Mięśnie oddechowe dzieli się na główne i pomocnicze. Ich zadaniem jest umożliwianie człowiekowi procesu oddychania. Są to zatem jedne z najważniejszych mięśni ludzkiego ustroju. Jako jedyne wśród mięśni poprzecznie prążkowanych podlegają zarówno świadomej kontroli, jak i automatycznej.
Mięśnie oddechowe – podział
Jak wspomniano na wstępie, mięśnie oddechowe dzielimy na główne i pomocnicze, ale można je podzielić także na wdechowe i wydechowe.
Mięśnie wdechowe
Do głównych mięśni wdechowych zalicza się:
- przeponę;
- mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne.
Najważniejszy mięsień oddechowy człowieka stanowi przepona. Jest ona aż 2-krotnie lepiej ukrwiona niż inne mięśnie poprzecznie prążkowane. To główny mięsień czynny podczas spokojnego oddychania, jednak równie istotną rolę odgrywają mięśnie międzyżebrowe, działające agonistycznie.
Mięśnie międzyżebrowe działają najsilniej w spoczynku, odpowiadają przy tym za utrzymanie prawidłowej konfiguracji klatki piersiowej. Podczas oddychania ciśnienie w klatce piersiowej podlega ciągłym zmianom, stając się raz większe raz mniejsze od ciśnienia zewnętrznego. W efekcie przestrzenie międzyżebrowe dążą do uwypuklenia się w stosunku do powierzchni żeber.
Mięśnie międzyżebrowe przeciwstawiają się tym zmianom, a skrzyżowanie włókien mięśni międzyżebrowych wewnętrznych i zewnętrznych jest szczególnie korzystne dla silnego napięcia powierzchni. W ten sposób, w każdej fazie oddechu ściana klatki piersiowej pozostaje mniej więcej równa.
Natomiast do mięśni pomocniczych podczas wdechu zalicza się mięśnie:
- pochyłe szyi;
- przymostkowe;
- sutkowo-mostkowo-obojczykowe;
- zębate;
- dźwigacze łopatek;
- prostownik grzbietu;
- piersiowe mniejsze.
W czasie wysiłku, gdy następuje konieczność zwiększenia wentylacji płuc, do pracy mięśni międzyżebrowych zewnętrznych dołączają się mięśnie mostkowo-obojczykowo-sutkowe oraz mięśnie pochyłe. Reszta z wymienionych mięśni także pełni funkcję pomocniczą, jednak w nieco mniejszym stopniu.
Mięśnie wydechowe
W przeciwieństwie do wdechu, wydech jest w warunkach fizjologicznych aktem biernym. Odpowiada za niego głównie sprężystość płuc i ścian klatki piersiowej. W trakcie nasilonej wentylacji wydech zmienia się na akt czynny i wymaga wówczas udziału poszczególnych mięśni. Do głównych mięśni wydechowych należą mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne i mięśnie tłoczni brzusznej wraz z przeponą.
Z kolei do mięśni pomocniczych podczas wydechu należą mięśnie:
- prosty brzucha;
- skośne brzucha – zewnętrzne i wewnętrzne;
- poprzeczny klatki piersiowej;
- poprzeczny brzucha;
- zębate;
- międzyżebrowe wewnętrzne;
- najszerszy grzbietu.
Do mięśni tłoczni brzusznej należą nie tylko wymienione mięśnie brzucha, ale także mięśnie krocza, które tworzą przeponę miednicy.
Ocena czynności mięśni oddechowych
Taką ocenę umożliwia pomiar ciśnienia skurczowego wewnątrzprzełykowego i wewnątrzżołądkowego. Różnica ciśnień odpowiada ciśnieniu przeponowemu.
Minusem badania jest fakt, że wymaga ono założenia cewnika do żołądka i przełyku. Obu pomiarów dokonuje się po stymulacji magnetycznej korzeni nerwów rdzeniowych C7 i Th10 co 8 minut, w trakcie testu wytrzymałościowego mięśni oddechowych, w momencie zgłoszenia zmęczenia oraz w 30 i 60 minucie odpoczynku.
Znacznie mniej inwazyjnymi testami są:
- test marszowy na bieżni;
- trening na cykloergometrze;
- test biegowy na bieżni.
Opierają się one na otwartym punkcie końcowym, który określa subiektywne uczucie zmęczenia czy duszności.
Zmęczenie mięśni oddechowych
Jak każde mięśnie, tak również te męczą się podczas swojej intensywnej pracy. Wiąże się to właśnie z narastającą pracą oraz:
- stopniowym gromadzeniem metabolitów;
- zwiększaniem się przepływu krwi przez naczynia włosowate mięśni szkieletowych kończyn.
W efekcie dochodzi do przekrwienia mięśni oddechowych, kosztem ograniczenia przepływu krwi przez mięśnie szkieletowe kończyn. Z kolei nagromadzenie metabolitów powoduje stymulację układu współczulnego, czego rezultatem jest:
- uogólniony skurcz naczyń;
- zmniejszenie przepływu krwi przez naczynia kończyn;
- zwiększenie uczucia zmęczenia.
Zobacz również: Układ oddechowy człowieka.
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
- Klusiewicz A., Trening mięśni oddechowych a zdolność wysiłkowa zawodników, Sport Wyczynowy, 7-9/2007.
- Perenc L., Kaczmarek-Borowska B., Tymczak M., Trening wytrzymałości mięśni oddechowych – przegląd piśmiennictwa, Medical Review, 14/2015.
Polecane produkty:
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
