Więzadło krzyżowe przednie (w skrócie ACL, łac. ligamentum cruciatum anterius) położone jest między warstwą włóknista, a warstwą maziową torebki stawu kolanowego. Jest dłuższe od więzadła krzyżowego tylnego, które z kolei jest silniejsze. Funkcją więzadła krzyżowego przedniego jest stabilizacja stawu kolanowego, szczególnie w pozycjach zgięciowych. Stanowi ono pewnego rodzaju połączenie między kością udową a kością piszczelową.
ACL – anatomia
Średnia długość więzadła krzyżowego przedniego wynosi 31 mm, a szerokość 11 mm. Rozpoczyna się szerokim pasmem na powierzchni wewnętrznej kłykcia bocznego kości udowej w pobliżu jego brzegu tylnego i biegnie ku dołowi, przodowi i do środka przyczepiając się na polu międzykłykciowym przednim kości piszczelowej.
Więzadła krzyżowe zawierają bardzo dużo proprioreceptorów, które określają położenie stawu w przestrzeni (kinestezja) i wpływają na regulację napięcia mięśni agonistycznych i mięśni antagonistycznych w czasie ruchów stawu. ACL zawiera wiele mechanoreceptorów (receptory osłonek nerwowych nerwów wewnątrzwięzadłowych), które dają „uwrażliwienie” więzadła na wszelkie zagrożenia związane z ruchami stawu (np. przyśpieszenia).
Unaczynienie i unerwienie więzadła krzyżowego przedniego
Więzadło ACL odżywiane jest przez tętnicę środkową kolana oraz tętnice dolne kolana. Tak dobre unaczynienie jest powodem krwawień do stawu, które towarzyszy aż około 80% uszkodzeń więzadła krzyżowego przedniego. Jest to jeden z najczęstszych objawów dysfunkcji więzadła.
ACL unerwia tylny nerw stawowy będący gałęzią nerwu piszczelowego. Posiada kilka rodzajów receptorów, do których zaliczamy:
- ciałka Ruffiniego – informują o ustawieniu stawu oraz ruchach kończyny;
- ciałka Paciniego – aktywne podczas ruchu o zmiennej prędkości;
- wolne zakończenia nerwowe – receptory bólowe;
- ciałka Golgiego – największe mechanoreceptory stawu kolanowego.
Więzadło krzyżowe przednie – wytrzymałość
Wytrzymałość ACL wynosi średnio 2160 N. Przypuszczalne obciążenie ACL podczas wykonywania codziennych czynności (np. wstawanie z krzesła, wchodzenie, schodzenie po schodach itp.) to około 450 N.
Przy wyproście w stawie kolanowym następuje większe obciążenie (napięcie) ACL (w ostatnich 10 stopniach). Również przeprost oraz rotacja wewnętrzna wywołują wzmożone napięcie ACL.
- Obrót goleni do wewnątrz – więzadła owijają się dookoła siebie, hamując ten ruch.
- Obrót goleni na zewnątrz – więzadła odwijają się i nie są napięte.
Brak ACL wyzwala nieprawidłową, nadmierną aktywność mięśni kulszowo-goleniowych.
ACL – testy funkcjonalne
Niestabilność kolana z powodu uszkodzenia ACL można zdiagnozować za pomocą testu Lachmana. Polega on na podciąganiu podudzia do przodu, podczas gdy znajduje się on w pozycji leżącej na plecach. Badana kończyna dolna powinna być zgięta w stawie kolanowym do 30 stopni.
Podobnym testem jest test szuflady przedniej. Pacjent znajduje się w pozycji leżenia tyłem przy kończynie dolnej zgiętej do 90 stopni w stawie kolanowym. Badający stara się wysunąć podudzie przy odpowiedniej stabilizacji uda. Jeśli podudzie przesunie się w znacznym stopniu w stosunku do podudzia można podejrzewać zerwanie ACL, ponieważ więzadło odpowiada za mocną stabilizację. Na poniższym filmie możemy zobaczyć jak wygląda dodatni test szuflady przedniej na przykładzie jednego z pacjentów naszego Centrum Fizjoterapeuty:
Ostatnim ważnym testem służącym ocenie stanu więzadła krzyżowego przedniego jest pivot test. Jest on wykonywany w leżeniu tyłem. Fizjoterapeuta jedną ręką koślawi staw kolanowy i wywiera nacisk osiowy na kończynę, natomiast drugą ręką rotuje wewnętrznie goleń.
Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego
Wyróżnia się 2 główne mechanizmy uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego:
- mechanizm rotacyjny;
- mechanizm przeprostny.
Mechanizm rotacyjny następuje przy ustalonej stopie, podczas gdy ma miejsce nagły skręt ciała – zwłaszcza przy zgiętym kolanie. Taka sytuacja powoduje nadmierne napięcie więzadła oraz w efekcie jego uszkodzenie. Przykładem są kontuzje narciarskie, gdy stopa unieruchomiona jest w bucie narciarskim. Mechanizm przeprostny obejmuje uderzenie w kość piszczelową przy wyprostowanym kolanie.
Zobacz również: Urazy kolana na nartach.
Do rzadziej spotykanych mechanizmów uszkodzenia należą mechanizmy zgięciowe, przewlekłe i deceleracyjne.
Rehabilitacja po rekonstrukcji ACL
Rehabilitacja po rekonstrukcji ACL jest najważniejszym elementem w powrocie do zdrowia. Zawsze powinna być dobierana indywidualnie do pacjenta. Poniższy film przedstawia przykład rehabilitacji pacjenta z naszego Centrum Fizjoterapeuty, który przeszedł zabieg rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego:
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka. Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005.
- Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
