Uszkodzenie ACL

Uszkodzenie ACL (więzadła krzyżowego przedniego) w stawie kolanowym jest jedną z najczęstszych kontuzji ortopedycznych, zwłaszcza u sportowców. Często przebiega z jednoczesnym urazem łąkotki, co zaopatrza się chirurgicznie w tym samym czasie. Po uszkodzeniach ACL niezbędna jest kompleksowa, nierzadko kilkumiesięczna fizjoterapia, aby zapobiec kolejnym tego typu kontuzjom w przyszłości oraz aby bezpiecznie wrócić do pełnej sprawności, także do aktywności sportowej.

Uszkodzenie ACL – przyczyny

Bezpośrednią przyczyną uszkodzeń ACL jest wciąż rosnąca moda na aktywny sposób spędzania wolnego czasu oraz duża ilość kontuzji związanych właśnie z omawianym więzadłem u zawodników uprawiających zwłaszcza takie dyscypliny sportowe jak piłka nożna, siatkówka, narciarstwo lub piłka ręczna. Powszechnie wyróżnia się 2 najczęściej występujące mechanizmy urazów ACL:

• kontakt z przeciwnikiem podczas uprawiania sportów drużynowych takich jak piłka nożna bądź piłka ręczna. Uraz następuje najczęściej w efekcie zbyt dużego przeprostu stawu kolanowego spowodowanego zadziałaniem siły z przodu stawu w postaci kopnięcia w podudzie bądź bezpośrednio w kolano, gdy staw ten jest wyprostowany;
• wykraczające poza prawidłowy zakres przesunięcie powierzchni stawowych kolana. Taki ruch może być następstwem zdecydowanego hamowania podczas biegu ze zmianą kierunku, która powoduje nadmierną rotacje w stawie kolanowym.

Choć uszkodzenie ACL zazwyczaj następuje w trakcie różnych aktywności, może być konsekwencją upadków z wysokości, wypadków komunikacyjnych czy innego rodzaju zjawisk, choć rzadziej.

Zobacz również: Urazy stawu kolanowego.

Uszkodzenie ACL – objawy

Charakterystycznym objawem występującym tuż podczas urazu jest słyszany przez pacjenta w chwili zerwania więzadła krzyżowego przedniego trzask. Krwawienie wewnątrz stawu jest raczej małe, w związku z czym obrzęk pojawia się dosyć późno, a mianowicie w ciągu 6-24 godzin. Może dojść do uwidocznienia się obrzęku kolana, choć i to nie występuje zawsze. Ryzyko krwiaków czy obrzęku wzrasta, jeśli jednocześnie doszło do uszkodzenia łąkotek (a tak się dzieje w większości przypadków).

Głównym objawem uszkodzeń ACL tuż po urazie oraz w późniejszym czasie jest niepokój, uczucie braku kontroli nad stawem, tzw. uciekania kolana, a nie sam ból. Taka niestabilność jest dość typowa, ponieważ główną rolą więzadeł kolana jest właśnie dbanie o jego stabilność i balans podczas chodzenia. Jeśli dojdzie do całkowitego zerwania ACL bez uszkodzenia łąkotek sportowcy z reguły są w stanie spokojnie zejść o własnych siłach z boiska. Wszystko przez to, że przerwane zostają też pęczki nerwowe odpowiedzialne za czucie bólu.

Diagnostyka uszkodzenia ACL

Złotym standardem diagnostyki uszkodzeń więzadłowo-łąkotkowych stawu kolanowego jest rezonans magnetyczny. Wyłącznie na jego podstawie można mieć całkowitą pewność, czy coś zostało rzeczywiście zerwane, naderwane lub pęknięte. Na RTG widać natomiast wyłącznie tkanki twarde, czyli kości i powierzchnie stawowe. W gabinecie fizjoterapeuty lub u ortopedy uszkodzenie ACL można podejrzewać wówczas, gdy dodatnie są następujące testy funkcjonalne:

• test szuflady przedniej:

• test Lachmanna:

Wykonuje się również test Lelli.

Uszkodzenie ACL – operacja

Operacja konieczna jest zawsze wtedy, gdy doszło do całkowitego zerwania ACL. Zwłaszcza jeśli dana osoba chce wrócić do aktywności fizycznej. Pozostawiając kolano bez więzadła krzyżowego przedniego, nawet jeśli nie ma bólu, narażamy się na uszkodzenie łąkotek w krótkim czasie. Operacja polega na odtworzeniu ciągłości więzadła krzyżowego przedniego poprzez przeszczepienie go najczęściej z mięśnia czworogłowego uda, mięśnia półścięgnistego, rzadziej z więzadła rzepki lub innych struktur. Po zaopatrzeniu chirurgicznym pacjent natychmiast powinien rozpocząć rehabilitację.

Uszkodzenie ACL – rehabilitacja

Proces usprawniania pacjenta można podzielić na następujące etapy:

• I etap  – trwa do 14. dnia od momentu przeprowadzenia operacji. Początkowo pacjent wykonuje ćwiczenia izometryczne i ćwiczenia przeciwzakrzepowe, zmniejszające obrzęk oraz poprawiajcie ukrwienie kończyny dolnej, przez co stwarza się jej najlepsze warunki do gojenia;
• II etap – jest nazywany etapem powrotu funkcji. Zaczyna się on od 14 dnia po operacji i trwa do 6 tygodnia. W tym czasie dąży się do uzyskania pełnego aktywnego przeprostu w kolanie, co jest wyznacznikiem odrzucenia łokciowych kul ortopedycznych;
• III etap – obejmuje czas od 6 do około 9 tygodnia, opiera się na stopniowym wzmacnianiu kończyny dolnej;
• IV etap – stanowi fazę rehabilitacji trwającą od 12 do 16 tygodnia. Etap ten kończy się testami dynamometrycznymi, po których pacjent może wracać do stopniowej aktywności.

Warto jednak zaznaczyć, że więzadło krzyżowe przednie potrzebuje znacznie więcej czasu na rehabilitację. Powrót do sportów wysokiego ryzyka (np. do piłki nożnej) przed 12. miesiącem od operacji znacznie zwiększa ryzyko ponownego zerwania tego więzadła.

Suplementacja

W procesie powrotu do sprawności po uszkodzeniu ACL duże znaczenie ma nie tylko odpowiednia rehabilitacja, ale również wsparcie organizmu od wewnątrz. Odpowiednio dobrane suplementy diety mogą wspomóc regenerację tkanek, poprawić elastyczność struktur stawowych oraz wspierać utrzymanie mocnych kości i chrząstki stawowej. Warto zwrócić szczególną uwagę na:

• kwas hialuronowy – wspiera nawilżenie i prawidłowe funkcjonowanie stawów, co ma kluczowe znaczenie w procesie regeneracji;
• kolagen – podstawowy budulec chrząstki i więzadeł, sprzyja odbudowie i zwiększa odporność stawu na przeciążenia;
• witaminę D – niezbędną dla mocnych kości i prawidłowej pracy układu mięśniowego.

Połączenie rehabilitacji z właściwie dobraną suplementacją to skuteczny sposób, aby przyspieszyć proces regeneracji i zmniejszyć ryzyko ponownych urazów.

	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...
	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Karbowski M., Głowacka-Mrotek I., Nowacka K., Hagner W. Usprawnianie pacjentów po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego, Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(8):1540-1549.
2. Sroga W., Garcia V., Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego i szynowanie wewnętrzne struktur przyśrodkowych w zwichnięciu kolana. Studium przypadku, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 6/2020.