyposażone w elementy kostne bądź chrzęstne. W jamie nosowej i gardle szkielet jest głównie kostny, a w dalszych odcinkach chrzęstny. W górnych drogach oddechowych powietrze ulega kilkukrotnemu załamaniu. Ze względu na to, że nozdrza przednie kierują się ku dołowi, wdychane powietrze uderza najpierw o powierzchnię wewnętrzną grzbietu nosa zewnętrznego. Stąd prąd powietrza odbija się w kierunku małżowin nosowych i w gardle zatrzymuje się powtórnie mniej więcej pod kątem prostym, podążając ku dołowi w kierunku krtani.
Górne drogi oddechowe
W skład dróg oddechowych górnych zalicza się:
- jamę nosową – przestrzeń pokryta błoną śluzową i rzęskami umożliwiającymi oczyszczanie i ogrzewanie powietrza. Składa się z nozdrzy przednich i nozdrzy tylnych, pośrodkowo znajduje się natomiast przegroda nosa. Długość jamy nosowej wynosi około 6 cm;
- zatoki przynosowe – wyściela je błona śluzowa podobna do tej w jamie nosowej, przy czym jest nieco cieńsza. Wyróżniamy zatokę szczękową, czołową, sitową i klinową. Przy różnego rodzaju infekcjach może dojść do gromadzenia się w zatokach wydzieliny, co z kolei powoduje m.in. silne bóle głowy;
- gardło – rozciąga się od podstawy czaszki do VI kręgu szyjnego. U dorosłego człowieka ma długość 12-13 cm. Jest najszerszy na wysokości kości gnykowej, przybierając tam 5 cm średnicy. Gardło stanowi jednocześnie element układu pokarmowego;
- krtań – o długości 4-6 cm, pełni także funkcję narządu głosowego. U mężczyzn krtań można zaobserwować na przedniej części szyi pod postacią tzw. jabłka Adama. Wewnątrz niej mieści się głośnia. Szkielet krtani tworzą charakterystyczne chrząstki, choć ważne w czynności tego narządu są również mięśnie krtani.
Drogi oddechowe górne płynnie przechodzą w drogi oddechowe dolne, co stanowi jedną całość w ujęciu anatomicznym.
Zobacz również: Połykanie.
Dolne drogi oddechowe
Do dolnych dróg oddechowych zalicza się:
- tchawicę – nieparzysty narząd o długości do 12 cm, zbudowany z chrząstek tchawiczych. Na jego tylnej ścianie lokalizuje się mięsień tchawiczy składający się z poprzecznych pasm mięśniowych;
- oskrzela i oskrzeliki – oskrzela stanowią dwie gałęzie tchawicy rozpoczynające się w miejscu jej rozdwojenia i kończące się u wejścia do odpowiedniego płuca. Dzielą się na coraz mniejsze oskrzeliki, tworząc drzewo oskrzelowe. Oskrzele prawe jest większe od lewego, głównie ze względu na fakt, że po prawej stronie klatki piersiowej znajduje się mięsień sercowy, który również zajmuje sporo miejsca.
Górne i dolne drogi oddechowe są sporą częścią układu oddechowego, do którego dodatkowo wlicza się płuca, a wielu anatomów omawiając układ oddechowy wspomina także o mięśniach oddechowych. Głównym z nich jest przepona.
Zobacz również: Niewydolność oddechowa.
Drogi oddechowe – funkcje
Drogi oddechowe nie biorą udziału w oddychaniu. Odpowiadają za wymianę gazową, czyli przechodzenie wdychanego powietrza bogatego w tlen przez nos w kierunku płuc i wydalanie powietrza bogatego w dwutlenek węgla z płuc do środowiska zewnętrznego. Ich podstawową funkcją jest więc stwarzanie drogi przemieszczania się powietrza w obu kierunkach.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
