Terapia zajęciowa to forma rehabilitacji, która wykorzystuje różnorodne aktywności (fizyczne, manualne, artystyczne czy społeczne) w celu przywrócenia pacjentowi jak najwyższego poziomu samodzielności, sprawności oraz satysfakcji z codziennego funkcjonowania. Jej głównym założeniem jest usprawnianie poprzez działanie, czyli łączenie procesu leczenia z aktywnością, która ma dla pacjenta sens i przynosi mu przyjemność. Dzięki temu terapia zajęciowa wspiera nie tylko ciało, ale również sferę emocjonalną i społeczną. Rodzaj i intensywność zajęć zawsze dobierane są indywidualnie, z uwzględnieniem rodzaju schorzenia, wieku, poziomu sprawności oraz zainteresowań pacjenta. Znajduje zastosowanie zarówno w rehabilitacji dzieci, jak i osób dorosłych, w tym seniorów oraz pacjentów po urazach, udarach mózgu czy z chorobami neurologicznymi. Jej celem jest nie tylko poprawa funkcji motorycznych czy poznawczych, ale przede wszystkim zwiększenie jakości życia i poczucia samodzielności. Regularne uczestnictwo w terapii zajęciowej może przyczynić się do poprawy koncentracji, koordynacji ruchowej, nastroju oraz motywacji do działania, co czyni ją istotnym elementem kompleksowego procesu rehabilitacji.
Terapia zajęciowa – na czym polega?
Zgodnie z definicją terapia zajęciowa to część nauk o zdrowiu w biopsychospołecznym ujęciu. Zajmuje się wieloaspektową rehabilitacją, poprawą dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego osób i grup społecznych, poprzez wsparcie uczestnictwa w zajęciach uznanych przez osobę lub grupę społeczną, jako mające wartość i znaczenie. Innymi słowy terapia zajęciowa stanowi formę rehabilitacji leczniczej, mającą na celu niefarmakologiczne usprawnianie organizmu osób dotkniętych różnego rodzaju ograniczeniami bez względu na wiek, jak również zaktywizowanie ich w walce z chorobą lub niepełnosprawnością przez wykonywanie określonych czynności i zajęć pod przewodnictwem terapeuty zajęciowego.
Ze względu na formę prowadzenia terapii zajęciowej wyróżniamy trzy możliwości organizacji zajęć:
- grupowa;
- indywidualna;
- zbiorowa.
Klasyczne przykłady terapii zajęciowej mogą być następujące:
- ergoterapia – np. krawiectwo, tkactwo, ogrodnictwo, dziewiarstwo, metaloplastyka, garncarstwo;
- przyrodoterapia – np. klimatoterapia, talasoterapia, helioterapia;
- kulturoterapia – np. plastykoterapia, poezjoterapia, biblioterapia, choreoterapia, zdobnictwo, zajęcia relaksacyjne;
- socjoterapia – np. kinezyterapia, aromaterapia, zooterapia, rekreacja, terapia wspomnieniowa.
Terapia zajęciowa cieszy się rosnącą popularnością zarówno jako pojedyncza, główna forma terapii, jak i jako jej uzupełnienie. Wszystko zależy od problemu zdrowotnego pacjenta oraz jego zaangażowania i chęci uczestnictwa w wybranych zajęciach.
Terapia zajeciowa – efekty
Efekty terapii zajęciowej są różnorodne, w zależności od stanu zdrowia uczestników oraz od rodzaju rodzajów. Udowodniono jednak, że jej rezultaty są nieocenione. Terapia zajęciowa:
- aktywizuje i wspiera samodzielność na każdym etapie życia, dzięki czemu np. seniorzy mogą więcej zrobić wokół siebie bez pomocy osób trzecich. To znacząco poprawia ich komfort życia, umożliwiając choćby samodzielne przygotowywanie posiłków;
- poprawia sprawność fizyczną, psychiczną, emocjonalną, poznawczą;
- rozwija umiejętności społeczne, pomaga w nawiązywaniu relacji z innymi osobami w tym samym wieku lub z podobnymi problemami zdrowotnymi;
- zwiększa poczucie pewności siebie, samoakceptację, buduje własną wartość, co przekłada się na każdy aspekt życia;
- poprawia zdolności manualne (motoryka mała, motoryka duża).
Rodzaj zajęć i ich intensywność są każdorazowo dostosowywane do indywidualnych potrzeb, możliwości i stopnia niepełnosprawności uczestników. Także ich forma (zajęcia indywidualne, zajęcia grupowe) dobierana jest do potrzeb uczestników. Co istotne, tego typu zajęcia zajęcia powinny nie tylko wspierać proces usprawniania, ale również sprawiać uczestnikom przyjemność, wzbudzać ich ciekawość i motywować do aktywnego zaangażowania. Tylko wtedy możliwe jest utrzymanie regularności terapii, a tym samym osiągnięcie trwałych efektów wynikających z wewnętrznej chęci uczestnictwa, a nie z przymusu.
Terapia zajęciowa – wskazania
Terapia zajęciowa ma wiele wskazań, najczęściej jednak sprawdza się w następujących problemach zdrowotnych:
- problemy z samodzielnością, np. u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, zespołem Downa, innymi zespołami genetycznymi, u pacjentów po udarach mózgu, uszkodzeniach rdzenia kręgowego, u seniorów ze schorzeniami reumatycznymi, zwyrodnieniowymi, neurodegeneracyjnymi;
- zaburzenia psychiczne, w tym poczucie niskiej wartości, pewności siebie, stany lękowe, depresja, poczucie bezradności;
- zaburzenia funkcji poznawczych, najczęściej w przebiegu chorób neurologicznych;
- opóźnienie rozwoju psychoruchowego u dzieci i młodzieży;
- całościowe zaburzenia rozwoju, np. przy spektrum autyzmu.
Wskazaniem do uczestnictwa w terapii zajęciowej są wszelkiego rodzaju niepełnosprawności bez względu na wiek. Niekiedy takie zajęcia rekomendowane są również dzieciom z grupy ryzyka, nawet jeśli dotychczas nie stwierdza się u nich nieprawidłowości rozwojowych. Przykładem są choćby dzieci urodzone przedwcześnie lub po porodach powikłanych.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bac A., Terapia zajeciowa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.
- Kuskowski M., Terapia zajęciowa jako forma poczucia bezpieczeństwa osób z niepełnosprawnością w czasie zagrożeń zewnętrznych, Pedagogika Społeczna, 3/2022.
