Urazy kolana na nartach to jedne z najczęściej występujących kontuzji u osób aktywnych fizycznie i zdecydowanie najczęstsza kontuzja u narciarzy. Zarówno zawodowych, jak i amatorskich. Problem zawsze wymaga odpowiednio prowadzonej rehabilitacji, a nierzadko również operacji. Postępowanie zależy od dokładnego mechanizmu urazu oraz od jego zaawansowania. Zazwyczaj diagnozuje się zerwanie więzadła krzyżowego przedniego w stawie kolanowym.
Urazy kolana na nartach – przyczyny
Wyróżnia się 3 podstawowe mechanizmy urazu więzadeł kolana. Połączenie koślawego ustawienia nogi i jej zewnętrznej rotacji prowadzi najczęściej do urazów MCL (więzadła pobocznego piszczelowego), ale dotyczy ACL (więzadła krzyżowego przedniego) w 20% przypadków. Podczas kontuzji narciarz upada do przodu, chwytając wewnętrzną krawędź jednej ze swoich nart, narta następnie obraca się na zewnątrz, powodując odwiedzenie i rotację zewnętrzną nogi.
Kolejny mechanizm nosi nazwę przedniej szuflady i jest wywołany przez but. Pojawia się w momencie, gdy narciarz ląduje po skoku z wyprostowanym kolanem. Tylna część nart styka się ze śniegiem jako pierwsza, działając jak dźwignia na kompleks wiązanie buta-narty. Wymusza ruch piszczeli do przodu względem kości udowej.
Na koniec warto wspomnieć o mechanizmie nazywanym „phantom-foot”. Występuje on zdecydowanie najczęściej, w momencie, gdy narciarz upada do tyłu między narty. Kolana są zgięte, biodra opadają poniżej poziomu kolan, zaś górna część ciała kieruje się w stronę narty zjazdowej. Bezpośrednią przyczyną takiego urazu jest wbicie wewnętrznej krawędzi narty w śnieg za narciarzem. W dalszej kolejności narty odchylają się na zewnątrz, przykładając wewnętrzną siłę rotacji do nadmiernie zgiętego (zjazdowego) kolana.
Najczęstsze urazy kolana na nartach
Do grona urazów kolan na nartach zalicza się:
- naderwania więzadeł;
- zerwania więzadeł;
- uszkodzenia więzadeł (więzadła pobocznego piszczelowego i więzadła krzyżowego przedniego);
- uszkodzenia łąkotek.
Jednym z najczęściej uszkadzanych więzadeł u narciarzy jest jednak więzadło krzyżowe przednie (ACL), będące głównym stabilizatorem stawu kolanowego.
Urazy kolana na nartach – objawy
Uszkodzeniu ACL towarzyszy przeważnie charakterystyczne chrupnięcie. Pojawia się silny ból, niestabilność stawu kolanowego, zaczerwienienie i obrzęk. Ból nasila się podczas obciążania kończyny, a więc np. przy próbie wstawania ze śniegu.
Uszkodzone więzadło krzyżowe przednie często wymaga rekonstrukcji – bez niego kolano nie funkcjonuje prawidłowo i jest niestabilne. Wraz z upływem czasu stopniowo będzie dochodziło do uszkodzeń łąkotek i chrząstki stawowej, co w konsekwencji doprowadzi do zniszczenia kolana.
Diagnostyka urazów kolan na nartach
RTG nie znajduje zastosowania w przypadku większości uszkodzeń tkanek miękkich, ponieważ obrazuje głównie stawy i kości. Jeśli istnieje podejrzenie uszkodzenia łąkotek, można wykonać RTG, jednak złotym standardem diagnostyki jest tomografia komputerowa. Ukaże nie tylko sam staw kolanowy wraz z łąkotkami, ale również okoliczne więzadła i tkanki miękkie. Nieinwazyjnym, szybkim badaniem jest USG, które również można zlecić pacjentowi.
Urazy kolana na nartach – leczenie
Jeśli doszło do zerwania więzadła krzyżowego przedniego, konieczna jest jego rekonstrukcja chirurgiczna. Po operacji kluczem w powrocie do zdrowia i pełnej sprawności jest rehabilitacja. Początkowo dąży się do zwiększania zakresu ruchomości w stawie, stopniowo, aby nie doszło do ponownego zerwania zoperowanego więzadła, jednocześnie skupiając się na mobilizacji blizny. Ważnym elementem rehabilitacji jest stosowanie ćwiczeń zwiększających zakres ruchu w stawie kolanowym, co zapobiega tworzeniu się zrostów spowalniających rehabilitację. W pierwszej fazie prowadzi się m.in. ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego uda, a także stopniowy stretching mięśni kulszowo-goleniowych oraz mobilizację rzepki. Wraz z postępem powrotu do zdrowia, wdraża się ćwiczenia wzmacniające. Na każdym etapie fizjoterapeuta wspiera się także terapią manualną.
Na poniższym filmie pokazujemy jak wygląda przykład rehabilitacji po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego:
Przy urazach łąkotek rehabilitacja pooperacyjna skupia się natomiast na przywróceniu i utrzymaniu zakresu ruchomości w stawie kolanowym oraz zapobieganiu powstawania przyszłych urazów, poprzez wzmocnienie mięśni i poprawienie mobilności. Techniki są zbliżone do tych, jakie wykorzystuje się podczas rehabilitacji po rekonstrukcji ACL.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Niski S., Żaba Z., Milczek M., Warzyszak P., Żołyniak W., Tomasik M., Hawranik I., Małek R., Lisowska A., Skrzypek M., Knee ligament injuries in alpine skiing – the mechanism of injury and the possibilitiesofusing modern knowledge and technology to prevent injuries in skiing, Quality in Sport, 10/2023.
- Boguszewski D., Niemczyk J., Adamczyk J., Charakterystyka uszkodzeń ciała występujących u młodych narciarzy biegowych, 8/2011.
- Korpanty J., Kulesa-Mrowiecka M., Kopański Z., Furmanik F., Ptak W., Tabak J., Kilian T., Uszkodzenie wiązadeł, łąkotki stawu kolanowego – narciarstwo alpejskie, Journal of Clinical Healthcare, 4/2017.
