Urazy stawu kolanowego należą do grona najczęściej występujących kontuzji narządu ruchu – zarówno w przypadku dzieci, jak i pacjentów dorosłych. Mogą dotyczyć łąkotek, okolicznych mięśni, więzadeł, a nawet struktur twardych takich jak chrząstka stawowa, rzepka czy kości. Każdy przypadek wymaga diagnostyki, najlepiej obrazowej, a także kontroli fizjoterapeutycznej. Leczeniem urazów kolana zajmuje się lekarz ortopeda i fizjoterapeuta.
Urazy stawu kolanowego
Do najczęstszych urazów stawu kolanowego zalicza się:
- Uszkodzenie więzadeł.
- Uszkodzenie łąkotki.
- Zwichnięcia stawu kolanowego.
- Złamania w obrębie stawu kolanowego.
Uszkodzenie więzadeł
Jeśli miejsce ma kontuzja kolana, najczęściej w pierwszej kolejności uszkadza się więzadło krzyżowe przednie (ACL). Mechanizm urazowy obejmuje tutaj ruch skrętny, zwłaszcza przy lekko ugiętym kolanie. Więzadło krzyżowe przednie odpowiada za stabilność kolana w płaszczyźnie strzałkowej, a zatem jego uszkodzenia prowadzi do przewlekłej niestabilności tego stawu i wielokrotnie zwiększa ryzyko następczego uszkodzenia łąkotek oraz struktur chrzestnych. Właśnie dlatego całkowite zerwanie ACL zawsze jest wskazaniem do operacji. Polega ona na odtworzeniu ciągłości więzadła, najczęściej z wykorzystaniem własnych tkanek (przeszczep mięśnia czworogłowego uda lub grupy mięśni kulszowo-goleniowych). Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego można z łatwością zdiagnozować na podstawie rezonansu magnetycznego. Z reguły u takich pacjentów dodatnio wychodzą również testy funkcjonalne stasowane w fizjoterapii. Są to m.in.:
- test Lelli;
- test Lachmanna (film poniżej):
- test szuflady przedniej (film poniżej):
Staw kolanowy jest największym stawem w ciele człowieka, dlatego stabilizuje go znacznie większa liczba więzadeł. W drugiej kolejności najczęściej uszkadza się więzadło poboczne piszczelowe (MCL), później zaś więzadło poboczne boczne (LCL) i więzadło krzyżowe tylne (PCL). Inne uszkodzenia dotyczą więzadła MPFL (więzadło rzepkowo-udowe przyśrodkowe – tzw. troczek przyśrodkowy) oraz więzadła ALL (więzadło przednio-boczne), których czynność bezpośrednio wiąże się ze stabilnością i prawidłowym torem ruchu rzepki. Jako że więzadła są niezwykle ważne dla prawidłowej biomechaniki kolana, ich uszkodzenia wymagają pilnej interwencji, nierzadko chirurgicznej. Mimo tego zawsze konieczna jest rehabilitacja. Zarówno przed operacją, jak i po niej oraz w ramach leczenia zachowawczego. Istnieją dowody naukowe, że odpowiednie leczenie zachowawcze niektórych uszkodzeń MCL mogą goić się samoistnie w sposób zachowawczy. Takich szans nie ma jednak w przypadku więzadeł krzyżowych.
Uszkodzenie łąkotki
Uszkodzenia łąkotki dzielimy na ostre (w mechanizmie urazowym) oraz przewlekłe (w mechanizmie przeciążeniowym). To bardzo ważne, ponieważ większość uszkodzeń łąkotkowych nadaje się do chirurgicznego zszyci. Brak jakichkolwiek interwencji może prowadzić do niestabilności kolana oraz przewlekłego drażnienia chrząstek stawowych. To z kolei wielokrotnie przyspiesza proces powstawania choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego i ostatecznie może prowadzić nawet do konieczności jego wymiany (endoproteza stawu kolanowego). Jako że łąkotki nie są unerwione, ich uszkodzenia bardzo często powodują jakiekolwiek dolegliwości bólowe dopiero w momencie, gdy drażnione są okoliczne, unerwione tkanki (np. torebka stawowa). Znacznie częściej dochodzi do urazu łąkotki przyśrodkowej, jednak równie dobrze może uszkodzić się łąkotka boczna (takie urazy są poważniejsze, ponieważ na łąkotce bocznej spoczywa aż 60% całego obciążenia kolana).
Przy uszkodzeniach łąkotki pozytywnie mogą wyjść testy funkcjonalne wykorzystywane w fizjoterapii. Są to m.in.:
- test McMurraya;
- test Bragarda;
- test Apleya (film poniżej):
- objaw Payra (film poniżej):
- objaw Childressa (film poniżej):
Leczenie operacyjne uszkodzeń łąkotki w dzisiejszych czasach polega na zszyciu jej specjalnymi nićmi. Następnie kończynę dolną odciąża się na okres 6 tygodni (chodzenie o kulach), aby nici mogły zarosnąć i ustabilizować się długotrwale. Dużym błędem jest usuwanie łąkotki, jeśli nie jest to konieczne, ponieważ wówczas powierzchnie stawowe ocierają się o siebie, co przyspiesza zmiany zwyrodnieniowe. Łąkotki warto oszczędzać, ponieważ pełnią w stawie kolanowym niezwykle istotną rolę amortyzacyjną.
Zwichnięcia stawu kolanowego
Inną możliwą patologią w obrębie stawu kolanowego jest zwichnięcie kolana. W przebiegu zwichnięcia dochodzi do przesunięcia dwóch powierzchni stawowych (kość piszczelowa przesuwa się względem kości udowej, co niejednokrotnie powoduje uszkodzenie więzadeł i torebki stawowej).
Nie jest to jednak tak częste, jak izolowane zwichnięcie rzepki, w konsekwencji czego przemieszcza się ona w stronę boczną. W zależności od zaawansowania urazu może samoistnie powrócić na swoje miejsce lub może wymagać interwencji lekarskiej. Do niestabilności rzepki predysponuje w szczególności osłabienie MPFL (więzadło rzepkowo-udowe przyśrodkowe), wady kolan, boczne przyparcie rzepki.
Złamania w obrębie stawu kolanowego
Złamania kości zawsze wymagają unieruchomienia kończyny w opatrunku gipsowym lub specjalnej ortezie, aby stworzyć warunki do jak najlepszego zrostu kostnego. Unieruchomienie z reguły trwa do 6 tygodni, w zależności od lokalizacji i stopnia urazu. Po zdjęciu gipsu wykonuje się kontrolne badanie obrazowe RTG i zaleca jak najszybszą rehabilitację pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty. Na poniższym zdjęciu RTG możemy zobaczyć jak wygląda stan po operacji złamania rzepki.
Do tego typu uszkodzeń najczęściej dochodzi w skutek urazu bezpośredniego np. upadku z wysokości na twarde podłoże kolanami. Złamania rzepki przemieszczone lub wieloodłamowe wymagają leczenia operacyjnego. W jego trakcie stosuje się zespolenie rzepki drutami lub śrubami. Celem chirurga przeprowadzającego zabieg jest stabilne połączenie fragmentów kostnych.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zuckerman J., Egol K., Koval K., Kompendium leczenia złamań, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2012.
- Gaździk T., Ortopedia i traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009.
- Nowakowski A., Mazurek T., Ortopedia i traumatologia – podręcznik dla studentów, Podręcznik rekomendowany przez Polskie Towarzystwo Ortopedyczne i Traumatologiczne, Wrocław 2017.
- Buckup K., Buckup J., Testy kliniczne w badaniu kości, stawów i mięśni, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
