Ćwiczenia przeciwzakrzepowe można wykonywać w każdej pozycji, także na leżąco. Są podstawowym zaleceniem u pacjentów po operacjach, urazach wymagających leżenia i unieruchomienia, seniorów oraz osób z problemami układu krążenia. Nie ma do nich praktycznie żadnych przeciwwskazań, a korzyści z ich systematycznego wykonywania mogą ograniczyć ryzyko groźnych powikłań.
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe – czym są?
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe to zestaw różnorodnych, zwykle prostych ćwiczeń, które można wykonywać w każdej pozycji. Dopasowuje się je indywidualnie do stanu zdrowia i możliwości pacjenta, aby nie stanowiły zagrożenia, lecz przynosiły oczekiwane, korzystne efekty. Ich głównym celem jest stymulowanie działania pompy mięśniowej oraz poprawa krążenia krwi, zwłaszcza w dystalnych częściach ciała takich jak m.in.:
- podudzia;
- stopy;
- przedramiona;
- dłonie.
Systematyczne wykonywanie ćwiczeń przeciwzakrzepowych wpływa na ogólne krążenie, co znacznie zmniejsza ryzyko powikłań związanych z unieruchomieniem. Najgroźniejszym takim powikłaniem jest zakrzepica żył głębokich oraz tworzenie się niebezpiecznych zakrzepów w dowolnych naczyniach krwionośnych w ciele. Ich oderwanie się może skutkować przedostaniem się skrzepu aż do serca lub do mózgu, wywołując np. zawał serca lub udar mózgu.
Zobacz również: Długotrwałe unieruchomienie.
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe – jak wykonywać?
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe pobudzają miejscowe krążenie krwi, zatem najprostszym ich przykładem są ćwiczenia izometryczne. Polegają one na izometrycznym napinaniu danego mięśnia lub całej grupy mięśniowej (bez zmiany długości danego mięśnia). Przykłady:
- wciskanie podudzi w materac w pozycji leżącej na plecach z nogami wyprostowanymi;
- wciskanie naprzemiennie stóp w materac w pozycji leżenia na plecach z nogami zgiętymi w stawach kolanowych i stawach biodrach;
- wciskanie ramion w materac w pozycji leżenia na plecach;
- ściskanie gumowej piłki między kolanami;
- ściskanie piłeczki tenisowej w dłoni.
Inną grupą ćwiczeń przeciwzakrzepowych są ćwiczenia kontralateralne, czyli takie, podczas których wykonuje się ruch w jednej części ciała (np. w nodze lewej), a efekty widać także na drugiej, oddalonej części ciała (np. w nodze prawej). Mają zastosowanie np. wtedy, gdy pacjent leży po złamaniu z opatrunkiem gipsowym założonym na całą kończynę. Wówczas ćwiczenia przeciwną kończyną mogą pobudzić krążenie w kończynie kontuzjowanej.
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe to również szerokie grono ćwiczeń czynnych i ćwiczeń czynno-biernych. Nawet w pozycji leżącej (np. po operacji w szpitalu) zachęca się pacjentów do poruszania stopami, kolanami, ramionami, dłońmi, szyją. Przykłady ćwiczeń przeciwzakrzepowych w pozycji leżącej:
- naprzemienne zginanie kończyn dolnych w kolanach i biodrach, sunąc stopą po materacu;
- krążenia stopami i dłońmi;
- zginanie i prostowanie kończyn górnych w stawach łokciowych;
- zginanie i prostowanie stóp w stawach skokowych.
Przeciwzakrzepowo działa również pionizacja pacjenta. Dlatego coraz więcej mówi się o konieczności wstawania z łóżka już pierwszego dnia po operacji, jeśli tylko stan zdrowia na to pozwala. Podobnie jest u kobiet po porodach. Pierwszy dzień połogu powinien rozpocząć się od wykonania kilku prostych ćwiczeń przeciwzakrzepowych w pozycji leżącej i siedzącej, aby ciało było przygotowane do pionizacji. Rekomenduje się wykonywanie ćwiczeń przeciwzakrzepowych co godzinę po kilkadziesiąt powtórzeń.
Zobacz również: Usprawnianie po porodzie fizjologicznym.
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe – wskazania
Podstawowymi wskazaniami do wykonywania ćwiczeń przeciwzakrzepowych są:
- przyjmowanie leków obniżających krzepliwość krwi;
- długotrwałe unieruchomienie, np. po rozległych złamaniach kości lub innych kontuzjach ortopedycznych;
- unieruchomienie w związku z przebytą operacją;
- podeszły wiek, jako że seniorzy są bardziej narażeni na wystąpienie groźnych zakrzepów w naczyniach krwionośnych;
- problemy z żylakami lub niewydolnością krążenia;
- przebyty poród – zarówno siłami natury, jak i poprzez cięcie cesarskie.
Istnieją także inne metody przeciwdziałania zakrzepom (np. farmakoterapia, opatrunki uciskowe). Jednak to ćwiczenia przeciwzakrzepowe zawsze powinny być podstawą działań. Przed przystąpieniem do ćwiczeń, w razie jakichkolwiek wątpliwości, należy zasięgnąć porady fizjoterapeuty. Poinstruuje on dokładnie jak prawidłowo, w jakiej kolejności, ile powtórzeń i jak często powinno się je wykonywać.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Malinowska K., Kinezyterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
