Układ oddechowy człowieka

Układ oddechowy jest jednym z najważniejszych układów ludzkiego ciała, ponieważ umożliwia pobieranie tlenu z powietrza i rozprowadza go do wszystkich komórek organizmu.

Układ oddechowy – budowa

Drogi oddechowe rozpoczynają się parzystymi nozdrzami przednimi, są nadal parzyste w obrębie jamy nosowej, którą przegroda nosa dzieli na 2 połowy – prawą i lewą. Z kolei przez nozdrza tylne prowadzą do górnej, nosowej części gardła. To właśnie jama nosowa i gardło stanowią górne drogi oddechowe. Powietrze oddechowe może jednak kierować się także przez jamę ustną (wstępny odcinek przewodu pokarmowego), dlatego wiele osób zalicza i ją do układu oddechowego.

Począwszy od wejścia do krtani rozpoczynają się drogi oddechowe dolne, które obejmują:

• krtań;
• tchawicę;
• oskrzela;
• płuca.

Drogi oddechowe zawierają powietrze, muszą więc być stale otwarte. W związku z tym ich ściany są wyposażone w składniki szkieletowe, kostne lub chrzęstne. W rezultacie, w jamie nosowej i w gardle szkielet jest w większości kostny, natomiast dalej wyłącznie chrzęstny.

Zobacz również: Przepona – budowa i funkcje.

Krtań

Krtań jest w swoim położeniu umocowana przejściem w tchawicę, przejściem w gardło i za pomocą mięśni oraz więzadeł. Stanowi jednocześnie narząd odpowiedzialny za głos. U osób wyposażonych w małą krtań głos będzie wyższy, natomiast u osób z silnie rozwiniętą krtanią będzie on niższy. Szkielet krtani utworzony jest przez 3 chrząstki nieparzyste i 3 parzyste. Do nieparzystych zaliczamy tarczowatą, pierścieniowatą i nagłośniową, zaś do parzystych nalewkowate, różkowate i klinowate.

Tchawica i oskrzela

Tchawica wraz ze swoimi rozgałęzieniami – prawym i lewym – zapewnia stały dopływ powietrza do płuc. Ściana tego narządu składa się z błony włóknistej i śluzowej. W błonę włóknistą włączone są chrząstki tchawicy, czyli pierścienie chrząstki szklistej. Oskrzelami głównymi nazywa się obie gałęzie tchawicy. Gałęzie oskrzeli głównych wchodzą dalej do płuc i dzielą się na coraz mniejsze oskrzela, tworząc tzw. drzewo oskrzelowe.

Płuca

W płucach odróżniamy składnik oskrzelowy i składnik pęcherzykowy. Pierwszy służy do przewodzenia powietrza. W przedłużeniu krtani, tchawicy i oskrzeli zewnątrzpłucnych tworzy on w płucach silnie rozgałęzione drzewo oskrzelowe. Natomiast składnik pęcherzykowy jest utworzony z miseczkowatych uwypukleń – pęcherzyków płucnych, których cienka ściana umożliwia wymianę gazową między powietrzem oddechowym a krwią. W efekcie krew doprowadzana jest do ścian pęcherzyków siecią naczyń włosowatych krwionośnych z zewnątrz oplatających pęcherzyk. Ilość pęcherzyków płucnych jest ogromna i wynosi od 300 do 400 milionów. Dzięki nim również powierzchnia oddechowa płuc jest bardzo duża, ponieważ wynosi nawet do 100 m2 podczas głębokiego wdechu.

Wyróżnia się 2 płuca – prawe i lewe. Każde jest swobodnie zawieszone w klatce piersiowej. Od ściany klatki piersiowej oddzielają je dwie blaszki opłucnej zwane: opłucną ścienną i opłucną płucną, czyli trzewną, która ściśle przylega do płuca. Między obu tymi blaszkami surowiczymi, w warunkach prawidłowych przylegającymi do siebie, znajduje się tylko włosowata szczelina – jama opłucnej. Dodatkowo każde płuco dzieli się na płaty, segmenty i zraziki.

Ośrodek oddechowy

Regulacja częstotliwości i głębokości oddechów odbywa się za pośrednictwem ośrodka oddechowego. Znajduje się on w rdzeniu przedłużonym. W skład tego ośrodka wchodzą 2 rodzaje neuronów:

• wdechowe – tworzą ośrodek wdechu i znajdują się w jądrze samotnym oraz części przedniej jądra tylno-dwuznacznego nerwu błędnego;
• wydechowe – tworzą ośrodek wydechu, znajdują się w jądrze dwuznacznym nerwu błędnego i części tylnej jądra tylno-dwuznacznego tego nerwu.

Zobacz również: Ruchomość klatki piersiowej.

Wymiana gazowa

Funkcje układu oddechowego

Układ oddechowy odpowiada przede wszystkim za dostarczanie tlenu do krwi oraz transport powietrza przez drogi oddechowe. Znaczenie dróg oddechowych nie ogranicza się jednak wyłącznie do przeprowadzania powietrza. Powietrze wdechowe, zanim dostanie się do płuc, podlega kontroli. Rozpoczyna się ona już w jamie nosowej, gdzie większe cząsteczki obce wychwytywane są przez rzęski. Następnie powietrze ulega ogrzaniu i nawilżeniu, zaś narząd powonienia ostrzega przed obcymi domieszkami.

Oczyszczanie, nawilżanie i ogrzewanie odbywa się dalej w dolnych drogach oddechowych. Zanim powietrze dostanie się do delikatnych pęcherzyków płucnych, w których odbywa się wymiana gazowa, ulega odpowiednim przygotowaniom.

Zobacz również: Ćwiczenia oddechowe w rehabilitacji.

	Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej...
	Olej z czarnuszki siewnej w płynie Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
2. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.