Osteoartroza (inaczej: choroba zwyrodnieniowa stawów) uznawana jest współcześnie za chorobę cywilizacyjną XXI wieku, jako że zmaga się z nią coraz więcej osób (w tym jest ona coraz powszechniejsza u pacjentów młodych). Wiąże się z postępującym niszczeniem chrząstki stawowej, na powierzchni której pojawia się coraz więcej ubytków. Predysponuje to m.in. do występowania sztywności stawów i dolegliwości bólowych. Diagnostyką i leczeniem problemu zajmuje się lekarz ortopeda we współpracy z fizjoterapeutą.
Osteoartroza
Osteoartroza jest najczęstszą chorobą stawów prowadzącą do niesprawności układu ruchu we współczesnym społeczeństwie. Cierpienie i obniżona jakość życia to nieodłączne cechy tej choroby, która dotyka w przeważającej mierze osób po 50. roku życia. Próby podania definicji samej choroby i określenia czynników etiologicznych napotykają wciąż na spore trudności. Zwyrodnienie polega na gromadzeniu się w komórkach lub w macierzy pozakomórkowej substancji, które w warunkach fizjologicznych u zdrowych osób w nich nie występują lub których ilość jest znacznie mniejsza. Prowadzi to do uszkodzeń chrząstki stawowej, wskutek czego jedna powierzchnia stawowa zaczyna trzeć o drugą bez żadnej ochrony.
Osteoartroza – objawy
Charakterystyczne objawy tego zjawiska to przede wszystkim:
- ból stawów, z reguły tępy, rozlany, choć może być też ostry i promieniujący;
- sztywność stawów, zwłaszcza poranna sztywność stawów lub po dłuższym unieruchomieniu;
- ograniczenie zakresu ruchomości w stawach (poszczególne ruchy zanikają zgodnie z tzw. wzorcem torebkowym);
- zgrzytanie, trzeszczenie w stawach (tzw. krepitacja) podczas poruszania nimi;
- obrzęk, choć nie jest on typowy dla osteoartrozy.
Problem może dotyczyć dowolnego stawu w ciele człowieka. Jednak najczęściej są to stawy kolanowe, stawy biodrowe, stawy ramienne oraz stawy kręgosłupa.
Osteoartroza – przyczyny
Główną przyczyną powstawania tych zmian są zaburzenia równowagi pomiędzy procesami degeneracji a regeneracji struktur chrząstki stawowej. Dotychczas udało się zidentyfikować wiele czynników ryzyka sprzyjających rozwojowi choroby zwyrodnieniowej stawów, a są nimi zwłaszcza:
- wiek;
- nadmierna masa ciała (nadwaga, otyłość);
- przebyte urazy stawów;
- aktywność sportowa znacznie obciążająca stawy (np. skoki w przypadku stawów kolanowych);
- płeć żeńska;
- obciążenia genetyczne.
Otyłość jako czynnik ryzyka została najlepiej opisana i jest najłatwiejszą do zminimalizowania przyczyną rozwoju osteoartrozy. U takich pacjentów obserwuje się zwiększone występowanie choroby zwyrodnieniowej w stawach kolanowych (gonartroza), wzrasta także zagrożenie obustronnego występowania tego rodzaju zmian. Z kolei pacjenci po przebytych urazach stawu kolanowego wykazują 5-krotnie większe ryzyko wystąpienia tej choroby. W rzeczywistości taką korelację zaobserwowano w przypadku każdego stawu kontuzjowanego w przeszłości.
Osteoartroza diagnozowana jest znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn, przy czym jej przebieg jest wówczas ostrzejszy. Objawy mają większe nasilenie u kobiet powyżej 50. roku życia oraz u kobiet w okresie pomenopauzalnym. W efekcie sugeruje to wpływ zmian w gospodarce hormonalnej na rozwój osteoartrozy. Sporym czynnikiem ryzyka jest ponadto uboga w składniki mineralne, witaminy i pełnowartościowe białko dieta. Szczególnym zagrożeniem jest niedobór wapnia, potasu, fosforu, witaminy K, witaminy D oraz witaminy C.
Diagnostyka osteoartrozy
Osteoartrozę można z łatwością zdiagnozować na podstawie dowolnego badania obrazowego. Ze względu na niski koszt oraz ogólną dostępność (skierowania wypisywać mogą także lekarze podstawowej opieki zdrowotnej) badaniem z wyboru jest RTG. U kobiet po 50. roku życia z chorobą zwyrodnieniową stawów rekomenduje się wykonanie dodatkowo densytometrii celem przesiewowej diagnostyki osteoporozy i osteopenii.
Osteoartroza – leczenie
Osteoartroza to nieuleczalna choroba stawów objawiająca się stopniowo postępującymi zmianami zwyrodnieniowymi, prowadzącymi do przedwczesnej niepełnosprawności ruchowej. Tak naprawdę nie ma skutecznych sposobów, które pozwoliłyby na jej całkowite wyleczenie. Dąży się jedynie do wzmocnienia mięśni otaczających stawy i łagodzenia odczuwanych dolegliwości bólowych przy pomocy m.in. terapii manualnej. W rezultacie stawy są odciążone, co chroni przed postępem osteoartrozy.
Leczenie opiera się przede wszystkim na modyfikacji codziennych nawyków. Kluczowe są:
- systematyczna, lecz nieobciążająca nadmiernie stawów aktywność fizyczna;
- regulacja masy ciała, przeciwdziałanie otyłości;
- leczenie przyczynowe wszelkich chorób endokrynologicznych (dążenie do równowagi gospodarki hormonalnej);
- unikanie siedzącego trybu życia;
- zdrowa, zbilansowana dieta i suplementacja, jeśli jest konieczna (taka konieczność z pewnością dotyczy choćby witaminy D, która nie ma swoich dobrych źródeł pokarmowych, kolagenu i kwasu hialuronowego, którego ilość w organizmie z wiekiem stopniowo zmniejsza się).
Dodatkowo doraźnie stosuje się leki zmniejszające ból i sztywność stawów, jeśli akurat pacjent zmaga się z zaostrzeniem dolegliwości bólowych. We wczesnym stadium osteoartrozy zazwyczaj stosuje się paracetamol, który ma mniej działań niepożądanych niż niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Przy ostrych stanach zapalnych, wyraźnie zaznaczonym bólu, braku rezultatów innych form farmakoterapii, można zastosować dostawowe iniekcje glikokortykosteroidami. Współcześnie popularnością cieszy się także wstrzykiwanie kwasu hialuronowego w stawy, tzw. wiskosuplementacja.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Głuszko P., Osteoartroza – choroba zwyrodnieniowa stawów, 5/2007.
- Chojnacki M., Kwapisz A., Synder M., Szemraj J., Osteoartroza: etiologia, czynniki ryzyka, mechanizmy molekularne, Postepy Hig Med Dosw (online), 2014; 68: 640-652.
