Kość gnykowa (łac. os hyoideum) jest nieparzystą kością i charakteryzuje się tym, że nie ma bezpośredniego połączenia z innymi kośćmi. W kształcie przypomina zagiętą podkowę. Liczne badania wykazały, że położenie tej kości nie jest stałe, ponieważ cały kompleks gnykowo-gardłowy zależy od położenia żuchwy, płci oraz wieku.
Kość gnykowa – anatomia
Kość tę można z łatwością wyczuć przez skórę w fałdzie między powierzchnią dolną głowy (żuchwy), a powierzchnią przednią szyi. Składa się ona z części środkowej, trzonu i pary rogów większych oraz mniejszych.
Trzon kości gnykowej (łac. corpus ossis hyoidei) jest kostną blaszką, wydłużoną w kierunku poprzecznym i wypukłą od strony przedniej, a wklęsłą od strony tylnej. Jej powierzchnia przednia jest chropowata, ponieważ stanowi przyczep wielu mięśni. Z kolei powierzchnia tylna kości gnykowej posiada gładką, stosunkowo równą powierzchnię. Na bocznych końcach trzonu znajdują się niewielkie dołki dla połączeń u dołu z rogami większymi, a u góry z dołkami mniejszymi.
Rogi większe (łac. cornua majora) są cienkimi, bocznie spłaszczonymi listewkami kostnymi. Biegną z końców bocznych trzonu ku tyłowi, a na swych końcach są nieco zgrubiałe. Przyczepiają się do nich następujące mięśnie:
- gnykowo-językowy (jedyny mięsień wpływający na położenie języka);
- zwieracz środkowy gardła;
- tarczowo-gnykowy.
Zobacz również: Rozluźnianie mięśni – szczęka i żuchwa.
Rogi większe łączą się z trzonem za pośrednictwem chrząstkozrostu, który w późniejszym wieku często przekształca się w kościozrost.
Rogi mniejsze (łac. cornua minora) natomiast to 2 małe i stożkowate wyniosłości chrzęstne. Kierują się ku górze i nieco ku tyłowi. Ciekawostką jest, iż w stanie chrzęstnym pozostają zwykle do wieku średniego, po czym kostnieją. Do tych struktur przyczepiają się:
- więzadło rylcowo-gnykowe (biegnące od wyrostka rylcowatego kości skroniowej);
- część środkowa mięśnia zwieracza gardła;
- mięsień chrząstkowo-językowy.
Kość gnykowa prawie w całości zbudowana jest z istoty zbitej. Ślady istoty gąbczastej spotyka się wyłącznie w najgrubszych częściach trzonu i rogów większych.
Rozwój kości gnykowej
Kość gnykowa powstaje z chrzęstnego szkieletu trzewnego – rogi mniejsze z drugiej pary, a rogi większe z trzeciej pary łuków skrzelowych. Trzon zaś powstaje ze wspólnej części łączącej te łuki. Każda z części składowych kości rozwija się z osobnego punktu kostnienia. Punkty dla rogów większych i trzonu występują tuż przed urodzeniem, natomiast punkty dla rogów mniejszych mogą pojawić się już po urodzeniu (o ile w ogóle wystąpią).
Ciekawostką jest, że więzadła rylcowo-gnykowe mogą na mniejszej lub większej przestrzeni ulec skostnieniu.
RTG cefalometryczne
Należy do najlepszych metod badawczych uwidaczniających kość gnykową, gdyż jest ona nieinwazyjna, cechuje się małymi kosztami wykonania, szeroką dostępnością i łatwą techniką wykonania. Przewaga RTG cefalometrycznego nad MRI polega na fakcie, że podczas pierwszego badania pacjent znajduje się w pozycji stojącej, przez co przybiera naturalną pozycję głowy. W efekcie można przeprowadzić badanie przy pozycji ukazującej indywidualną anatomię badanego.
Analiza zdjęcia umożliwia ocenę zarówno budowy, jak i rozmiaru oraz kierunku zaburzenia dotyczącego szkieletu. Niekiedy pozwala także przewidzieć wielkość i profil wzrostu, jak również stwierdzić występowanie patologii.
Funkcje kości gnykowej
W ciągu ostatnich lat wzrosło zainteresowanie kością gnykową. Wykazano, że pełni ona wiele zadań związanych z życiowymi funkcjami, takimi jak oddychanie, połykanie czy żucie. Dodatkowo stanowi przyczep mięśni i więzadeł, które powodują, że jej pozycja jest niestabilna.
Bardzo ważną funkcję pełni więzadło tarczowo-gnykowe, ponieważ stanowi zawieszenie i odpowiada za utrzymanie na stałej wysokości szkieletu krtani wraz z tchawicą.
Wspominając wszystkie wyżej wymienione elementy anatomiczne, należy podkreślić rolę kości gnykowej jako wielokierunkowego łącznika. Poprzez wszystkie swoje przyczepy bierze udział w oddychaniu, mowie, połykaniu, a nawet utrzymywaniu prawidłowej postawy głowy.
Polecane produkty:
|
Igły do akupunktury
Wysokiej jakości igły do akupunktury zostały zaprojektowane z myślą o pacjencie. Posiadają one krótką prowadnicę i niesamowitą ostrość, co pozwala na przeprowadzenie bardzo bezpiecznego zabiegu, a zarazem mniej bolesnego. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Orzelska-Blomberg M., Kosiński A., Piwko G., Wojtaszek-Słomińska. A, Grzybiak M., Przydatność kliniczna badań cefalometrycznych kości gnykowej uwzględniająca wiek i dymorfizm płciowy, Geriatria, 9/2015.
