Uszkodzenie łąkotki występuje przeważnie u osób młodych (zwykle u sportowców). Najczęściej po pośrednim lub bezpośrednim urazie stawu kolanowego jako konsekwencja obciążenia i rotacji zgiętego stawu kolanowego. Znacznie częściej uszkodzenie dotyczy łąkotki przyśrodkowej.
Charakterystyka łąkotek
Łąkotki to półksiężycowate struktury położone między kością piszczelową a kością udową. Uważane są za kluczowy element kolana. Zbudowane ze zbitej i gęsto utkanej włóknistej tkanki łącznej posiadają zdolność do przenoszenia dużych sił nacisku.
Zobacz również: Staw kolanowy – anatomia kolana.
Staw kolanowy posiada 2 łąkotki:
- boczną (o kształcie koła);
- przyśrodkową (o kształcie półksiężyca).
Uznaje się, że boczna jest zdecydowanie bardziej ruchoma. Zauważono również, że róg przedni jest bardziej mobilny niż róg tylny.
Obie struktury pełnią następujące funkcje:
- odżywiają chrząstkę stawową poprzez wyciskanie płynu stawowego;
- wspomagają toczenie i ślizg;
- są stabilizatorami w płaszczyźnie czołowej w zgięciu do 20 stopni;
- zwiększają powierzchnię kontaktu w stawie kolanowym i pogłębiają powierzchnię stawową;
- zmniejszają siły reakcji podłoża.
Podczas zginania stawu kolanowego obie łąkotki ślizgają się w kierunku tylnym. Natomiast podczas wyprostu przesuwają się ku przodowi.
Uszkodzenie łąkotki – objawy
Uszkodzenie łąkotek przejawia się między innymi:
- uczuciem przeskakiwania w kolanie;
- obrzękiem i wysiękiem w stawie;
- dolegliwościami bólowymi zwykle na wysokości szpary stawowej;
- zablokowaniem stawu kolanowego;
- objawem ustępowania kolana;
- zanikiem mięśnia czworogłowego uda (głównie głowy przyśrodkowej).
Zobacz również: Niestabilność kolana w urazach.
Diagnostyka
W celu zdiagnozowania uszkodzenia łąkotek zaleca się wykonanie USG lub MRI, a także 3 testów funkcjonalnych z zakresu fizjoterapii.
Test McMurraya
Pacjent leży na plecach, kończyna dolna niebadana leży swobodnie wyprostowana, natomiast kończyna dolna badana zgięta maksymalnie w stawie kolanowym i biodrowym. Fizjoterapeuta jedną ręką stabilizuje kolano, a drugą rotuje stopę pacjenta. Następnie przy jednoczesnej rotacji wykonuje wyprost nogi do 90 stopni.
Ból podczas prostowania przy rotacji zewnętrznej wskazuje na podejrzenie uszkodzenia łąkotki przyśrodkowej, natomiast ból podczas prostowania przy rotacji wewnętrznej – łąkotki bocznej. Jeśli w trakcie badania przy silnym zgięciu czuć przeskakiwanie można podejrzewać uszkodzenie rogu tylnego łąkotki. Z kolei przy przeskakiwaniu przy zgięciu do 90 stopni – jej środkowej części.
Test Apleya
Test Apleya (zwany inaczej dystrakcyjno-kompresyjnym) wykonuje się w pozycji leżenia przodem. Składa się z 2 części, przy czym tylko jego druga część odnosi się do łąkotek.
Kończyna dolna niebadana swobodnie wyprostowana, a kończyna dolna badana ugięta w stawie kolanowym do 90 stopni. Fizjoterapeuta stabilizuje swoim kolanem udo pacjenta, a następnie wykonuje ucisk w osi goleni oraz rotację zewnętrzną lub wewnętrzną.
Na poniższym filmie Kamil z Centrum Fizjoterapeuty pokazuje jak w prawidłowy sposób wykonać test Apleya:
Ból podczas rotacji wewnętrznej może wskazywać na uszkodzenie łąkotki bocznej, natomiast podczas rotacji zewnętrznej na uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej.
Objaw Childressa
Pacjent wykonuje przysiad dotykając piętami do pośladków, a następnie przemieszcza się w tej pozycji do przodu.
Ból lub trzask podczas wykonywania tej czynności wskazuje na uszkodzenie rogu tylnego łąkotki.
Leczenie
Postępowanie lecznicze jest uzależnione od wieku i poziomu aktywności pacjenta, lokalizacji oraz wielkości uszkodzenia, a także uszkodzeń współistniejących. Zwykle konieczna jest interwencja chirurgiczna, tzn. zabieg meniscektomii. Może on polegać na całkowitym lub częściowym zabiegu (grupa 1) lub na zszyciu bądź zespoleniu łąkotki (grupa 2). Rehabilitacja jest uzależniona od rodzaju zabiegu.
Grupa 1
Tydzień 1
W pierwszym tygodniu po operacji rehabilitację rozpoczyna się próbą chodzenia o 2 kulach, przy czym po około 3 dniach należy starać się odstawić jedną kulę.
Podczas kinezyterapii należy pamiętać, aby nie forsować zgięcia. Fizjoterapeuta skupia się na czynnym wspomaganiu rozciągania (a tym samym zwiększania zakresu ruchomości w operowanym stawie). Nie należy pomijać ćwiczeń równoważnych i wpływających na propriocepcję, a także ćwiczeń izometrycznych.
W przypadku fizykoterapii zwykle stosuje się krioterapię i elektrostymulację.
Zobacz również: Elektrostymulacja w rehabilitacji.
Zakres ruchomości pod koniec tygodnia może dojść do 115 stopni w zgięciu.
Tydzień 2-3
Pacjent kontynuuje wykonywanie wymienionych wyżej ćwiczeń. Dodane są ćwiczenia w pełnym zakresie ruchomości stawu kolanowego i ćwiczenia kończyn dolnych w zamkniętych łańcuchach kinematycznych. Do zalecanych ćwiczeń tego okresu należą: półprzysiady, wypady nóg do przodu i wspinanie się na palce.
Tydzień 4-8
Wprowadza się ćwiczenia dynamiczne w łańcuchach zarówno otwartych jak i zamkniętych. Fizjoterapeuta stawia nacisk na wzmacnianie siły i wytrzymałości mięśni, prowadzi także zajęcia z propriocepcji w znacznie większym zakresie. Pacjent powinien wrócić do pełnej aktywności.
Zobacz również: Propriocepcja – dlaczego jest tak ważna?
Można objawowo stosować fizykoterapię.
Grupa 2
Tydzień 1-3
Czynny zakres ruchu zgięcia w stawie kolanowym powinien być ograniczony do 60 stopni (90 stopni w przypadku ruchu biernego). W celu lepszej kontroli zaleca się stosowanie specjalnych ortez.
W początkowej fazie zabrania się obciążania operowanej kończyny. Nauka chodu powinna odbywać się z zastosowaniem ortezy ustawionej na pozycję 0 stopni. Wykonuje się natomiast ćwiczenia izometryczne oraz ćwiczenia propriocepcji.
Zwykle terapię urozmaica się o zabiegi z zakresu elektrolecznictwa (głównie elektrostymulacja) oraz krioterapii.
Tydzień 4-6
Kontynuuje się wyżej wymienione ćwiczenia i zabiegi. Dodaje się natomiast ćwiczenia takie jak wspinanie się na palce czy miniprzysiady. Zaleca się jazdę na rowerku stacjonarnym bez oporu oraz ćwiczenia z taśmą rehabilitacyjną o minimalnym oporze.
Tydzień 7-10
Można rozpocząć pełne obciążanie kończyny dolnej i stopniowe zwiększanie zakresu ruchomości w stawie kolanowym. Wykonuje się również ćwiczenia czynne oporowe zginaczy stawu kolanowego. Na tym etapie można pacjentowi zalecić korzystanie z basenu (unikając jednak pływania stylem żabki), rowerka stacjonarnego czy stepperu.
Tydzień 11-16
Powinien powrócić pełen zakres ruchomości stawu kolanowego. Pacjent jest w stanie wykonywać ćwiczenia dynamiczne oraz powrócić do codziennej aktywności fizycznej sprzed momentu kontuzji. Wskazana jest siłownia pod okiem doświadczonego trenera.
Bibliografia
- Gaździk T., Ortopedia i traumatologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
- Marciniak W., Szulc A., Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
- Kruczyński J., Szulc A., Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. Wybrane zagadnienia z zakresu chorób i urazów narządu ruchu dla studentów i lekarzy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
- Dziak A., Tayara S., Urazy i uszkodzenia w sporcie, Wydawnictwo Kasper, Kraków 2000.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
