Mózgowe porażenie dziecięce

Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) to niepostępujące zaburzenia czynności będącego w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, a zwłaszcza ośrodkowego neuronu ruchowego. Powstaje w czasie ciąży, porodu lub w okresie okołoporodowym. Zespół może ujawnić się w pierwszym miesiącu życia lub do czwartego roku życia.

Mózgowe porażenie dziecięce – przyczyny

Choroba powstaje w następstwie uszkodzenia centralnego układu nerwowego we wczesnym okresie jego rozwoju. Do uszkodzeń może dojść zarówno w łonie matki, jak i w okresie okołoporodowym. Literatura przedmiotu podaje, że wśród czynników, które wywołują mózgowe porażenie dziecięce 10% to czynniki genetyczne, 30% – czynniki działające w okresie płodowym, 30% – niedotlenienia i urazy okołoporodowe, a 30% to czynniki nieznane.

Czynniki wywołujące lub wpływające na rozwój MPD są zróżnicowane i mogą zadziałać w różnym czasie, jednakże najczęściej jako przyczynę podaje się upośledzenie zaopatrzenia mózgu w tlen.

Przyczyny mózgowego porażenia dziecięcego dzielimy na:

• dotyczące matki – zatrucie ciążowe, niewyrównana cukrzyca u matki, znaczna niedokrwistość (krwawienia) u matki;
• dotyczące dziecka – niedotlenienie wewnątrzmaciczne płodu, patologie łożyska, patologie pępowinowe, wady rozwojowe płodu, procesy zapalne, niedokrwienie mózgu, wcześniactwo, wylewy śródczaszkowe, hiperbilirubinemia, niedotlenienie okołoporodowe i noworodkowe, nieprawidłowości w okresie porodu, uwarunkowanie genetyczne.

W 30-40% przypadków etiologia jest niewyjaśniona.

Mózgowe porażenie dziecięce – objawy

Zespół ten cechuje się zaburzeniami rozwoju ruchu i postawy powstałymi w wyniku niepostępujących zaburzeń rozwoju mózgu płodu lub noworodka. Mózgowe porażenie dziecięce to szerokie pojęcie, obejmujące różnorakie, zmieniające się wraz z wiekiem zaburzenia ruchu oraz postawy pochodzenia mózgowego. Tymi zaburzeniami mogą być np. niedowłady, mimowolne ruchy, zaburzenia równowagi lub napięcia mięśniowego. Zaburzenia te często współistnieją z innymi objawami trwałego uszkodzenia mózgu, które zaistniało w stadium jego niezakończonego rozwoju, czyli przed urodzeniem, podczas urodzenia albo po porodzie do 3 roku życia.

Objawy współistniejące obejmują:

• zaburzenia rozwoju psychoruchowego;
• upośledzenie umysłowe;
• padaczkę;
• zaburzenia wzroku, słuchu;
• nieprawidłowy rozwój mowy.

Mózgowe porażenie dziecięce – postacie kliniczne

Na podstawie przyczyn i objawów wyodrębniono poszczególne postacie kliniczne choroby. Jest to postać:

• spastyczna połowicza;
• obustronna połowicza;
• obustronna spastyczna;
• móżdżkowa;
• pozapiramidowa.

Porażenie spastyczne połowiczne (hemiplegia spastica)

Wiąże się  z czynnikami przedurodzeniowymi (krwawienie, zawały łożyska) i okołoporodowymi (niedotlenienie). Może być nabyte (urazy, zakażenia).

Do pierwszych objawów zalicza się asymetrię ruchów, zwykle jedna rączka zwinięta jest w pięść. Dziecko obraca się zawsze przez stronę chorą za pomocą zdrowej, a w podparciu na brzuchu obraca się na jednej kończynie. Dodatkowo występuje asymetria odruchu Moro.

Obustronne porażenie połowicze (hemiplegia spastica bilateralis)

Postać ta wiąże się z przedporodowym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego i to właśnie ona należy do najczęstszych (upośledzenie ssania, mowy, widzenia, oczopląs, padaczka). Kończyny górne są bardziej niedowładne niż dolne, charakterystyczne są również towarzyszące objawy głębokiego upośledzenia umysłowego.

Do pierwszych objawów tej postaci zalicza się:

• odgięciowe ułożenie niemowlęcia;
• zgięcie i przywiedzenie kończyn górnych, przy zgięciu nadgarstków i schowanym kciuku;
• widoczną hipertonię kończyn i w zakresie osi głowa-tułów w okresie niemowlęcym;
• zaburzenie czynności podporowych i chwytnych kończyn górnych, silny odruch chwytny.

Obustronne porażenie spastyczne (diplegia spastica)

Występuje u wcześniaków, ponieważ w ok. 50% rozpoznawane jest rzadko przed 9. miesiącem życia, ze względu na tłumaczenie opóźnionego rozwoju wcześniactwem. Najbardziej typowym objawem jest to, że kończyny dolne są bardziej niedowładne niż górne.

Pierwsze objawy są następujące:

• w ułożeniu na plecach kończyny dolne układają się jedna w rotacji zewnętrznej, druga w rotacji wewnętrznej;
• obrót wokół ciała – tułów i kończyny dolne w jednej linii, a nie spiralnie;
• niemożliwe wykonanie ruchów naprzemiennych – pełza tylko za pomocą rąk;
• gdy osiąga etap siedzenia – tułów łukowato wygięty, wymuszone podparcie kończynami górnymi;
• gdy stoi – nie może w pełni wyprostować stawów, stoi na palcach.

Postać móżdżkowa (ataktyczna)

Przyczyną jest uszkodzenie przedporodowe, którym może być również czynnik genetyczny. Zazwyczaj poziom umysłowy jest prawidłowy, jednak postać ta występuje rzadko.

Zauważa się obniżenie napięcia mięśniowego, niemowlęta wykazują wiotkość. Jednocześnie (co się z tym wiąże) chód jest niepewny i na szerokiej podstawie, dlatego samodzielne chodzenie przypada między 2 a 5 rokiem życia. Ze względu na wiotkość przy próbie wstawania dziecko wymaga podparcia lub trzymania. Dodatkowo gwałtowna zmiana pozycji wyzwala grubofaliste drżenie.

Postać pozapiramidowa (dyskinetyczna)

Często przyczyną są zespoły hiperbilirubinemii, także u wcześniaków z niedotlenieniem mózgu. W efekcie dziecko jest mało ruchliwe i wykazuje obniżone napięcie mięśniowe.

Pierwsze objawy obejmują:

• stopniowe lub nagle pojawiające się niezależne od woli wzrosty napięcia mięśniowego;
• przetrwały odruch Moro;
• w okresie poniemowlęcym – próba chwytania wyprostowaną kończyną kończy się w miejscu innym, niż zamierzone;
• ruchy pląsawicze w 3-4 roku życia.

Zobacz również: NDT Bobath – cele, zasady i założenia metody.

	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...
	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Andruszczak B., Buraczyńska-Andrzejewska B., Krauss H., (i inni), Wielopłaszczyznowa opieka nad dzieckiem z mózgowym porażeniem dziecięcym, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 4/2012.
2. Bagnowska K., Falkowski M., Wybrane metody usprawniania dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, Nowa Pediatria, 3/2013.
3. Nowotny J., Czupryna K., Domagalska M., Aktualne podejście do rehabilitacji dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, Neurologia Dziecięca, 18/2009.