Agrekan to swoisty proteoglikan tkanki chrzęstnej, stanowiący bardzo ważny składnik macierzy zewnątrzkomórkowej. Wykazuje ogromną zdolność do wiązania wody, utrzymując tym samym pozytywne właściwości tkanek, w których się znajduje. Zarówno struktura, jak i funkcja agrekanu została dość dobrze poznana.
Agrekan – charakterystyka
Agrekan znany jest również pod nazwą „białko rdzeniowe proteoglikanu specyficzne dla chrząstki”. W organizmie człowieka za jego kodowanie odpowiada gen ACAN, należący do lektykanów (składniki macierzy zewnątrzkomórkowej). Pod względem budowy strukturalnej omawiany związek składa się z centralnego białka (tzw. rdzenia białkowego), do którego przyłączone są długie łańcuchy glikozoaminoglikanów (polisacharydów). Są nimi zwłaszcza: siarczan chondroityny, siarczan keratanu. Struktura ta nadaje agrekanowi wyjątkowe właściwości.
Funkcje agrekanu
Agrekan ma ponadprzeciętną zdolność do wiązania znacznych ilości wody i tworzenia żelowej substancji, co jest niezbędne dla utrzymania właściwej funkcji amortyzacyjnej w chrząstkach stawowych. Zwłaszcza w stawach często poddawanych obciążeniom, takim jak staw kolanowy, staw biodrowy czy stawy kręgosłupa. Udowodniono, że agrekan może związać nawet 1000-krotnie więcej wody, niż wynosi jego własna masa. Sprawia to, że tkanki jak najdłużej zachowują odpowiednie nawilżenie, a tym samym elastyczność, sprężystość i wytrzymałość.
Dodatkowo agrekan jest jednym z najistotniejszych składników budulcowych chrząstki stawowej, w której tworzy sieć z innymi proteoglikanami i kolagenem. Umożliwia to zachowanie integralności chrząstki i utrzymuje jej zdolności do regeneracji. Wykazano, że niski poziom agrekanu znacząco zwiększa ryzyko rozwinięcia się choroby zwyrodnieniowej stawów (osteoartrozy), ponieważ zbyt odwodnione, mało elastyczne powierzchnie stawów (a dokładniej chrząstka, która je pokrywa), zaczynają ścierać się o siebie. Konsekwencją tego są postępujące ubytki na ich powierzchni. Powoduje to bóle stawów, sztywność stawów (również poranną sztywność stawów po dłuższym unieruchomieniu) oraz ograniczenie zakresu ruchomości w stawach (zwykle zgodnie z tzw. wzorcem torebkowym).
Agrekan w medycynie
Agrekan wraz z innymi proteoglikanami są stale badane i oceniane pod kątem wykorzystania ich we współczesnej medycynie. Uważa się, że mogą w dużym stopniu wesprzeć leczenie chorób zwyrodnieniowych czy reumatycznych stawów, jak również mogą wspierać gojenie się chrząstki po różnego rodzaju kontuzjach. Istnieją terapie mające na celu zwiększenie zawartości agrekanu w chrząstkach, co może pomóc w spowolnieniu procesów degeneracyjnych. Najczęściej proteoglikany są dostarczane organizmowi wraz z suplementami diety i lekami. Jednak wykazano, że można podawać je także dostawowo. Uważa się, że będą w przyszłości istotną częścią innowacyjnego leczenia wyżej wymienionych chorób.
Zobacz również: Wiskosuplementacja.
Niedobór agrekanu
Niedobór agrekanu niemal zawsze wiąże się z występowaniem następujących objawów i dolegliwości:
- ból w stawach – w szczególności w trakcie aktywności fizycznej (gdy powierzchnie stawowe są do siebie dociskane), a także chwilę po jej zakończeniu;
- sztywność stawów – o charakterze sztywności porannej (pojawiającej się po przebudzeniu, w momencie wstawania z łóżka) lub po dłuższym unieruchomieniu (np. po seansie w kinie czy wielogodzinnej jeździe samochodem);
- ograniczenie zakresu ruchomości stawów – ograniczenie to może być zarówno elastyczne, jak i sztywne. W zależności od stopnia zaawansowania niedoboru agrekanu i poziomu zniszczenia chrząstki stawowej. Próba przekroczenia tej bariery wiąże się z bólem;
- obrzęk stawu – spadek ilości agrekanu w tkance chrzęstnej może prowadzić do stanu zapalnego w stawie. Przyczynia się do tego też tarcie powierzchni stawowych o siebie;
- upośledzona regeneracja stawu – np. po skręceniach stawu czy zwichnięciach stawu, ale także po operacjach w ich obrębie.
Przy wystąpieniu powyższych dolegliwości należy skonsultować się z lekarzem ortopedą lub fizjoterapeutą.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Doege KJ, Sasaki M, Kimura T, Yamada Y, Kompletna sekwencja kodująca i wydedukowana pierwotna struktura ludzkiej chrząstki duży agregujący proteoglikan, aggrekan. Powtórzenia specyficzne dla człowieka i dodatkowe alternatywnie splecione formy. J. Biol. Chem. 266 (2): 894–902.
- Silverthorn D., Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
